18
Ιουλίου 1974
Διαφωνία με δρ. Henry Kissinger
Της ερευνήτριας-δημοσιογράφου-συγγραφέως
Φανούλας Αργυρού
O James Callaghan ενημέρωσε
στις 18 Ιουλίου 1974 τον Βρετανό πρωθυπουργό Harold Wilson (ο οποίος βρισκόταν
στο Παρίσι) για την τηλεφωνική επαφή που είχε μαζί του ο Αμερικανός υπ.
Εξωτερικών Henry Kissinger. Το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος αυτού είναι άκρως
αποκαλυπτικό για τα γεγονότα που έλαβαν χώρα ώρες πριν την τουρκική εισβολή και
τη στάση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, της Βρετανίας και του Kissinger.
«Ο Kissinger μου τηλεφώνησε
σήμερα το πρωί. Είχε δει το πρόχειρο ψήφισμα που ετοιμάσαμε και για να είμαι
ειλικρινής δεν του άρεσε. Ευχόταν να μην το παρατραβούσαμε στο Συμβούλιο
Ασφαλείας. Τον διαβεβαίωσα ότι δεν είχαμε ακόμα αποφασίσει τελεσίδικα για
ψήφισμα και ότι εξ΄όσων γνώριζα δεν θα υπάρξει σήμερα σημαντική κίνηση στο
Συμβούλιο Ασφαλείας . Ο Kissinger πιστεύει ότι θα είναι λάθος να παρουσιαστεί
ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας, που να δίνει ανεπιφύλακτη υποστήριξη στον
Μακάριο και να δεσμεύει νομικά το Συμβούλιο για κάτι που δεν είμαστε εις θέση
να εκπληρώσουμε. Οι Αμερικανοί, είπε, δεν έχουν κάνει κανένα βήμα για ψήφισμα,
αλλά ανησυχούσε για τις δικές μας ενέργειες, που κανονικά περιορίζονταν σε
διπλωματικά βήματα (που δεν είχαν προοπτική επιτυχίας) αλλά μπορούσαν να δώσουν
νόμιμες δικαιολογίες στους Ρώσους, να επέμβουν στο κυπριακό κάτι που ίσως να
οδηγήσει και σε στρατιωτική τους επέμβαση.
Του είπα ότι η υποστήριξή μας
προς τον Μακάριο δεν ήταν ανεπιφύλακτη. Είχε ζητήσει να μην αναγνωρίσουμε το
νέο καθεστώς και δεν του είπαμε τίποτα περισσότερο από το ότι θα λάβουμε πλήρως
υπόψη μας την έκκλησή του. Πρόσθεσα ότι η μια από τις ανησυχίες μας για το
πρόχειρο ψήφισμα που ετοιμάσαμε, ήταν για να προκαταλάβουμε οποιαδήποτε κίνηση
από τους Αδέσμευτους. Όμως ο Kissinger πιστεύει ότι το ψήφισμά μας μπορεί να
οδηγήσει σε περισσότερες δυσκολίες. Η αμερικανική ανησυχία ήταν να εμποδιστούν ρωσικά
στρατεύματα από το να πάνε στο νησί. Οι Αμερικανοί δεν θα το επέτρεπαν αυτό,
οποιαδήποτε και αν είναι η νομική θέση και θα το εκτιμούσε «αν οι σύμμαχοί μας
δεν το έκαναν περισσότερο νόμιμο απ΄ότι είναι».
Συζητήσαμε στη συνέχεια το
θέμα των Ελλήνων αξιωματικών. Ο Kissinger επανέλαβε ότι το να πιέζουμε για την
αποχώρηση τους από την Κύπρο, μπορούσε να δημιουργήσει επικίνδυνη αλλαγή στο
ισοζύγιο δυνάμεων (στην Κύπρο). Δίχως τη δυνατή παρουσία κάποιων Ελλήνων
αξιωματικών, αυξανόταν η πιθανότητα ταραχών που μπορούσαν να μετατραπούν σε
ενδοκοινοτική διαμάχη. Του είπα ότι έχει κάποια βάση αυτό, αλλά δεν ήταν
ακριβώς αυτό για το οποίο μου είχε μιλήσει χθες. Ο Kissinger είπε ότι δεν ήταν
εναντίον της απόσυρσης των αξιωματικών, όμως αυτό δεν έπρεπε να προηγηθεί μιας
συνταγματικής λύσης. Ο Kissinger είπε ότι δεν ήθελε καθόλου ψήφισμα σήμερα, στα
Ηνωμένα Έθνη. Θα ήταν αρκετά ικανοποιημένος με μια συνεδρία του Συμβουλίου στις
19 Ιουλίου κατά την διάρκεια της οποίας ο Μακάριος να έκανε τη δήλωσή του. Και
πριν από μίαν τέτοια σημαντική κίνηση στο Συμβούλιο, ήλπιζε να συμφωνούσαμε να
φέρουμε τους Έλληνες και τους Τούρκους μαζί στο Λονδίνο, ίσως την Κυριακή 21
Ιουλίου και να προσπαθήσουμε να δουλέψουν για μια συνταγματική λύση στη βάση
των συμφωνιών του 1960. Οι ΗΠΑ θα έδιναν την πλήρη υποστήριξή τους για μια
πρόταση πάνω στην οποία να βασιστεί ένα ψήφισμα. Ρώτησα τι είδος συνταγματική
λύση είχε υπόψη του. Ο Kisssinger είπε ότι ήταν της άποψης, ότι εμείς
μπορούσαμε να τροποποιήσουμε τα πράγματα με μια αποδεκτή εναλλακτική λύση, που
να αποκλείει τον Μακάριο και τον Σαμψών. Π.χ. με τον Κληρίδη. Αυτό θα σήμαινε
ουσιαστικά οι Έλληνες να εγκαταλείψουν τον Σαμψών και εμείς (Βρετανοί) και οι
Τούρκοι να εγκαταλείψουμε τον Μακάριο. Για τους Τούρκους (είπε) αυτό δεν θα
είναι και μεγάλη θυσία καθώς ποτέ τους δεν τον εμπιστεύθηκαν.
Ο Kissinger αμφέβαλλε κατά
πόσον οι Κύπριοι πραγματικά θα δεχόντουσαν πίσω τον Μακάριο υπό τις παρούσες
συνθήκες, ως ένα ανδρείκελο των Τούρκων (guise of a Turkish stooge). Ούτε στον
Μακάριο θα άρεσε αυτός ο ρόλος και ίσως εν καιρώ, να επεδίωκε να προσαρμόσει τη
θέση του γυρνώντας προς τους Ρώσους.
Ο Kissinger εμφανώς ανησυχούσε, ότι ίσως να
δεσμευόμαστε πέραν του δέοντος, χωρίς να μπορούμε να υπολογίσουμε τις πιο
μακροπρόθεσμες συνέπειες. Μου ζήτησε να σας μεταφέρω αμέσως αυτές τις απόψεις ,
τονίζοντας τη βαθιά του ανησυχία. Για περαιτέρω λεπτομέρειες των θέσεων του
Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το πρόχειρο ψήφισμά μας δέστε …» (Η υπογράμμιση της συγγραφέως).
«…Kissinger reiterated that to press for their withdrawal, in the
existing situation, could produce a dangerous shift in the power balance in
Cyprus. Without the stiffening presence of some Greek officers, the chance of
disorder spilling over into inter communal strife would be increased. I said
there was some force in that argument though it was not the point he had made
to me yesterday. Kissinger said he was not against trying for the withdrawal of
the officers, but this should only be after some constitutional solution had
been reached. Kissinger said he did not want to see a resolution at the UN that
day at all. He was quite happy to have a meeting of the Council tomorrow (19
July) at which Makarios could make a statement. But before any substantive move
in the Council, he hoped you would agree to get the Greeks and Turks together
in London perhaps on Sunday, and try to work out a constitutional solution on
the basis of the 1960 Treaty. The United States would give its full support and
would join us in presenting a proposal on which a Security Council Resolution
could then be based. I asked what kind of constitutional solution he had in
mind. He thought we might try to shape it so that an acceptable alternative
both to Sampson and Makarios could be agreed upon. For instance, Clerides. In fact
this might mean the Greeks giving up Sampson and ourselves and the Turks
abandoning Makarios. For the Turks this should be no great sacrifice as they
had never trusted him.
Kissinger doubted whether the Cypriots would really welcome Makarios back
in the present circumstances, in the guise of a Turkish stooge. Nor would
Makarios himself relish that role, and he might well, in due course, seek to
adjust his position by turning to the Russians.
Kissinger was clearly troubled that we might be committing ourselves too
far without being able to calculate the longer-term consequences…»…
Ο Kissinger ενδιαφερόταν για
την αντικατάσταση του Μακαρίου λόγω των προ-σοβιετικών σχέσεων του. Φοβόταν να
μην έβαζε πόδι η Μόσχα στην Κύπρο. ΑΛΛΑ δεν ήταν υπέρ μιας τουρκικής εισβολής,
τουλάχιστον όπως μαρτυρούν μέχρι σήμερα τα αποδεσμευμένα βρετανικά…
Την ίδια μέρα ο σύμβουλος του
πρωθυπουργού λόρδος Bridges (18 Ιουλίου 1974) έστειλε εσπευσμένα ενημερωτική
επιστολή προς τον Γραμματέα της Βασίλισσας, Lieutenant-Colonel Martin Michael
Charles Charteris (αργότερα λόρδο, πέθανε το 1999) ο οποίος είχε ζητήσει
ενημέρωση όσον αφορά το κυπριακό και η ενημέρωση έπρεπε να έφθανε στο Παλάτι
του Buckingham πριν την επίσκεψη του τέως Βασιλέα Κωνσταντίνου, ο οποίος είχε
ειδοποιήσει ότι θα έφθανε εκεί με δική του πρωτοβουλία.
«... Θα υπάρξουν προβλήματα με την αναγνώριση
Σαμψών, καθώς ήδη φαίνεται ότι διατηρεί τον έλεγχο της ελληνικής περιοχής της
νήσου. Αναφορές από την Υπ. Αρμοστεία μας λένε πως παρά το ότι ο Σαμψών είναι
αντιπαθητικός από πολλούς, η αποχώρηση του Μακαρίου ίσως να μην είναι
καταστροφική για τους Ελληνοκύπριους… Οι συζητήσεις χθες βράδυ (εννοείται με
τον Τούρκο πρωθυπουργό και τη συνοδεία του) επικεντρώθηκαν στο άρθρο 4 της
Συνθήκης Εγγυήσεως του 1960… Ο πρέσβης μας θα δει τον Ιωαννίδη σήμερα το πρωί
και του ζητήθηκε (του Βρετανού πρέσβη) να μην πει τίποτα για τη συνάντησή μας
με τους Τούρκους. Δεν έχουμε αμφιβολία ότι ο Ιωαννίδης σκηνοθέτησε την όλη
υπόθεση…
Η αμερικανική στάση υπήρξε
μάλλον απογοητευτική. Παρόλο που ο υπ. Εξωτερικών (Callaghan ) και ο δρ.
Kissinger ήταν σε συχνή τηλεφωνική επικοινωνία, οι Αμερικανοί μας θέλουν να
πάμε κάπως συγκρατημένοι στα Ηνωμένα Έθνη. Δείχνουν μια διστακτικότητα να
μιλήσουν αποφασιστικά στην ελληνική κυβέρνηση, αναμφίβολα λόγω της διαφορετικής
άποψης για τα συμφέροντά τους, ειδικά όσον αφορά την στρατηγική σημασία των
ελληνικών βάσεων γι΄αυτούς. Όμως ο δρ. Kissinger συμφώνησε να στείλει τον κ.
Sisco ως επί κεφαλής αξιωματούχο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, κατά τη διάρκεια της
νύχτας, για συνομιλίες μαζί μας και με τον Τούρκο πρωθυπουργό. Ελπίζουμε να
πεισθεί να πάει στην Αθήνα, και έτσι να φέρουμε τους Αμερικανούς κανονικά μέσα
στο παιχνίδι...»... ( Τα έντονα γράμματα και η υπογράμμιση της συγγραφέως.)
Η συνέχεια στο έγγραφο
αφαιρέθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2006 όταν μελετήθηκε η αποδέσμευση του εγγράφου.
Αποφασίστηκε να παραμείνει απόρρητο για 40 χρόνια όμως και στη συμπλήρωση των
40 χρόνων, όταν η γράφουσα το 2017 έκανε αίτηση για πρόσβαση σ΄αυτό, η απάντηση
από το Υπουργικό Γραφείο ήταν αρνητική και ο λόγος προφανώς γιατί το άτομο ή τα
άτομα που αναφέρονται σ΄αυτό βρίσκονται ακόμα εν ζωή…
IN ADDITION I ADD THE FOLLOWING WHICH SHOULD BE INDICATIVE OF THINGS
THAT FOLLOWED.
“Ο Μακάριος πρέπει να φύγει –
μία καταπληκτική σκιαγράφηση των γεγονότων που ακολούθησαν
Ο περίεργος Συνταγματάρχης G.
Stocker (Στρατιωτικός Ακόλουθος στην Βρετανική Υπάτη Αρμοστεία στη Λευκωσία) όπως
βρήκε η συγγραφέας από τα βρετανικά αρχεία, αποχώρησε με δική του απόφαση τέλος
Απριλίου 1974, αφού κατέθεσε στους ανώτερούς του, την αποχαιρετιστήρια έκθεσή
του για την Κύπρο. Σ΄αυτήν υποστήριζε την αποχώρηση από την Κύπρο όχι μόνο των ελλήνων
αξιωματικών αλλά και των ελλήνων δασκάλων, τους οποίους θεωρούσε κακή επιρροή.
Έβρισκε επικίνδυνη τη δημιουργία εφεδρικού στρατού από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο
και το πιο σημαντικό, στην παράγραφο 39 σκιαγράφησε τόσο το πραξικόπημα με
αντικατάσταση Μακαρίου, όσο και την εισβολή, όταν μίλησε για χειρουργική
επέμβαση πολύ δύσκολου χαρακτήρα….Έγραψε:
«... Η δυσπιστία μεταξύ
Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είναι βαθιά ριζωμένη. Δεν πρόκειται να εξαλειφθεί
ποτέ, όμως μπορεί να ελαττωθεί σε βαθμό που να κάνει δυνατή τη συμβίωση
αμφοτέρων των πλευρών σε συγκριτική αρμονία. ΄Ομως αυτό θα χρειαστεί τρομερή
πολιτική ικανότητα και κάποια κύρια χειρουργική επέμβαση, φοβάμαι πολύ δύσκολου
χαρακτήρα. Ο πρόεδρος Μακάριος πρέπει να φύγει. Ένας κατάλληλος αντικαταστάτης
δεν είναι εύκολο να βρεθεί, όμως εγώ θα έβαζα τα λεφτά μου στον μόνο τίμιο και
σίγουρα έμπιστο υποψήφιο τον κ. Σεβέρη (Ζήνων), ο οποίος παραιτήθηκε από
υπουργός Υγείας, με το θέμα των τριών Μητροπολιτών… Η Ένωση πρέπει να
εξουδετερωθεί. Αυτό θα χρειαστεί μια αποφασιστική αντιμετώπιση από την Αθήνα
και πρέπει να αποχωρήσουν τόσο οι Έλληνες διδάσκαλοι όσο και οι Έλληνες
αξιωματικοί από την Εθνική Φρουρά...».
Τέλος υπενθυμίζω την
συνομιλία Κίσσιγκερ/Κάλλαχαν 14.8.1974 , στο πιο κάτω άρθρο του Δρ. Κλ.
Κυριακίδη (το οποίο χρησιμοποίησε στα συγγράματά του και ο Δρ. Μάλλινσον)
και επισημαίνω τι είπε ο
Κίσσιγκερ στο Κάλλαχαν :
«Δρ. Kissinger: Συμφωνώ
απόλυτα μαζί σου, Jim. Και η τραγωδία είναι ότι θα μπορούσε να διευθετηθεί το
θέμα μέσω διπλωματίας…»
«Άβολα κοντά στον Χίτλερ»
19
Αυγούστου 2018
Του Κλέαρχου Α. Κυριακίδη
Η ΜΥΣΤΙΚΗ
ΒΡΕΤΑΝΟ-ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ,
ΠΟΥ ΕΠΙΤΕΥΧΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1974,
ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΦΑΝΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ
ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ
Συνειδητοποιούμε ότι, σε αυτό
το δράμα, ο κ. Callaghan ήταν ο καβαλάρης και ο Δρ Kissinger ήταν το άλογο.
Ακόμη, πιο σημαντικό, μαθαίνουμε ότι και οι δύο γνώριζαν ότι η Τουρκία
ακολουθούσε μια προκλητική στρατηγική, την οποία ο κ. Callaghan χαρακτήρισε ως
«άβολα κοντά στον Χίτλερ». Είχε δίκαιο.
Ο Κίσσιγκερ δεν είναι αθώος
όμως ιστορικά τις μεγαλύτερες ευθύνες για την τραγωδία της Κύπρου (και τα
σχέδια γι’ αυτήν από το 1955) τις φέρει ιστορικά και βάση δικών τους
αποδεσμευμένων επισήμων εγγράφων, το Λονδίνο και όχι η Ουάσιγκτον. Και το
Λονδίνο συνεχίζει δυστυχώς αυτό το δρόμο, τελευταία ένδειξη η δυναμική παρουσία
του στο Πελεράν και Κραν Μοντάνα της Ελβετίας με επί κεφαλής τον σερ Άλαν
Ντάνγκαν και την 30μελή ομάδα του από το Φόρειν ΄Οφις και όχι μόνο.
ΠΗΓΗ.
Λονδίνο 1.12.2018.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΚΙΣΣΙΝΓΚΕΡ, ΚΙΣΙΝΓΚΕΡ, ΑΡΓΥΡΟΥ, ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ, ΚΥΠΡΟΣ, ΑΓΓΛΙΑ, ΗΠΑ, ΑΜΕΡΙΚΗ, ΒΡΕΤΑΝΙΑ, ΚΙΣΣΙΓΚΕΡ, ΚΙΣΙΓΚΕΡ, Καλλαχαν, Καλαχαν
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook