Οι 7 πληγές της Ανώτατης Παιδείας - Οι κοινωνίες εξελίσσονται, οι συνθήκες ωριμάζουν και κάποτε κάποια τολμηρή Ηγεσία θα κινήσει διαδικασίες επούλωσης των «πληγών» - του Αλ. Κοκκάλη

Οι 7 πληγές της Ανώτατης Παιδείας

Οι κοινωνίες εξελίσσονται,
οι συνθήκες ωριμάζουν
και κάποτε κάποια τολμηρή Ηγεσία
θα κινήσει διαδικασίες
επούλωσης των «πληγών»

Του Αλέξανδρου Κοκκάλη, καθηγητή οδοποιίας, ΔΠΘ


Δημοσιεύτηκε στο ESOS (*) το 4ο άρθρο του Αλέξανδρου Κοκκάλη (καθηγητή ΔΠΘ) σε θέματα παιδείας (ύστερα από τα σχετικά για την νομοθεσία των εκλογών για πρυτάνεις και προέδρους, την προωθούμενη στρεβλή συνένωση του ΤΕΙ Καβάλας με Ιδρύματα ΕΚΤΟΣ Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και την αναμόρφωση των διαδικασιών κρίσης στις εκλογές-εξελίξεις καθηγητών).

Στο άρθρο παρουσιάζεται μια προσπάθεια να κωδικοποιηθούν τα προβλήματα της ανώτατης παιδείας υπό την σημειολογία των ‘7 πληγών’.

1. Υποστελέχωση: αποτέλεσμα χρόνιων αθρόων συνταξιοδοτήσεων και μηδαμινών προσλήψεων μελών ΔΕΠ, ΕΤΕΠ, ΕΕΠ και ΕΔΙΠ. Ήταν όμως τα Ελληνικά ΑΕΙ υπερ-στελεχωμένα προ κρίσης; Ο Δημόσιος Τομέας ήταν όντως υπερμεγέθης, συγκρινόμενος με ανάλογων χωρών και υπέστη τις μειώσεις των συνταξιοδοτήσεων και του 5:1.

Υπήρχε αντίστοιχη υπερπληθώρα διδασκόντων στα ΑΕΙ; Η αναλογία διδακτικού προσωπικού- φοιτητών ήταν καλύτερη σε σύγκριση με ανάλογες Ευρωπαϊκές χώρες; Κάθε άλλο! Αντίθετα με το λοιπό Δημόσιο, τα Ελληνικά ΑΕΙ και προ κρίσης υστερούσαν στον εν λόγω δείκτη. Η οριζοντίως εφαρμοσθείσα αναλογία 5:1 ΔΕΝ έπρεπε να μας αφορά. Και η υποστελέχωση επιτάθηκε και από την κατάργηση της βαθμίδας του Λέκτορα∙ ποτέ δεν αντιλήφθηκα γιατί η ωρίμανση της καριέρας μας θα έπρεπε να μειωθεί στα 8-10 χρόνια αντί των 12-15.

2α. Γραφειοκρατία και δυσλειτουργίες εξοπλισμών: η μέγιστη ανάγκη εξοικονόμησης πόρων και ανάδειξης διαδικασιών διαφάνειας δημιούργησε, ακόμα και για τρέχουσες λειτουργικές ανάγκες, μέγα γραφειοκρατικό φόρτο. Ο αποδεκατισμός του διοικητικού προσωπικού, τουλάχιστον στα περιφερειακά Ιδρύματα, σημαίνει πως τον εν λόγω φόρτο τον επωμίζονται οι διδάσκοντες, προφανώς σε βάρος των εκπαιδευτικών και ερευνητικών καθηκόντων τους. Έτσι, στα πλαίσια του τακτικού προϋπολογισμού (ποσά της τάξης των 600€/διδάσκοντα), κάθε προμήθεια θα πρέπει να ενταχθεί στις συνολικές Ιδρυματικές ανάγκες και να προκηρυχθεί δημόσιος μειοδοτικός διαγωνισμός. Επακόλουθα, πέραν της γραφειοκρατίας, καθυστερήσεις, συμβιβασμοί απαιτήσεων (πχ φορητών υπολογιστών) εξαιτίας των αναγκαίων ομαδοποιήσεων, άγονες διαδικασίες με απώλεια κονδυλίων, παραλαβές αναλώσιμων ‘no-name’ που απαξιώνουν τον εξοπλισμό (πχ αχρηστεύοντας εγγυήσεις καλής λειτουργίας) και απώλεια προσωπικών σχέσεων με τοπικούς προμηθευτές-τεχνίτες, που τόσο συχνά οι εξυπηρετήσεις τους προς εμάς, όντας πελάτες, έσωζαν καταστάσεις.

2β. Γραφειοκρατία σε σχέση με εκλογικές διαδικασίες: θέσπιση ασύμμετρα ‘βαριών’ διαδικασιών και στην εκλογή μικρής εμβέλειας Οργάνων ως οι Διευθυντές Τομέων και Εργαστηρίων. Ικανό χρόνο πριν απαιτείται η δημοσίευση εκλογικών καταλόγων, δηλώσεις με τα προσόντα των υποψηφίων, εφορευτική επιτροπή, πρακτικό ανακήρυξης υποψηφίων, εκλογές, πρακτικό εκλογής (όλα πρωτοκολλημένα) για ακαδημαϊκές ενότητες της τάξης των 5-10 ατόμων, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία λειτουργούσαν ρολόι με κυκλική εναλλαγή διοίκησης. Σε δουλειά να βρισκόμαστε. Θα αρκούσε, οι ελάχιστες (αλλά ίσως υπαρκτές) περιπτώσεις δυσλειτουργίας να αναδεικνύονταν με έγγραφο του 1/3 των μελών του Οργάνου προς το Τμήμα, και μόνο τότε να προβλέπονταν κάποια ‘βαριά’ διαδικασία υπό την αιγίδα του Προέδρου ή του Κοσμήτορα. Στο ίδιο πνεύμα, είναι αδιανόητο, άλλα Όργανα να έχουν θητεία ακαδημαϊκού έτους και άλλα ημερολογιακού και εξαιτίας διαδικασιών ορισμού αντιπροσώπων των μεν στα δε να προκύπτουν διαστήματα αδυναμίας συγκρότησης Σωμάτων. Όλα τα Όργανα θα πρέπει να έχουν θητεία πολλαπλάσια του ακαδημαϊκού κύκλου και οι τυχόν εκλογές για αυτά να διεξάγονται τους όμορφους Μάηδες.

3. Περιορισμός δυνατοτήτων χρηματοδότησης. Μία από αυτές είναι η εφαρμοσθείσα στρατηγική μείωση διδάκτρων στα Μεταπτυχιακά, που έχει καταστήσει προβληματική τη λειτουργία πολλών εξ αυτών, στερώντας τα από γραμματειακή υποστήριξη και εξοπλισμό. Με την επικείμενη αναθεώρηση του Συντάγματος ώριμο είναι να λήξει και το μείζον ζήτημα της απαγόρευσης ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ. Ποτέ δε μπόρεσα να αντιληφθώ γιατί στις υποχρεωτικές πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι αποδεκτό να υφίσταται και ιδιωτική παιδεία με δίδακτρα, αλλά στην τριτοβάθμια, εκεί να απαγορεύεται. Είναι σαν οι υπηρεσίες υγείας να είναι ελεύθερα ιδιωτικές ή δημόσιες, αλλά τα χειρουργεία υποχρεωτικά, από το Σύνταγμα, δημόσια. Γιατί θα πρέπει μεγάλος αριθμός Ελληνόπουλων να αναγκάζεται να ξενιτεύεται σε χώρες των Βαλκανίων και της Ευρώπης, από την ευαίσθητη ηλικία των 18 και να ενισχύει την οικονομία ξένων πόλεων, αντί Ελληνικών, βάζοντας παρακαταθήκη και για brain-drain; Τόση μέριμνα για μεταφορά πλούτου από την πάμπλουτη Πατρίδα μας προς άλλες χώρες; Ή μήπως διότι υπάρχει φόβος πως αν ιδρυθούν ιδιωτικά ΑΕΙ, οι βιομήχανοι και οι πολυεθνικές θα κατευθύνουν την έρευνα προς όφελός τους, ενώ τώρα που (υποτίθεται πως) γίνεται προς όφελος της χώρας, η Πατρίδα βλέπει προκοπή! Όπως σε κάθε τομέα με ανταγωνισμό, η ύπαρξη ιδιωτικών ΑΕΙ θα συμβάλλει στην άνοδο του επιπέδου της Ανώτατης Παιδείας. Παράλληλα είναι ισόρροπο να επιτραπεί και η ίδρυση προπτυχιακών τμημάτων με δίδακτρα και στα κρατικά ΑΕΙ. Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Κύπρου και ας ξεφύγουμε από τη μιζέρια και τις αγκυλώσεις μας. Γιατί, για παράδειγμα, να μη μπορούν να λειτουργούν αγγλόφωνα τμήματα στο Δημοκρίτειο απευθυνόμενα στην πολυπληθή νεολαία της Πόλης; Η πιθανή εισροή πλούτου στη Θράκη δεν θα είναι πολύτιμη;

4. Άκριτη και ευνοιοκρατική συνένωση ΑΕΙ-ΑΤΕΙ: θα έπρεπε να ψηφιστεί πρώτα νόμος που να όριζε προϋποθέσεις και σκοπιμότητες τυχόν συνενώσεων και κατόπιν, όσα Ιδρύματα πληρούσαν τα κριτήρια, να προχωρούσαν, αν ήθελαν, στις σχετικές διεργασίες. Σε ένα τέτοιο ορθολογικό πλαίσιο θα ήταν αδιανόητο να προωθείται μια στρεβλή συνένωση ΑΤΕΙ που ανήκει στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης με Ιδρύματα της Θεσσαλονίκης αντί με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Θα ήταν, επίσης, αδιανόητη η ίδρυση τμημάτων 4ετούς φοίτησης στην Αθήνα, με όμοια δικαιώματα με τμήματα 5ετούς φοίτησης της επαρχίας, ενέργεια που θαρρείς κι έχει σχεδιασθεί για την παρακμή των δεύτερων.

5. Μεταγραφές φοιτητών και διδασκόντων. Οι μεταγραφές φοιτητών, ένα ορθό κοινωνικά μέτρο υπέρ των οικονομικά ασθενέστερων, θα πρέπει να μην οδηγούν στον αποδεκατισμό των φοιτώντων στα περιφερειακά Ιδρύματα: πέραν των ποσοστιαίων κριτηρίων στα Τμήματα υποδοχής, θα πρέπει να θεσπιστούν αντίστοιχα και στα Τμήματα αποχώρησης. Οι μεταγραφές καθηγητών προς πανεπιστήμια του κέντρου είναι κάτι καινούργιο. Οδηγεί και αυτό σε αποδυνάμωση των περιφερειακών Ιδρυμάτων, χωρίς μάλιστα κοινωνικό άλλοθι. Συμβαίνει Τμήματα του κέντρου με 70 καθηγητές να παίρνουν διδάσκοντα από Τμήματα της επαρχίας, που με 20 καθηγητές χάνουν τη θέση, ενώ πασχίζουν να βγάλουν το διδακτικό πρόγραμμα. Ο τίμιος δρόμος υπήρχε: αν κάποιο Τμήμα του κέντρου, αξιολογώντας τις ανάγκες του, προκηρύξει μια θέση, οι διαδικασίες είναι ανοιχτές και ο καθηγητής ενός περιφερειακού Ιδρύματος μπορεί να συμμετάσχει, αλλά, με τον τρόπο αυτόν, εκλεγόμενος και αποχωρώντας από το περιφερειακό Ίδρυμα, η θέση του εκεί δεν χάνεται, επαναπροκηρύσσεται. Ακούγεται αδιανόητο, αλλά φαίνεται πως αντί για σχεδιασμός πριμοδότησης, να υφίσταται σχεδιασμός αποδυνάμωσης της Περιφέρειας.

6. Έλλειμμα ασφαλείας: φαινόμενο που δεν αποτελεί τον κανόνα, αλλά εκεί όπου συμβαίνει, ισοδυναμεί με βραδινό bulling φοιτητών και καθηγητών. Είναι αδιανόητη στρεβλότητα το πανεπιστημιακό άσυλο να το σφετερίζονται διακινητές και λοιποί άνομοι.

7. Μειωμένη αυτοτέλεια: μια συνταγματικά κατοχυρωμένη ιδιότητα που έχει καταντήσει κενό γράμμα. Για τον αριθμό των Εισακτέων, πχ, κάθε Τμήμα ετησίως ερωτάται σχετικά, αλλά οι τεκμηριωμένες απαντήσεις του πετιούνται σε κάλαθο αχρήστων. Το Υπουργείο διαχρονικά ανακοινώνει νούμερα στο πνεύμα: ‘...αυξήθηκε εφέτος ο αριθμός των Εισακτέων...’. Εδώ και έτη πολλά καμιά μα καμιά συσχέτιση δεν υφίσταται μεταξύ αναγκών και απορροφητικότητας της οικονομίας αφενός και αριθμού και ειδικότητας Εισακτέων αφετέρου.

Οι κοινωνίες όμως εξελίσσονται, οι συνθήκες ωριμάζουν και κάποτε κάποια τολμηρή Ηγεσία θα κινήσει διαδικασίες επούλωσης των «πληγών».

21.12.2018.

ΠΗΓΗ: ESOS.


(*) Το ESOS  (μαζί με το ALFAVITAείναι τα μεγαλύτερα sites στην Ελλάδα που επικεντρώνονται σε εκπαιδευτικά θέματα και ανήκουν, αναμφίβολα, στα 50-100 πρώτα ελληνικά ως προς την επισκεψιμότητά τους. Το σημειώνω αυτό, διότι δεν υφίσταται αυτό που είχα παλαιότερα καυτηριάσει, το να προτείνεται link σε παντελώς άγνωστα sites, μήπως και αυξηθεί η επισκεψιμότητά τους, ώστε να αυξηθούν τυχόν διαφημιστικά έσοδα.


ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ θέματα ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΔΩ.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΠΑΙΔΕΙΑ, ΚΟΚΚΑΛΗΣ

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ