Ἐκ Μετρίας Ξυγκράσεως[1]
ἄρχεσθαι
&
Ἀσυγκρασίας[2]
παύεσθαι
AΡΙΣΤΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ-ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Η ΣΩΦΡΩΝ,
Η ΕΝ ΜΕΤΡΩ
Γράφει ο Πέτρος Ιωαννίδης, καθηγητής φιλόλογος
«Καί οὐχ ἥκιστα δή τόν πρῶτον χρόνον ἐπί γ᾽ἐμοῦ Ἀθηναῖοι
φαίνονται εὖ πολιτεύσαντες· μετρία γάρ ἥδε ἐς τούς ὀλίγους καί ἐς τούς πολλούς
ξύγκρασις ἐγένετο, καί ἐκ πονηρῶν τῶν
πραγμάτων, γενομένων τοῦτο πρῶτον ἀνήνεγκε τήν πόλιν».
(Θουκυδίδης,
460-399/395, βιβλίο 8ο, κεφ. 97, 2-3)
(= Και κατά
την πρώτη περίοδο που επακολούθησε αυτά τα μέτρα, οι Αθηναίοι είχαν
αναμφισβήτητα το άριστο επί των ημερών
μου πολίτευμα· διότι έγινε τότε η
προσήκουσα ανάμιξη/κράμα Δημοκρατίας και Ολιγαρχίας και το νέο αυτό πολίτευμα
επέτρεψε για πρώτη φορά στην πόλη να ανορθωθεί πάλιν μετά την ολεθρία
κατάσταση, στην οποία είχε καταπέσει).
ΣΧΟΛΙΟ: Ο
κορυφαίος ιστορικός της αρχαιότητας, Θουκυδίδης,
παρουσιάζει το πολίτευμα που ίσχυσε
στην Αθήνα περίπου από το τέλος Σεπτεμβρίου του 411 π.Χ. ως τον Ιούνιο του 410 π.Χ. ως
το άριστο, το ιδανικότερο μετά
την Ολιγαρχία των Τετρακοσίων.
Από το κεφ.
47, το 8ο βιβλίο ασχολείται με τις πλεκτάνες και την αντιπαλότητα Ολιγαρχικών
και Δημοκρατικών, ενώ οι πόλεις της Αθηναϊκής Ηγεμονίας βρίσκονται ήδη σε
επανάσταση ή σκέφτονται να αποστατήσουν. Τώρα όλοι μαζί, Δημοκρατικοί (οι
πολλοί) και Ολιγαρχικοί (οι ολίγοι), εγκαταλείπουν τις “εσωκομματικές” έριδες που
οδήγησαν στην κατάργηση της δημοκρατίας, και χωρίς να διαπράττουν ακρότητες
(τρομοκρατία, πολιτικές δολοφονίες, βία) αποδέχονται να θυσιάσουν το μισθό
τους, συνεργάζονται, συγκεντρώνονται συχνά στην Εκκλησία του Δήμου και
επιδεικνύουν ένα αίσθημα υπευθυνότητας, ωριμότητας και ευσυνειδησίας, με στόχο
την ανόρθωση της πόλης τους. Γι’ αυτή τους τη συμπεριφορά κερδίζουν επάξια τον
θαυμασμό του Θουκυδίδη και τον χαρακτηρισμό: «Μετρία γάρ ἥ τε ἐς τούς ὀλίγους καί τούς πολλούς ξύγκρασις ἐγένετο».
Η ανάμιξη
των δημοκρατικών και των αριστοκρατικών στοιχείων αποτελεί το άριστον, όπως το Συνταγματικόν πολίτευμα επαινείται,
διότι αναμιγνύει τα (3) πολιτεύματα: την Βασιλεία,
την Αριστοκρατία και τη Δημοκρατία. Είναι πλέον καιρός κι
εμείς, οι απόγονοι του Περικλέους, να δοκιμάσουμε στην πράξη αυτή τη “μετρίαν ξύγκρασιν”, την μετριοπαθή σώφρονα διακυβέρνηση, αν
θέλουμε να βγούμε από την κρίση (GR-EXIT) και να αποδείξουμε ότι είμαστε άξιοι
απόγονοι των Αρχαίων ημών Προγόνων, τιμώντας την ένδοξη κληρονομιά μας.
Η ζωή είναι ένας αμείλικτος, ακήρυκτος πόλεμος και
κάθε τόσο πρέπει να δίνουμε και από μια μάχη. Αν πάψουμε να μαχόμαστε, χαθήκαμε
πρόωρα.
Ο
ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΛΥΚΙΣΚΟΥ
ΕΝΩΤΙΚΟΣ
και ΟΧΙ Διχαστικός
ΚΑΙΡΙΟΣ
και ΟΧΙ Καιροσκοπικός
ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΗΣ
και ΟΧΙ Παραμυθένιος
ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΣ
και ΟΧΙ Δραματοποιημένος
ΕΘΝΙΚΟΣ
και ΟΧΙ Εθνοβόρος/Εθνοκάπηλος
Συνεχίζουμε
τον ιστορικό - διδακτικό - διαχρονικό λόγο του Λυκίσκου του Ακαρνάνα, του Ελληνικότερου
των Ελλήνων, που εκφώνησε το 211 π.Χ. στην Απέλλα της Σπάρτης,
μπροστά στους αντιπροσώπους των πόλεων απ’ όλη την Ελλάδα. Υπενθυμίζει (ο Λυκίσκος) στον Αιτωλό Χλαινέα πως οι Αιτωλοί είναι πλέον σύμμαχοι αλλοφύλων
βαρβάρων - των Ρωμαίων - που προσπαθούν να υποδουλώσουν όλους τους Έλληνες,
λησμονώντας πως στο παρελθόν ρύθμιζαν τις υποθέσεις τους με ομοφύλους.
«ἐρωτῶ τοιγαροῦν
ὑμᾶς, ὦ Κλεόνικε καί Χλαινέα, τίνας ἔχοντες συμμάχους τότε παρεκαλεῖτε τούτους
εἰς τήν κοινοπραγίαν; ἆρ᾽ οὐ πάντας Ἕλληνας; τίσι δέ νῦν κοινωνεῖτε τῶν ἐλπίδων,
ἤ πρός ποίαν παρακαλεῖτε τούτους συµµαχίαν; ἆρ᾽οὐ πρός τήν τῶν βαρβάρων; ὅµοιά
γε δοκεῖ τά πράγµαθ᾽ὑµῖν ὑπάρχειν νῦν καί πρότερον, ἀλλ᾽οὐ τἀναντία· τότε µέν
γάρ ὑπέρ ἡγεµονίας καί δόξης ἐφιλοτιµεῖσθε πρός Ἀχαιούς καί Μακεδόνας ὁµοφύλους
καί τόν τούτων ἡγεµόνα Φίλιππον· νῦν δέ περί δουλείας ἐνίσταται πόλεµος τοῖς Ἕλλησι
πρός ἀλλοφύλους ἀνθρώπους, οὕς ὑµεῖς δοκεῖτε µέν ἐπισπᾶσθαι κατά Φιλίππου,
λελήθατε δέ κατά σφῶν αὐτῶν ἐπεσπασµένοι καί κατά πάσης Ἑλλάδος.
(ΠΟΛΥΒΙΟΣ
204/200-122, ΙΣΤΟΡΙΑΙ, Θ’, 37)
(= σας ρωτώ λοιπόν, Κλεόνικε και Χλαινέα,
ποιους τότε είχατε συμμάχους όταν προσκαλούσατε αυτούς στη συμμαχία; άραγε δεν
είχατε όλους τους Έλληνες; Με ποιους τώρα έχετε κοινές ελπίδες ή σε ποια
συμμαχία τους προσκαλείτε; Άραγε δεν
τους προσκαλείτε να συμμαχήσουν με τους βαρβάρους; Νομίζετε βέβαια ότι η
σημερινή κατάσταση και η τότε είναι όμοια, αλλά όχι αντίθετη· τότε ήσαστε
ανταγωνιστές των Αχαιών και των ομοφύλων Μακεδόνων και του βασιλιά τους, του
Φιλίππου, για την ηγεμονία και τη δόξα· Τώρα όμως επίκειται πόλεμος για την
υποδούλωση των Ελλήνων εναντίον αλλοφύλων ανθρώπων, τους οποίους εσείς φαίνεστε
ότι προσελκύετε κατά του Φιλίππου, ενώ
διαφεύγει της προσοχής σας ότι τους προσκαλείτε εναντίον του ίδιου σας του
εαυτού και ολοκλήρου της Ελλάδας).
...Ὥσπερ γάρ οἱ κατά τάς πολεµικάς περιστάσεις
βαρυτέρας ἐπαγόµενοι φυλακάς εἰς τάς πόλεις τῆς αὑτῶν δυνάµεως χάριν τῆς ἀσφαλείας
ἅµα τόν ἀπό τῶν ἐχθρῶν ἀπωθοῦνται φόβον καί ποιοῦσιν ὑποχειρίους σφᾶς αὐτούς ταῖς
τῶν φίλων ἐξουσίαις, τόν αὐτόν τρόπον καί νῦν Αἰτωλοί διανοοῦνται∙ βουλόµενοι γάρ περιγενέσθαι Φιλίππου
καί ταπεινῶσαι Μακεδόνας, λελήθασιν αὑτοῖς ἐπισπασάµενοι τηλικοῦτο νέφος ἀπό τῆς
ἑσπέρας, ὅ κατά µέν τό παρόν ἴσως πρώτοις ἐπισκοτήσει Μακεδόσι, κατά δέ τό
συνεχές πᾶσιν ἔσται τοῖς Ἕλλησι µεγάλων κακῶν αἴτιον».
(ΠΟΛΥΒΙΟΣ 204/200-122, ΙΣΤΟΡΙΑΙ, Θ’, 37)
(= γιατί όπως ακριβώς εκείνοι, οι οποίοι στις
πολεμικές περιστάσεις τοποθετούν στις πόλεις μεγαλύτερες φρουρές από τη δύναμη αυτών,
χάριν της ασφάλειάς τους, από τη μια απομακρύνουν το φόβο των εχθρών, συγχρόνως
όμως γίνονται υποχείριοι οι ίδιοι στη δύναμη των φίλων τους, κατά τον ίδιο
τρόπο σκέπτονται τώρα και οι Αιτωλοί. Ενώ δηλαδή θέλουν να νικήσουν το Φίλιππο
και να ταπεινώσουν τους Μακεδόνες, έχει
διαφύγει της προσοχής τους ότι έχουν προκαλέσει από τη Δύση τέτοιο νέφος, το
οποίο προς το παρόν θα επισκιάσει ίσως πρώτους τους Μακεδόνες, στη συνέχεια
όμως θα είναι η αιτία μεγάλων συμφορών για όλους τους Έλληνες).
Στη συνέχεια
χρησιμοποιεί στην αγόρευσή του το Μέγα Αλέξανδρο ως υπόδειγμα, αντικρούοντας
μια αναφορά του Χλαινέα εις βάρος του:
«Πάλιν Ἀλεξάνδρῳ διότι µέν ἀδικεῖσθαι δόξας τήν
Θηβαίων πόλιν ἐκόλασε, τοῦτο πικρῶς ὠνείδισας, ὅτι δέ τιµωρίαν ἔλαβε παρά τῶν
Περσῶν ὑπέρ τῆς εἰς ἅπαντας τούς Ἕλληνας ὕβρεως, οὐκ ἐποιήσω µνήµην, οὐδέ διότι
µεγάλων κακῶν κοινῇ πάντας ἡµᾶς ἔλυσε, καταδουλωσάµενος τούς βαρβάρους καί
παρελόµενος αὐτῶν τάς χορηγίας, αἷς ἐκεῖνοι χρώµενοι κατέφθειραν τούς Ἕλληνας,
ποτέ µέν Ἀθηναίους καί τούς τούτων προγόνους ἀγωνοθετοῦντες καί συµβάλλοντες,
ποτέ δέ Θηβαίους, καί τέλος ὑπήκοον ἐποίησε τήν Ἀσίαν τοῖς Ἕλλησι».
(ΠΟΛΥΒΙΟΣ
204/200-122, ΙΣΤΟΡΙΑΙ, Θ’, 34)
(=
Κατηγόρησες πάλι πικρόχολα - Χλαινέα - τον Αλέξανδρο, γιατί τιμώρησε την πόλη
των Θηβαίων, επειδή θεώρησε ότι αδικείτο απ’ αυτήν, το ότι όμως τιμώρησε τους
Πέρσες για τις προσβολές τους εις βάρος όλων των Ελλήνων καθόλου δεν το θυμήθηκες,
ούτε ότι απάλλαξε όλους εμάς από μεγάλα δεινά, αφού υποδούλωσε τους βαρβάρους
και αφαίρεσε απ’ αυτούς τα μέσα τα οποία χρησιμοποιώντας εκείνοι κατέστρεφαν
τους Έλληνες, άλλοτε παροτρύνοντας τους Αθηναίους και τους προγόνους αυτών και
συμπράττοντας μαζί τους και άλλοτε τους Θηβαίους και τελικά υπέταξε την Ασία
στους Έλληνες).
Και τέλος,
αφού εξυμνεί τους Αιτωλούς, οι οποίοι πριν λίγα χρόνια ηγήθηκαν των Ελλήνων και
πολέμησαν τους Γαλάτες για το ελληνικό κοινό καλό, παρουσιάζει τους Μακεδόνες ως τη μοναδική ελπίδα και εγγύηση για να
ενώσουν το Πανελλήνιο εναντίον του κοινού εχθρού, των Ρωμαίων:
«Και πρός οὐδέν τούτων ἀπολογηθῆναι δυνάμενοι
σεμνύνεσθε, διότι τήν ἐπί Δελφούς ἔφοδον τῶν βαρβάρων ὑπέστητε, καί φατέ δεῖν
διά ταῦτα χάριν ἔχειν ὑμῖν τούς Ἕλληνας. Ἀλλ᾽εἰ διά μίαν ταύτην χρείαν Αἰτωλοῖς
χάρις ὀφείλεται, τίνος καί πηλίκης δεῖ τιμῆς ἀξιοῦσθαι Μακεδόνας, οἵ τόν πλείω
τοῦ βίου χρόνον οὐ παύονται διαγωνιζόμενοι πρός τούς βαρβάρους ὑπέρ τῆς τῶν Ἑλλήνων
ἀσφαλείας; ὅτι γάρ αἰεί ποτ᾽ἄν ἐν μεγάλοις ἦν κινδύνοις τά κατά τούς Ἕλληνας, εἰ
μή Μακεδόνας εἴχομεν πρόφραγμα καί τάς (τῶν) παρά τούτοις βασιλέων φιλοτιμίας,
τίς οὐ γινώσκει;»
(ΠΟΛΥΒΙΟΣ
204/200-122, ΙΣΤΟΡΙΑΙ, Θ’, 35)
(= και ενώ δεν μπορείτε να απολογηθείτε σε
τίποτα απ’ αυτά καυχιέστε ότι αντιμετωπίσατε την επιδρομή των βαρβάρων κατά των
Δελφών και ισχυρίζεστε ότι γι’ αυτό πρέπει οι Έλληνες να σας χρωστούν
ευγνωμοσύνη. Αλλά αν για μια τέτοια υπηρεσία οφείλεται ευγνωμοσύνη στους
Αιτωλούς, ποια και πόσο μεγάλη τιμή πρέπει να λάβουν οι Μακεδόνες, οι οποίοι το
μεγαλύτερο διάστημα της ζωής τους δεν σταματούν να πολεμούν εναντίον των
βαρβάρων για την ασφάλεια των Ελλήνων;
Γιατί ποιος δεν γνωρίζει ότι αν δεν είχαμε τους Μακεδόνες πάντοτε ως προπύργιο
καθώς και τις φιλοδοξίες των βασιλέων τους, οι Έλληνες θα διέτρεχαν τους
μεγαλύτερους κινδύνους;)
ΠΗΓΗ: εφημερίδα
«ΕΒΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ”, 5.5.2018, από την
στήλη του «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ
ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ - ἄπιτε!».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ξύγκρασις = σύμμιξη, σμίξιμο, κράμα, ανακάτωμα, ένωση,
συγχώνευση, συγκερασμός, συνένωση. Παράγεται από το ρήμα συγκεράννυμι -ύω, κεράω = ανακατώνω, συμμιγνύω, συγχωνεύω,
μετριάζω, συνθέτω, συνάπτω, συναρμολογώ, συνοικειούμαι.
[2] Ἀσυγκρασία· νεότευκτη λέξη από το επίθετο ἀσύγκρατος = ασυγκέραστος, ασυνάρμοστος, ασυμβίβαστος, ασύμφωνος,
αταίριαστος, απροσάρμοστος, ο μη συγκεκραμένος, άκρατος, άμικτος, ο έχων
ακρασίαν, ο μη μετριοπαθής, ο μη ομογνωμών. Επομένως σημαίνει Ασυμφωνία,
Διαφωνία, Διαφορά, Αντίθεση, Δυσαρμονία, το ασυμβίβαστο. Ασυμβιβασία,
Αδιαλλαξία, Ανυποχώρητη στάση, έλλειψη διάθεσης για συμβιβασμό, ακαμψία, η εμμονή
και επιμονή σε γνώμη, σκοπό, θέση, στάση.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΠΟΛΥΒΙΟΣ, ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, Λυκισκος, Ακαρνάνια, Απελλα, Σπαρτη, Αιτωλια, Χλαινεας, ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook