ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟ ΥΔΡΟΜΑΝΤΕΙΟ
ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Ευρίσκεται στην ΑΜΟΡΓΟ
Στην θέση του σήμερα
ο Άγιος Γεώργιος ο Βαρσαμίτης
Το ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
παρουσιάζει το ρεπορτάζ
του Γιώργου Λεκάκη.
ΚΑΜΕΡΑ-ΗΧΟΣ-ΜΟΝΤΑΖ: Παναγιώτης Μπανταλάκης.
ΜΟΥΣΙΚΗ: MG - SG - TaMa.
c+p ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 2017-2018.
Στην περιοχή φυτρώνει ο βάρσαμος ή αγριοδυόσμος (mentha
longifolia), αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό με
αντισηπτική δράση. Απ’ αυτόν πήρε το νέο προσωνύμιο
του ο τιμώμενος άγιος.
Tο πηγομαντείον του Bαρσαμίτη, αναφέρεται τουλάχιστον από το 1651 από περιηγητές «ως ένα από τα άξια περιεργείας των εν τη
νήσω θεαμάτων». Περιγράφουν λεπτομερώς διάφορους τρόπους του τελετουργικού
του αγιάσματος.
Το μοναστήρι ήταν πασίγνωστο στο Αιγαίο εξ αιτίας της προφητικών ιδιοτήτων της πηγής του!
Ναός, τρίκλιτη καμαροσκέπαστη
βασιλική του 16ου αι., επί αρχαιοτέρων ναών, ίσως αφιερωμένου
στον Απόλλωνα. Με τοιχογραφίες του 17ου αι.
και αγίασμα.
TO
ΛAΛON ύδωρ της πηγής στον Bαρσαμίτη εσίγησε επισήμως το 1967, κατόπιν αποφάσεως
της Iεράς Mητροπόλεως Θήρας, Aμοργού και Nήσων. Το
αρχαίο μαντείο και στοιχείο της πολιτιστικής ταυτότητος των Αμοργιανών, το
κατάργησαν, γιατί κάποιος… Μητροπολίτης αποφάνθηκε ότι είναι… «ειδωλολατρικό
στοιχείο»!!!
Έως τότε, «γάμος δεν
εγινότανε, καΐκι δεν κινούσε» για οιανδήποτε πράξη, ταξείδι, ασθένεια, αρραβώνα, συνοικέσιο, επάγγελμα, αγοραπωλησία, σπουδές, κλπ., εάν δεν «συμβουλεύονταν» τον άη Γιώργη τον Bαρσαμίτη! Έπρεπε να υποβάλουν ερώτημα! Ο ιερεύς ευλογούσε «να ανοίξουν αγίασμα». O ιερέας, διάβαζε ευχή στον άη Γιώργη «για ν’
αγιάσει το πηγαίον ύδωρ». Εν συνεχεία, καθάριζε την τοποθετημένη μέσα στον ναό
«απύθμενη, πήλινη υδρία». Γέμιζε σταγόνα-σταγόνα ένα κρουσταλλένιο ποτήρι,
και εξηγούσε τα ορατά, ευοίωνα ή δυσοίωνα σημάδια. Η διαύγεια του ύδατος ήταν ευοίωνο σημάδι. Αλλά απαραίτητη ήταν και η ερμηνεία όσων είχαν παρεισφρύσει στο ποτήρι: σκόνες,
υδρόβια έντομα, τρίχες, ξερά φυλλαράκια, κ.ά.
«Από την αρχαιότητα, ερχόταν κόσμος από όλη την Μεσόγειο να
πάρει χρησμούς.
Στον ναό, ακόμη και σήμερα, υπάρχει το αγιασμένο νερό σε ένα
σπήλαιο, καθώς και ένα κουβούκλιο με τοιχογραφίες του 17ου αιώνα, μέσα στο
οποίο βρισκόταν στόμιο πηγαδιού και μια υδρία χωρίς πάτο. Εάν όταν που κάποιος
ρωτούσε κάποια συμβουλή/χρησμό η απάντηση ήταν θετική, η υδρία είχε νερό. Αν
δεν είχε νερό, σήμαινε ότι αυτό που ζητούσε ο ενδιαφερόμενος δεν ήταν καλό»…
Στο λαλον ύδωρ του αγιάσματος, προσέφευγαν όχι μόνον οι
Aμοργιανοί, αλλά και κάτοικοι όλων των
νησιών, ακόμη και οι πειρατές!
Οι γηραιότεροι διηγούνται «τιμωρία των άπιστων»,
από το αγίασμα, όταν αγνόησαν τα δυσοίωνα σημάδια του.
Συνέχισε η χρήση του και μετά την
απαγόρευση του 1967.
Η βαθύρριζη αρχέγονη πίστη δεν ξερριζώνεται με νόμους.
Οι πιστοί του άνοιξαν κρυφά τρύπα,
έξω από τον ναό, και κατέφευγαν
παρακλητικά σε λαϊκούς, όπως στον Γ. M. Nομικό, τον «Mαγιάση», τον τελευταίο
γνώστη/αναγνώστη του αγιάσματος, να
βεβαιώσει «αν τόβρε καλό ή άσκημο».
«Στα χριστιανικά χρόνια, οι εντόπιοι τραβούσαν «αγίασμα» και
ρωτούσαν αν ήταν καλό αυτό που σχεδίαζαν να κάνουν. Έπαιρναν νερό σε ένα ποτήρι
και αν ήταν καθαρό, η απάντηση ήταν θετική. Αν αιωρούντο σκόνες και άλλα σωματίδια,
τότε ήταν κακός οιωνός».
Υπήρχαν πολλά νερά στην περιοχή. Γι’ αυτό και λειτουργούσε επάνω
από το μοναστήρι ο μοναδικός νερόμυλος του νησιού! Σήμερα είναι ημιερειπωμένος.
Απέναντι, στην κορυφή «Σκοποί», ευρίσκεται ερειπωμένος πύργος
του 13ου αιώνα, που
προστάτευε την περιοχή και επόπτευε το ανοικτό πέλαγος για την Αμοργό.
Σήμερα, χάθηκαν οι εξηγητές.
Η λαλέουσα πηγή όμως όχι, όπως και η αρχαία μας ψυχή...
Η θετική ενέργεια του χώρου, είναι διάχυτη!
Γίνεται αντιληπτή
από κάθε ευαίσθητο επισκέπτη.
ΠΗΓΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:
Γ. Λεκάκη «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».
Του ιδίου «Τάματα και αναθήματα».
Λ.
I. Mαραγκού, κ.ά.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΜΟΡΓΟ, ΕΔΩ.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΝΕΡΟ, ΑΓΙΑΣΜΑ, ΑΜΟΡΓΟΣ, ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΑΗ ΓΙΩΡΓΗΣ, ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΡΣΑΜΙΤΗΣ, ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΛΣΑΜΙΤΗΣ, ΒΑΛΣΑΜΟ, ΔΥΟΣΜΟΣ, ΜΑΝΤΕΙΑ, ΔΕΛΦΟΙ, ΔΩΔΩΝΗ, ΠΥΘΙΑ, ΥΔΡΟΜΑΝΤΕΙΟ, ΠΗΓΗ, ΝΟΜΙΚΟΣ, ΜΑΓΙΑΣΗΣ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook