Υβριδικά (φανταστικά;) πλάσματα
στην αρχαία ευρωπαϊκή τέχνη…
Των Θέμη Γ. Λεκάκη – Γιώργου Λεκάκη
Η Ευρωπαϊκή Τέχνη - παιδί της ελληνικής - από την Εποχή του Σιδήρου έως και την περίοδο La Tene απαρτίζεται
από ένα πλήθος απίθανων πλασμάτων, με μεγάλο εύρος φαντασίας (;).
Από ερπετά, που έχουν σχέση με τον κερασφόρο θεό Κερνούνο / Cernunnos[1],
οι ρίζες του οποίου ανιχνεύονται στην ελληνική Γαλατία (νυν νότια Γαλλία), μέχρι
φανταστικά (;) υβριδικά φίδια και κτήνη με ανθρώπινα κεφάλια, απεικονισμένα
πάνω σε χρηστικά ή λατρευτικά αντικείμενα.
Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι γεννήματα του ελληνογενούς κελτικού
πολιτισμού.[2]
Υβριδικά μακρύλαιμα πτηνόμορφα
πλάσματα με σώμα αλόγου, λαιμό καμηλοπάρδαλης (!) και κεφάλι πουλιού, σε
κεραμικό. Ανακαλύφθηκαν στο Romerstein
(Baden-Wurttemberg), στην Γερμανία. Έργο του 8ου
- 7ου αιώνα π.Χ. Πρόκειται
για ράτσα αλόγου που εξέλιπε;
φίδι-κριός
Ένα
κριοκέφαλο φίδι / ερπετό με σπειροειδή απόληξη απεικονίζεται επάνω σε ένα κέλτικο
κράνος. Ευρέθη στην Agris,
στην Γαλλία (4ος αιώνα π.Χ.).
Σφίγγες
Από ενωρίς της La Tene περιόδου
(5ος αιώνας π.Χ.) και μετά, μία
συγκεκριμένη ενδιαφέρουσα εξέλιξη είναι η εμφάνιση της Σφίγγας, και παραλλαγές της,
στην Ευρωπαϊκή τέχνη.
Τέτοιες αναπαραστάσεις μπορούν
γενικά να χωριστούν σε δύο βασικές κατηγορίες:
Η πρώτη από αυτές είναι ένα σύνολο,
το οποίο σαφώς προέρχεται από παραδείγματα που βρέθηκαν στην αρχαία Ελλάδα και στον
ελληνογενή πολιτισμό των Ετρούσκων.
Σφίγγες
απεικονίζονται πάνω σε χρυσό (ποτήρι;).
Ανακαλύφθηκε μέσα στην ταφή ενός Κέλτη
οπλαρχηγού στο Weiskirchen,
στην Γερμανία (τέλος του 6ου – αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.).
Οστέινη
Σφίγγα με πρόσωπο από ήλεκτρον / κεχριμπάρι.
Ανακαλύφθηκε μέσα στην ταφή του
500 π.Χ. ενός Κέλτη οπλαρχηγού στο Asperg (Baden-Wurttemberg), στην Γερμανία.
Μάλιστα ανακαλύφθηκαν δύο τέτοιες σφίγγες, από κόκκαλο και ελεφαντόδοντο, με κεχριμπαρένια
πρόσωπα και οι δύο!
Τέτοιες
αναπαραστάσεις συνεχίζουν μέσα στην Εποχή του Σιδήρου, και ευρίσκονται πάνω σε
κελτικά κοσμήματα και άλλα αντικείμενα σε όλην την Ευρώπη. Απεικονίσεις σφιγγών
είναι κοινές στο τέλος της ελληνικής και της κελτικής νομισματοκοπίας της Εποχής του Σιδήρου.
Σφίγγα
σε ένα μπρούτζινο νόμισμα, από το Castro (Ανδαλουσία), στην Ισπανία (2ου-1ου αιώνα π.Χ.).
Σφίγγα
που αναπηδά, από ένα ασημένιο νόμισμα του Cunobelinus, οπλαρχηγού της φυλής Catuvellauni στην
νότια Αγγλία (αρχές 1ου αιώνα μ.Χ.).
Ανθρωπομορφικά
Ένα
δεύτερο σύνολο από «υβριδικά» πλάσματα που αναπαραστάθηκαν στην τέχνη της
Εποχής του Σιδήρου είναι μάλλον πιο ενδιαφέρον.
Αυτά παίρνουν μια μεγάλη
ποικιλία από μορφές, συνδυάζοντας ανθρωπομορφικά και ζωομορφικά χαρακτηριστικά,
σε ένα πλήθος από συνδυασμούς, που καταλήγουν σε φανταστικά (;) πλάσματα, που
παίρνουν στοιχεία και από αληθινά και από φανταστικά (;) όντα.
Πλάσματα
που μοιάζουν με σφίγγες απεικονίζονται πάνω σε μπρούτζινο αγγείο (είδος κανάτας),
από μια κελτική ταφή στο Glauberg
(Hesse) στην Γερμανία (420 π.Χ.).
Πλάσματα
που μοιάζουν με σφίγγες και ανθρωποειδή επάνω σε μια Κελτική μπρούτζινη
καρφίτσα (;) του 5ου αιώνα π.Χ. από το Parsberg της Βαυαρίας,
στην Γερμανία.
Σφίγγες και υβριδικά
Φανταστικά
(;) πλάσματα, με μεγάλα μάτια, που μοιάζουν με σφίγγες επάνω σε μια κελτική
μπρούτζινη πλάκα για ζώνη (πόρπη), του 400 π.Χ., με ψηφιδωτό από κοράλλι. Βρέθηκε
στο Weiskirchen (Saaeland), Γερμανία.
Υβριδικό
πλάσμα κριοκέρατο απεικονίζεται πάνω σε ένα κελτικό μπρούτζινο αγγείο (είδος κανάτας)
του 5ου αιώνα π.Χ., που βρέθηκε στο Durnberg στην Αυστρία.
Κι
άλλο φανταστικό πλάσμα, προβοσκιδοφόρο, σαν μυρμηγκοφάγος, από την Κανάτα του Durrnberg Αυστρίας.
Πλάσμα
υβρίδιο/σφίγγα (;), στικτό και «κρανοφόρο», από την κελτική αποικία στο Horne Oresany, στην δυτική Σλοβακία. Μπρούντζινο.
Το πλάσμα θα ήταν επάνω σε ένα μεγάλο τελετουργικό αγγείο, του 5ου /
4ου αιώνα π.Χ.
Έτσι, καθώς η πρώτη κατηγορία των πλασμάτων είναι
καθαρά επηρεασμένη από πρωτότυπα, δανεισμένα από άλλους αρχαίους πολιτισμούς, και
δη τον ελληνικό, το τελευταίο σύνολο είναι γεννημένο από τον πειραματισμό και
την σουρεαλιστική φαντασία, τυπική της κελτικής τέχνης της Εποχής του Χαλκού. Ένα
φαινόμενο το οποίο συνεχίσθηκε και επεκτάθηκε. Αποκορύφωμα οι εικόνες που φιλοτεχνήθηκαν
στο τέλος της La Tene τέχνης!
Πτερωτό αλογοβόδι - μονόκερως
Πτερωτό ζώο, με σώμα αλόγου (Πήγασος;), κεφάλι βοδιού, μονόκερως, απεικονίζεται επάνω στο Folio
27 V. Επί του κεράτου, χριστιανικός σταυρός. Το βόδι είναι σημαδεμένο στα καπούλια (όπως η αγελάδα στον μύθο του Κάδμου, κ.ά.). Λεπτομέρεια.
Ένα από τον
μεγάλο αριθμό από φανταστικά / υβριδικά πλάσματα τα οποία αναπαριστώνται μέσα στο
Βιβλίο των Κελλς (800 μ.Χ.)...
Άρα γε, αισθάνθηκε ο άνθρωπος την ανάγκη να απεικονίσει την φαντασία του, ή μήπως υπήρχαν στ' αλήθεια αυτά τα πλάσματα, και εξέλιπαν σιγά-σιγά με τον καιρό;
Μήπως ήταν πλάσματα εποχής ενεργού θείου σπέρματος;
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τους ΚΕΛΤΕΣ, ΕΔΩ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κερνούνος
< ελληνική ρίζα κερ- > κέρας.
[2] Βλ. Γ.
Λεκάκη «Κέλτες, οι Έλληνες», εφημ. «Ελληνική Αγωγή», τ. Ιανουαρίου, 2000,
αρ. φ. 35.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Τεχνη, Εποχη Σιδηρου, Τενε, πλασμα, φαντασια, ερπετο, κερασφορος, θεος Κερνουνος, Γαλατια, Γαλλια, υβριδιο, φιδι, οφις, κτηνος, ανθρωπος, κεφαλι, κελτικος πολιτισμος, Υβριδικος, μακρυλαιμο, πτηνομορφο, αλογο, λαιμος, καμηλοπαρδαλη, πουλι, κεραμικο, Ρομερσταιν, Βαδη Βυτεμβεργη, Γερμανια, ρατσα, ιππος, κριος, σπειρα, Κελτες, κρανος, Αγρις, Σφιγγες, Σφιγγα, Ελλαδα, Ετρουσκοι, Σφιγξ, χρυσος, ποτηρι, ταφος, Κελτης, Βαισκιρχεν, Οστουν, ηλεκτρον, ηλεκτρο, κεχριμπαρι, ταφη, Ασπεργκ, κοκκαλο, ελεφαντοδοντο, κοσμημα, νομισματοκοπια, μπρουτζος, νομισμα, Καστρο, Ανδαλουσια, Ισπανια, ασημι, Κυνοβελινος, Αγγλια, ανθρωπομορφικο, ζωομορφικο, φανταστικο, οντα, ον, αγγειο, κανατα,
Γκλαουμεργκ, Εσσε, ανθρωποειδες, καρφιτσα, Περσμπεργκ, Βαυαρια, ματι, ζωνη, πορπη, ψηφιδωτο, κοραλλι, Ζελαντ, Ντουρνμπεργκ, Αυστρια, προβοσκιδα, μυρμηγκοφαγος, στικτο, στιξη, Χορν Ορεσανι, Σλοβακια, τελετουργια, σουρεαλισμος, Εποχη Χαλκου, Πτερωτο, πτερο, φτερο, Πηγασος, βοδι, μονοκερως, Φολιο, κερατο, κερας, χριστιανισμος, σταυρος, καπουλι, αγελαδα, μυθος, Καδμος, Κελλς, Κελς
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook