Γιατί
ήταν «μαγικό ορυκτό»
η μίλτος
για τους αρχαίους Έλληνες;
Ποια η
διαφορά μίλτου Κέας και Λήμνου…
Του Γιώργου Λεκάκη
Η
μίλτος είναι μια παραλλαγή του ορυκτού αιματίτη (μείγμα αιματίτη και αργίλου – κοκκινόχωμα, ώχρα),
χρησιμοποιούμενη για ερυθρά χρώση. Εκ τούτου προήλθε ο όρος μιλτογραφία (η
διά μίλτου γραφή) και κυρίως η διακόσμηση χειρογράφων. Η αρχαία αυτή διακόσμηση
χειρογράφων και βιβλίων περιελάμβανε προμετωπίδες, τίτλους, επιτίτλους, αρχικά (αρχιγράμματα)
και μικρές παραστάσεις, οι οποίες κυρίως ελέγοντο και «μικρογραφίες», ή/και
μινιογραφίες.
 |
| Μίλτος / ώχρα, από διάφορες περιοχές της Ελλάδος. |
Το αρχαιότερο ορυχείο ώχρας στην Ελλάδα, είναι αυτό της Θάσου, από το οποίοι οι άνθρωποι έπαιρναν ώχρα πριν από 20.000 χρόνια...
Για τους αρχαίους Έλληνες (αλλά
και κατοπινά για τους Ρωμαίους), η κόκκινη χρωστική ουσία, που είναι γνωστή ως
μίλτος, είχε πολλαπλές ιδιότητες και χρήσεις…
Πρώτος και πάλι ο θείος Όμηρος
γράφει (στην «Ιλιάδα») για πλοία βαμμένα με χρωστική ύλη την μίλτο. Μίλτο
χρησιμοποιούσαν και οι Μαζύες της Λιβύης και οι Αιθίοπες, κ.ά.
Οι αρχαίοι Έλληνες
συγγραφείς, από αποκαλούν την μίλτο «ερυθρό αργιλοσιδηρόλιθο». Λένε ότι το
λεπτόκοκκο κόκκινο υλικό, που έχει ως βάση του το οξείδιο του σιδήρου, ήταν
πολύ περιζήτητο για χρήση στην διακόσμηση, τα καλλυντικά, την γεωργία, την
ιατρική και ακόμη και για την συντήρηση των σκαφών! Στην Ιατρική το χρησιμοποιούσαν ως
στυπτικό σε έμπλαστρα.
Μια νέα μελέτη δείχνει ότι
ένας από τους λόγους που η μίλτος ήταν τόσο «ευέλικτη», είναι ότι δεν
δημιουργήθηκαν όλες οι μίλτοι… ίδιες, και δεν ήσαν… ίσες!
Μια διεθνής ομάδα ανέλυσε την
ορυκτολογία, την γεωχημεία και ακόμη και την μικροβιολογία δειγμάτων μίλτου, από δυο ελληνικά νησιά: την Κέα και την Λήμνο.
 |
| Το βιβλίο για την Λημνία γη της E. Photos-Jones. Το αντίστοιχο του Λημνιού ιατρού Σπ. Παξιμαδά, ΕΔΩ. |
Η Κέα είχε άφθονα κοιτάσματα μίλτου.[1] Η
πολύτιμη μίλτος της Κέας ήταν και η κατάρα της νήσου: Η Αθήνα εμπόδιζε την
ένωση των πόλεων της Κέας, διότι διαιρεμένη την ήλεγχε καλύτερα, και έπαιρνε μονοπωλιακά
το απαραίτητο ορυκτό, μεταξύ άλλων, και για την αδιαβροχοποίηση και για την μακρά
συντήρηση του αθηναϊκού στόλου! Υπήρχαν σκληρές κυρώσεις για την νήσο, αν πωλούσε
μίλτο σε άλλες πόλεις, πλην των Αθηνών!
Η επιστημονική ομάδα κατάφερε
να εντοπίσει τις λεπτές παραλλαγές, που έκαναν κάθε δείγμα κατάλληλο για μια
συγκεκριμένη χρήση. «Διαφορετικές πηγές παρήγαγαν διαφορετικούς τύπους μίλτου»,
λέει η αρχαιολόγος Effie Photos-Jones του Πανεπιστημίου της Γλασκόβης. «Δεν
ήταν καθαρό ορυκτό. Αλλά μάλλον συνδυασμός ορυκτών. Υπάρχουν επίσης παραλλαγές
στους μικροοργανισμούς που ζουν σε άμεση γειτνίαση με αυτά τα ορυκτά. Για
παράδειγμα, μερικά δείγματα μίλτου της Κέας περιέχουν μικροοργανισμούς, που ενισχύουν
την χρήση της μίλτου και ως λίπασμα. Άλλες περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις
μολύβδου (οπότε η μίλτος γίνεται μίνιο), οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη της ανάπτυξης
βλαβερών οργανισμών και στρειδιών στα κύτη των πλοίων. Σε ένα δείγμα από την
Λήμνο βρέθηκαν ίχνη διοξειδίου του τιτανίου, γνωστή αντιβακτηριακή ένωση, που
καθιστά το ορυκτό χρήσιμο για ιατρικούς σκοπούς!
Σχετική με αυτήν την επιστημονική
ανακοίνωση
είναι η περίφημη Λημνία Γη.
ΠΗΓΕΣ:
Ηρόδοτος, Θεόφραστος, Όμηρος,
Στράβων, Πλίνιος.
Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης ΕΛλάδος περιήγησις" / ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: μιλτος, ορυκτο, αιματιτης, αργιλος, κοκκινοχωμα, ωχρα, ερυθρο, χρωση, μιλτογραφια, γραφη, διακοσμηση, χειρογραφο, βιβλιο, προμετωπιδα, τιτλος, επιτιτλος, αρχικα, αρχιγραμμα, μικρογραφια, μινιογραφια, κοκκινο, χρωστικη ουσια, Ομηρος, Ιλιαδα, πλοιο, χρωστικη, Μαζυες, Λιβυη, Αιθιοπες, αργιροσιδηρολιθος, οξειδιο, σιδηρος, καλλυντικα, γεωργια, ιατρικη, σκαφος, στυπτικο, εμπλαστρο, ορυκτολογια, γεωχημεια, μικροβιολογια, Κεα, Λημνος, κοιτασμα, Αθηνα, μονοπωλιο, ορυκτα, αδιαβροχο, στολος, μικροοργανισμοι, μικροοργανισμος, λιπασμα, μολυβδος, στρειδι, διοξειδιο τιτανιου, τιτανιο, αντιβακτηριακη ενωση, Λημνια Γη, Ηροδοτος, Θεοφραστος, Στραβων, Πλινιος, σχιστολιθος, σιδηρος, μαρμαρο, Παξιμαδας, Θασος, ορυχειο
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook