ΑΣΜΑΤΑ
ΑΔΟΜΕΝΑ
ΤΗΝ ΠΑΡΑΜΟΝΗΝ
ΤΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ
στις Καρυές Ανατολικής Ρωμυλίας
Του Μιλτιάδη Λουλουδόπουλου
ΕΙΣ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΝ
Η μάννα κάμνει το παιδί΄
΄καλά το καρδιοκάμνει
Όπίσ΄ ΄ςτή θύρα τώκαμνε, τον
Θεό παρακαλούσε.
Κύριε μ΄, να γένη βασιληάς,
Κύριε μ΄, να γένη Ρήγας[1].
Να γένη κι΄ αρχοντόπουλο με
ταίς πολλαίς χιλιάδες.
Να κοσκινίζη το φλουρί, να
πέφτη τ΄αλαγάρι.
Κι αυτά τα κοσκινίσματα να
τ΄δένη ΄ςτό μαντήλι.
Και το μαντήλι ΄ςτό σπαθί και
το σπαθί ΄ςτή ζώση[2].
Ν΄ανέβ΄επάνω ΄ςτ΄ άλογο, να
πάη κατά την Πόλι.
Ικανόν χρόνον προ της
παραμονής της του Χριστού γεννήσεως νέοι, ουχί μικροτέρας των 15 ετών ηλικίας,
τρείς ή τέσσαρες πολλάκις και πέντε, επί το αυτό ευρισκόμενοι που,
προπονούνται, και προγυμνάζονται, άδοντες τα διάφορα άσματα κατά την εγχώριον
συνήθειαν, κατά διχορίαν, του πρώτου χορού άδοντος διά φωνής συρομένης και του
δευτέρου επαναλαμβάνοντος την αυτήν στροφήν, ως τούτο γίνεται και κατά την
ημέραν της εορτής.
Την παραμονήν της
Κοσμοσωτηρίου εορτής, ενωρίς ακόμη, προετοιμἀζει εκάστη ομάς
"Κουμάντα" τον φανόν της και ανά μίαν αξιοσέβαστον ράβδον δια τον
φόβον....των σκύλων, περί δε την εσπέραν εξέρχονται διά τον προς όν όρον.
Πολλάκις, τιμής ένεκεν,
χαιρετίζουσι πρώτον τους προύχοντας {τσορμπατζήδες} του τόπου ή και αρχίζουσιν
από τίνος συγγενούς. Έν γένει δ΄εκείθεν, οπόθεν ελπίζουσι γενναίαν φιλοδωρίαν,
"διά το καλό του χρόνου" και προληπτικώς κολακευόμενοι ομοίως να
τύχωσι και παρ΄άλλοις, αδράς δήλον ότι αμοιβής, δι΄ούς καταβάλλουσι κόπους
ευχόμενοι πάσαις και πάσι πάν καταθύμιον.
Επικρατεί ως πάντοτε
συμβαίνει η πλειονοψηφούσα γνώμη. Τα πάντα έτοιμα, διετάχθησαν προσηκόντως.
Εκκινούσιν. Καθ΄οδόν
υποντονθορύζουσί τινές άσματα τρόπον τινά προανακρουόμενοι και δεικνύοντες
υπερβολικόν ζήλον προς όσον ένεστιν αξιοπρεπεστέραν παράστασιν, άλλοι ωρύονται
κατά την συνήθειαν του τόπου, έτεροι πάλιν παλαίουσι και άλλοι ακόμη θορυβωδώς
συζητούσι, πόθεν ν΄άρξωνται, εν ώ συγχρόνως προχωρούσι, συμφώνως προς το
προδιαγραφέν ήδη πρόγραμμα και την προληφθείσαν απόφασιν μετά θυελώδη
-εννοείται-συζήτησιν περί του παραδεκτού τούτου ή εκείνου.
Φθάσαντες έξωθεν της αυλείου
θύρας επικαλούνται την βοήθειαν των οικείων. Η θύρα ανοίγεται και εισέρχονται
εις την αυλήν. Εκεί ευρισκόμενοι αντιμέτωποι πρό άλλης θύρας, της κυρίας
οικίας.Έξωθεν ταύτης ιστάμενοι λέγουσι τα εξής, εάν, προ ής ευρίσκονται οικίας,
υπάρχει κόρη:
"Άνοιξε κόρη μ΄, την
πόρτα σου έρχονται παλληκάρια
Με τσιμισίρια με μπρούσλιακα
{μυρσίνη} γεμάτοι με βαράκια".
Εάν υπάρχη μόνον οικοδέσποινα:
"Άνοιξε κυρά μ΄την πόρτα
σου έρετ΄ η Παναγία
Με το Χριστό στην αγκαλιά,
με τον σταυρό στα χέρια".
Αντί της κυράς λέγουν
πολλάκις τον αφέντη {ᾳρέντη}:
"Ψ΄λέ λιγνέ μου τσελεμπή,
Ζαρίφη χαζνατάρη,{πλούσιε}
'Σ τό ΄να το χέρι το φλουρί
'Σ τ΄άλλο μαργαριτάρι".
Εάν η κυρά θέλη να τους
δεχθή, ίνα τραγωδήσωσιν, ανοίγει την θύραν, εν εναντία περιπτώσει απέρχονται ως
απαράδεκτοι. Δεκτών όμωε γενομένων, προσφέρονται προσκεφάλαια, εφ΄ών κάθηνται
και εις ωρισμένον μέρος έμπροσθεν των εικόνων, ψάλλοντες δι΄έκαστον πρόσωπον
της οικογενείας ιδιαίτερον άσμα.Και δή εις νήπια, μείρακας,είτα μαθητάς,
ύστερον ηρραβωνισμένους, έπειτα νεωστί νυμφευμένους, εις κόρην αποθανούσαν, εις
νεόγαμον αποθανούσαν κ.τ.λ. ώς εν οικεία θέσει βλέπομεν. και εν τέλει προς τους
οικοδεσπότας.
Ούτω ληξάντων πάντων τούτων,
ανιστάμενοι πάντες λέγουσι ματά των οικοδεσποτών.
"Έχουμε ΄πο το Χριστό
μας τον αφέντη ένα βαρύ κανίσχι {δώρον}. Όπως ΄τίμσεν ο θεός το άλας και το
ψωμί και τ΄άσπρα ΄ςτή Βενετιά και το φλουρί ΄ςτή Δέσι {Δύση}, έτσι να τιμήσουν
τα παλληκάρια μας τον Χριστό μας τον αφέντη εις χρόνους πολλούς, καλούς.
Πάντα να έχη ο αφέντης και να
δίνη, και τώρα και του χρόνου."Πέτε παλληκάρια αμήν".
Όλοι λέγουν αμήν, και
ακολουθεί το φιλοδώρημα και έν "Ψουμί Χριστουγεννιάτκου" μέχρι δύο
οκάδων.
ΠΗΓΗ: Μιλτιάδη Λουλουδόπουλου εξ Αγχιάλου "Ανέκδοτος Συλλογή
ηθών, εθίμων, ασμάτων, προλήψεων, δεισιδαιμονιών, παροιμιών, αινιγμάτων των Καρυών
επαρχίας Καβακλή", εν Βάρνη, 1903.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ ν. ΕΒΡΟΥ.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΑΛΑΝΤΑ, ΕΔΩ.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ ν. ΕΒΡΟΥ.
Για ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΘΙΜΑ,
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΚΑΛΑΝΤΑ, ΒΑΡΝΑ, ΚΑΡΥΕΣ, ΚΑΒΑΚΛΗ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ, ΘΡΑΚΗ, Λουλουδοπουλος, Αγχιαλος
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook