Γαμήλια έθιμα της επαρχίας Φιλιππουπόλεως: Ο Βάκχος και η Τερψιχόρη είναι οι λατρευόμενες θεότητες! - του Βλ. Σκορδέλη


Γαμήλια έθιμα
της επαρχίας Φιλιππουπόλεως:

Ο Βάκχος και η Τερψιχόρη
είναι οι λατρευόμενες θεότητες!

Του Βλάσιου Σκορδέλη

Ο γάμος άρχεται μίαν εβδομάδα προ της τελετής των στεφανωμάτων, και την μεν προτεραίαν  Κυριακήν στέλλονται παρά του νυμφίου προς την νύμφην τα λεγόμενα χαμαμλήκια {λούτρα}.
Την δε Πέμπτην στέλλονται αμοιβαίως δώρα{τα σινιά} συνοδευόμενα μετά μουσικών οργάνων.
Την δε Παρασκευήν γίνονται τα καλούμενα κοσκινίσματα εν τε τη του νυμφίου και της νύμφης οικία, δηλ. αφού εισέλθωσιν εις την οικίαν αυτών οι πλησιέστεροι συγγενείς και μάλιστα αι γυναίκες, στρωννύουσι σινδόνα εν τω μέσω της αιθούσης και επ΄ αυτής θέτουσι σκάφην, δύο δε συγγενείς, νεόνυφμοι μάλιστα κυρίαι, κοσκινίζουσιν άλευρον, το οποίον έπειτα αναμιγνύει με βούτυρον και μέλι παιδίον άρρεν.
 Μετά δε την πράξιν ταύτην καλύπτουσι την σκάφην με ετέραν σινδόνιν, και άπασαι αι γυναίκες χορεύουσι πέριξ αυτής, προεξαρχούσης της πλησιεστέρας συγγενούς, ήτις τότε κοσμεί την κεφαλήν με κίδαρην μεγάλην.
Μετά δε τον χορόν μία αυτών λαμβάνει κόσκινον, εντός του οποίου υπάρχει άλευρον, και άλλη παρακολουθούσα αύτην λαμβάνει εξ αυτού και χρίει όλας τας παρισταμένας εις τας παρειάς {συμβολικώς τούτου δηλούντος ευχήν γήρως}, εκείναι δε ρίπτουσι δώρον τι εις το κόσκινον.
Το δε Σάββατον κόπτεται η πήττα εις την κεφαλήν της νύμφης. Αφού προσκληθώσι πάλιν οι συγγενείς, η νύμφη καθίζεται επί τινός θρανίου εν τω μέσω του θαλάμου και καλύπτεται δι΄ ερυθρού καλύμματος, θέτουσιν εις την κεφαλήν αυτής την πήτταν, την οποίαν κρατούσι δύο νέοι συγγενείς αυτής, επί δε των γονάτων αυτής καθίζουσι παιδίον άρρεν, αφού δε ευλογήσει την πήτταν ο ιερεύς, την κόπτουσι και την σηκόνουσιν.
Η νύμφη τότε τρέχει δρομαία να κρυβή εις παρακείμενον δωμάτιον, εν ώ όλοι οι παρόντες κτυπούσι και εύχονται αυτήν. Το αυτό γίνεται και εν τη οικία του νυμφίου, ένθα προσκαλούνται οι νέοι συγγενείς και φίλοι αυτού.
Την δε Κυριακήν οι μεν νέοι αλλάζουσι τον γαμβρόν οι δε νέαι την νύμφην, την οποία ζωννύει ο πατήρ ή μη υπάρχοντος πατρός ο πλησιέστερος συγγενής, τα δε πέδιλα θέτει ο λεγόμενος ντέβερος.
Όταν δε εξέρχηται πλέον της πατρικής οικίας η νύμφη συνωδευμένη υπό πάντων των προσκεκλημένων και κρατουμένη υπό δύο μειρακείων συγγενών της, δια να απέλθωσιν εις την εκκλησίαν προς προς την εκτέλεσιν του μυστηρίου, οι μουσικοί άδουσι το εξής ασμάτιον με ήχον πένθιμον:

«Έχετε γεια, γειτόνισσαις,
και σεις μακρογειτόνισσαις,
εγώ πηγαίνω στο καλό
καθώς είναι γραμμένο», κλπ.

Αφού δε τελειώσει η τελετή, παιδίον άρρεν διερχόμενο δια μέσου των νεονύμφων χωρίζει αυτούς, και τότε πλέον παραλαμβάνεται η νύμφη υπό των συγγενών του νυμφίου και διευθύνονται όλοι εις την οικίαν τούτου, δια να ευχηθώσιν. Εάν δε καθ΄ οδόν απαντήσωσι βρύσιν, ρίπτουσιν εν αυτή οι συγγενείς των νυμφίων κέρματα αργύρου. Αφού δε απέλθωσιν  οίκαδε, οι μεν άνδρες κάθηνται χωριστά, λαμβάνοντες την πρωτοκαθεδρίαν του συντέκνου, παρ΄ ώ κάθονται οι πενθεροί,, ο δε γαμβρός ίσταται με την νυμφικήν λαμπάδα εις χείρας, και αφού τω ευχηθώσι τα δέοντα λαμβάνει παρά του σύντεκνου και των πενθερών την άδειαν να καθήση.
Εις έτερον δε θάλαμον κάθηνται αι γυναίκες, και εν τη γωνία ίσταται ορθή η νύμφη κρατούσα την λαμπάδα, και εξακολουθούσα να καμαρώνη μη προφέρουσα μηδέ λέξιν.
Αι ευωχίαι αι γαμήλιαι εξακολουθούσι τρείς ημέρας, καθ΄ ας ο Βάκχος και η Τερψιχόρη είναι αι λατρευόμεναι θεότητες.

Νύμφη και γαμβρός Ανατολικορωμυλιώτες,
μετά την στέψη, το 1924.

Την δε Δευτέραν το εσπέρας, προ του δείπνου, η νύμφη χύνει νύψιμον εις όλους τους εστιώμενους, οίτινες ρίπτουσιν εις την λεκάνην δώρον νόμισμά τι.
Την δε προσεχή Κυριακήν προσκαλούσι τους νεόνυμφους εις εστίασιν οι γονείς της νύμφης.
Όταν αύτη εισέρχεται εις την οικίαν του νυμφίου, πρέπει να θέσει πρώτον τον δεξιόν πόδα, ως καλόν οιωνόν, και άμα εισελθούση, δίδουσιν αύτη ένα άρτον, δια να κομίση αυτόν μέχρι του θαλάμου. Μετά τινάς δε ημέρας εμβαίνει η νύμφη εις το υπόγειον της νέας οικίας,  και κρατούσα τον πείρον {έμβολον} του βουτσίου, χύνει νερόν εις σημείον ευτυχίας.
Κατά τον γάμον η νύμφη καλύπτεται με το νέφιασμα {λεπτοφυέστατον ύφασμα} και με χρυσά τέλια, τα οποία και ακολούθως επί ένα μήνα φορεί, στρέφουσα αυτά προς τα οπίσω επί της λυτής κόμης. Την δευτέραν ημέραν του γάμου ο νυμφίος χορεύει πλησίον της νύμφης, και άδεται τότε το άσμα:

«Τώρα δοξάζω τον Θεό
που πιάνω χέρι δροσερό»

Την δε τρίτην ο γαμβρός πορευόμενος εις την αγοράν αγοράζει άλας και άρτον.

Εν Στενημάχω, τη 1 Οκτωβρίου 1860.

ΠΗΓΗ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΝΑΤ. ΡΩΜΥΛΙΑ ν. ΕΒΡΟΥ.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Σκορδελης, γαμος, στεφανωματα, νυμφιος, νυμφη, χαμαμληκι, λουτρα, δωρο, σινι, μουσικη, κοσκινισμα, σινδονη, σεντονι, σκαφη, νεονυφμοι, αλευρο, αλευρι, βουτυρο, μελι, παιδι, αρρεν, γυναικες, χορος, κιδαρη, κοσκινο, παρεια, ευχη, γηρατεια, πηττα, κεφαλη, θρανιο, θαλαμος, ερυθρο, καλυμμα, πιττα, πιτα ιερευς, τρεξιμο, δρομος, γαμβρος, ζωνη, πατερας, πεδιλα, ντεβερος, μειρακειο, συγγενης, ασμα, πενθιμο. γειτονια, βρυση, κερμα, αργυρος, συντεκνος, πενθερος, γαμπρός, λαμπαδα, ευωχια, γαμηλια, Βακχος, Τερψιχορη, νυψιμο, λεκανη, νομισμα, εστιαση, γονεις, δεξι, οιωνος, αρτος, υπογειο, πειρος. εμβολο, βουτσι, νερο, ευτυχια, νεφιασμα, χρυσος, τελι, κομη, αλας, Στενημαχος, Θρακη, Ρωμυλια
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ