ΑΔΑΝΑ,
η πόλη που έκτισε
ο γιος
του Ουρανού!
 |
| Η ευρύτερη τοποθεσία των Αδάνων, του Ουρανού, από τον... ουρανό... Φωτογραφία από δορυφόρο της NASA τον Απρίλιο του 1994, από ύψος 215 χλμ. |
Τα Άδανα
ιδρύθηκαν από τους ηγεμόνες Άδανο και Ψάρο[1]
/ Σάρο, τους δύο γιους του Ουρανού και της Γης, οι οποίοι έχασαν τον
πόλεμο στην Ταρσό και αποφάσισαν να δημιουργήσουν μαζί αυτήν την πόλη. Άδανος και
Σάρος ήταν αδέλφια
του Οστάσου, του Σάνδου, του Κρόνου, της Ρέας, του Ιαπετού και του Ολύμπου.[2] Έτσι η ιστορία τους πάει δεκάδες χιλιάδες χρόνια πίσω… Άρα, τα Άδανα επήραν
το όνομά τους από τον Άδανο[3],
ενώ ο Ψάρος / Σάρος έδωσε το όνομά του στον ποταμό της περιοχής.
Ο ιχθυοτρόφος,
αβαθής, αλλά πλωτός ποταμός, έδωσε πολλά ευεργετήματα στην πόλη.
Η πόλις, στο
μέσον της ευρείας πεδιάδος, που οι αρχαίοι έλεγαν Αλήιον Πεδίον (νυν Τσουκούρ-οβά - βαθύπεδο) αναφέρεται και ως Βάτναι[4] (< Βάτανα < Άτανα)…
Στο Αλήιον Πεδίον έπεσε ο Βελλεροφόντης εκ του Πηγάσου!
Επί Σελευκιδών Μακεδόνων μετονομάσθη Αντιόχεια η προς
Σάρω.[5]
Σώζονται νομίσματα της περιόδου.
Πρόκειται για
έναν πάρα πολύ παλαιό οικισμό… Τα αρχαιολογικά ευρήματά του στον τύμβο Tepebag πάνε πίσω 8.000 χρόνια!
Περί το 1335 π.Χ.
έρχονται οι Χετταίοι, αλλά ο λαός που ζει στην πόλη που λέγεται Uru (< Ουρανού) Adaniyya[6]
είναι ήδη οι Δαναοί (Danuna).
Στο πέρασμα των αιώνων τα Άδανα προσέλκυσαν
Χετταίους, Ασσύριους (9ο αι.), Πέρσες (6ο αι.), Μακεδόνες
Έλληνες με τον Μέγα Αλέξανδρο (333 π.Χ.), Μακεδόνες Έλληνες Σελευκίδες, πειρατές
της Κιλικίας, Ρωμαίους, άραβες και Οθωμανούς…
 |
| Στο νόμισμα των ΑΔΑΝΩΝ (253-260 μ.Χ. επί Βαλεριανού) εικονίζεται ένθρονος ο Ζευς, ο θείος του οποίου ίδρυσε τα ΑΔΑΝΑ... |
Στα ρωμαϊκά χρόνια η πόλις επεκτείνεται και ευημερεί. Ο Πομπήιος την καθιστά
κέντρο-φυλακή των καταδίκων, τους οποίους συνελάμβανε από τις πειρατείες.
Την πόλι επεσκέφθησαν διάφοροι Ρωμαίοι αυτοκράτορες!
Η πόλις ξανα-αναπτύχθηκε επί του Ιουλιανού του (κακώς λεγομένου) Παραβάτη / Αποστάτη.
 |
| Η γέφυρα του Ιουστινιανού, Taskopru. |
Ο Ιουστινιανός ανέγειρε διάφορα δημόσια κτήρια και την επί του Σάρου γέφυρα,
η οποία σώζεται μέχρι σήμερα, με κάποια από τα τόξα της αυτούσια! Η γέφυρα αυτή
κατασκευάσθηκε με μηχανικό θαύμα: Με εκτροπή του ρου του ποταμού Σάρου και επαναφερθέντος
στην προτέρα κοίτη μετά την αποπεράτωση του όλου έργου! Ένα από τα μάρμαρα της
γέφυρας αυτής, που έφερε επιγραφή σχετική με την ζεύξη της γεφύρας, ήταν η πλάκα
της Αγίας Τράπεζας του ναού της ελληνικής ορθοδόξου κοινότητος των Αδάνων! Το
μάρμαρο δε αυτό ηθέλησαν οι ομογενείς μας των Αδάνων να μεταφέρουν στην Ελλάδα το
1924, κατά την ομαδική τους αναχώρηση, αλλά οι τουρκικές Αρχές το… κατακράτησαν!
Ο αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Λέων Στ΄ ο Σοφός
(886-912), ενίκησε τους άραβες στα Άδανα.
Στα τελευταία μεσαιωνικά χρόνια η πόλις ήταν έδρα των βασιλέων της Μικράς Αρμενίας.
 |
| Το κάστρο των Αδάνων. |
Η περιοχή των Αδάνων ενσωματώθηκε στο οθωμανικό κράτος μόλις στις αρχές
του 17ου αιώνα!
Μέχρι το 1836 εσώζετο επί του δεσπόζοντος της πόλεως μικρού υψώματος παλαιό
βυζαντινό φρούριο, που κατέστρεψε ο ηγεμόνας της Αίγυπτου Μεχμέτ Αλή, κατά την
εναντίον του σουλτάνου Μαχμούτ εκστρατεία του.
Πληθυσμός
Προ του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μόνιμος πληθυσμός της πόλεως δεν υπερέβαινε
τις 70.000, εξ ων οι 25.000 ήσαν μουσουλμάνοι (κατά το πλείστον Τούρκοι, άραβες,
φελλάχοι, αθίγγανοι).
Υπήρχαν πολλοί Αρμένιοι (30.000, προ του 1909, όταν και
αποδεκατίσθηκαν από τις σφαγές των ΝεοΤούρκων[7],
στην γνωστή ως Γενοκτονία των Αδάνων), και Έλληνες (10.000)[8],
Πέρσες, Αφγανοί, κ.ά.
Υπήρχε και μετακινούμενος πληθυσμός (περ. 15.000 εργατών), που έρχονταν στα
Άδανα για 2-3 μήνες κατ’ έτος, για την συγκομιδή του σίτου και του βαμβακιού, η
βιομηχανία του οποίου, προ της ανταλλαγής ευρίσκετο αποκλειστικώς σε ελληνικά
χέρια! (Ονομαστά τα Κλωστήρια των Αδελφών Τρυπάνη)…
Αυτό το βαμβάκι προσέλκυσε τους Γερμανούς. Έκαναν μεγάλα σχέδια προς
εκμετάλλευση του βαμβακιού της Κιλικίας-Καππαδοκίας. Γι’ αυτό ίδρυσαν την Γερμανο-Λεβαντινική
Εταιρία Βάμβακος (Deutsche Levantinische Baumwollengesellschaft)…
Σήμερα έχει περισσότερους από 1.500.000 κατοίκους. Είναι η 5η
πόλη της Τουρκίας, σε πληθυσμό!
Παράγει επίσης σίτο, κριθή, αραβόσιτο. ρύζι, καπνό, ζαχαροκάλαμα, κ.ά.
Νεώτερα χρόνια
Η πόλις της Κιλικίας, στα νεώτερα χρόνια, άρχισε ν’ ξανα-αναπτύσσεται με τον Σιδηρόδρομο
της Βαγδάτης, με τον οποίο αποκτούσε άμεση συγκοινωνία μετά της Κωνσταντινουπόλεως
και της Μεσοποταμίας!
Υπήρχε πάντα η θαλάσσια γραμμή Μερσίνη-Ταρσός-Άδανα.
Προ της ανταλλαγής, τα κυριώτερα κτήρια των Αδάνων ήταν οι υπόστεγες αγορές
(παζάρι), το βεζεστένιον / μπεζεστένι (αγορά), το διοικητήριο κ.ά. Υπήρχον περί
τα 10 τζαμιά (αρχαιότερο το Ουλού τζαμί - μέγα τζαμί, με μιναρέ και πύλη
από λευκό και μαύρο μάρμαρο, 37 μεδρεσέδες (σχολές ιερωμένων), 8 τεκέδες (μονές
δερβισών), και ένας ελληνικός (μητροπολιτικός) ναός, δυο αρμενικές εκκλησίες, μια λατινική, μια των διαμαρτυρομένων, λίγες τουρκικές σχολές πρωτοβαθμίου εκπαιδεύσεως, μια σχολή ρουσδιέ (σχολαρχείο) και ένα Λύκειο (Σουλτανιέ), τρεις ελληνικές σχολές, μια αρμενική, μια των γρηγοριανών, δυο των
καθολικών, μια των ιησουιτών και μία της
αμερικανικής αποστολής!
Η ελληνική κοινότης Αδάνων ήταν λίαν ακμάζουσα. Είχε δύο λέσχες, ίδιον κινηματογράφο και
κοινοτικά κτήματα!
Περσία, Γαλλία, Ιταλία και Αγγλία είχαν προξενεία…
Σήμερα
Τα Άδανα είναι μία από τις πόλεις που θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθεί κάποιος στην Τουρκία.
Ευρίσκονται επάνω στον ποταμό Σάρο, 35 χλμ. από την Μεσόγειο.
Ο ποταμός Σαμάντης / Ζαμάντης (Zamanti), ο οποίος ενώνεται με τον Σάρο 80 χλμ. βόρεια των Αδάνων, διασχίζει την πόλη...
Ιστορία και μυστήρια τυλίγουν την πόλη…
Επισκεφθείτε τα
ιστορικά κτήρια στο κέντρο της πόλεως.
Η γέφυρα Ιουστινιανού στο Taskopru, είναι μια από τις
παλαιότερες γέφυρες του κόσμου, απ’ αυτές που χρησιμοποιούνται ακόμη. Η γέφυρα-σύμβολο
των Αδάνων. Λέγεται πως ο βασιλιάς των Χετταίων, Arnuwanda, είπε στην διάρκεια ενός πολέμου εναντίων των Αδάνων: «Πολέμησα εναντίον
μιας πόλης που λεγόταν Άδανα. Ένας ποταμός έπλεε μπροστά της και μια γέφυρα
στεκόταν πάνω από αυτόν»!..[9]
Tο Μεγάλο Τζαμί χτίστηκε από τον Χαλίλ-μπέη το 1507. Περιλαμβάνει έναν
μεντρεσέ, έναν τάφο και ένα παλλάτι![10]
Η εκκλησία του
Αγίου Πέτρου, είναι μια ρωμαιοκαθολική εκκλησία, που χτίστηκε στην δεκαετία του
1880. Στην κορυφή της υπάρχει ένα μπρούτζινο άγαλμα της Παρθένου Μαρίας, ύψους
2,5 μ.
Ο Μεγάλος Πύργος
του Ρολογιού (Byuyk Saat), εκτίσθη το
1881 από τον κυβερνήτη Ziya-pasha.
Επισκεφθείτε το Κάστρο
των Αδάνων, το Εθνογραφικό Μουσείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Επίσης την
Αγορά Kazancilar.
Κοντά και η άλλη αρχαία
ελληνική πόλη Ανάβαρζα.
Στην γραφική Λίμνη
του Σάρου, για καφέ και εστιατόρια.
Η περίφημη κουζίνα των Αδάνων
Η πόλη διαθέτει
μια υπέροχη κουζίνα με διαφόρων ειδών γεύσεις.
Πιο γνωστό σε
όλους το «κεμπάπ Άδανα», κεμπάπ με ονομασία προέλευσης, κ.ά. Επίσης, το ciger (τζιγιέρι, συκώτι - οι εντόπιοι το τρώνε για πρωινό), το φρέσκο «boregi των Αδάνων», (μπουρέκι, είδος ζυμαρικών με τυρί), κλπ.
Ιδιαίτερα πιάτα: karsambay, sikma και «ταρσός» / tarsus.
Παραδοσιακές
λιχουδιές τα sirdan, kirkkat και bumbar (σνακ από μεγάλα έντερα προβάτου, μαγειρευμένα με ρύζι).
Το καλοκαιρινό επιδόρπιο
bici bici (τριμμένος πάγος, μαγειρεμένο άμυλο, ζάχαρη
άχνη και σερμπέτι)…
Πώς να πάτε στα Άδανα
Μπορείτε να πάτε
στα Άδανα αεροπορικώς. Το αεροδρόμιο απέχει 5 χλμ. από το κέντρο της πόλης.
Γιορτές
Κάθε Οκτώβριο γίνεται
το Φεστιβάλ Απόλαυσης των Αδάνων (από το 2017). Σκοπό έχει να αναδείξει την
κουζίνα και τις γεύσεις της πόλης.
Κάθε Απρίλη το
Διεθνές Πανηγύρι των Πορτοκαλανθών. Μια ετήσια γιορτή του δρόμου. Η τέλεια περίοδος
για να επισκεφθείτε τα Άδανα, με τις πολύχρωμες εικόνες και την μυρωδιά των
πορτοκαλανθών…
ΠΗΓΕΣ: Απόσπασμα
από το βιβλίο του Γ. Λεκάκη «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».
Γ. Λεκάκης «ΗΆγνωστη Μικρά Ασία».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[3] Κατ’ άλλους τα Άδανα ονομάσθηκαν από
τον Έλληνα βασιλιά της Αιγύπτου, Δαναό. Άλλωστε Δαναούς έλεγαν οι Έλληνες όσους
κατοικούσαν δίπλα σε νερά (δα+ναίω > Δούναβις, Δανία, κλπ.). Και τέλος,
άλλοι λένε από τους Χεταίους / Ετέους, άρα τους Ετεοκρήτες.
Οι Αρμένιοι την πόλη την έλεγαν Άτανα. Δεν αποκλείεται
αυτό να σημαίνει και Αθήνα (Ατάνα, Αθάνα).
Τέλος, το όνομα της πόλεως, κατά καιρούς, και κατά λαούς
αναφέρεται Adana, Uru Adaniya, Erdene, Edene, Ezene, Batana, Atana, Azana και Addane…
[5] Αναφέρεται και μια πόλις με το
όνομα Αδαμόδανα, (την αναφέρει ο Βιλλεβράνδος εξ Ολδεμβούργου) και ο Αδ.
Κοράης λέει ότι πρόκειται για τα Άδανα.
[6] Η χεττιτική
επιγραφή του Kava, που βρέθηκε στην Hattusa (νυν Bogazkale), αναφέρει την πόλη ως Kizzu-watna.
[8] Πολλοί από το Αιγαίο (από Χίο, Λέσβο, κ.α.), την Κύπρο,
την Καππαδοκία… Οι Έλληνες των Αδάνων ήταν κυρίως ελληνόφωνοι. Υπήρχαν λίγοι
τουρκόφωνοι.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Αδανα, Αδανος, Σαρος, Ουρανος, Κιλικια, Τουρκια, Ιουλιανος, Ιουστινιανος
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook