Βρέθηκε αρχαίος
τιμοκατάλογος προϊόντων
στην σπουδαία
αρχαία ελληνική πόλη
Στρατονίκεια!
Κοινωνική αλληλεγγύη:
Οι πωλητές αγόραζαν
προϊόντα 5 δηνάρια
και τα πουλούσαν 3.
Την διαφορά πλήρωναν
οι πλούσιοι!
Προϊόντα με συγκεκριμένο όριο τιμής,
έτσι ώστε να
αποφευχθεί ο πληθωρισμός!
Είχε περίφημους ναούς
του Χρυσαορέως Διός και της
Εκάτης!
Η μεγαλύτερη μαρμάρινη πόλη στον κόσμο!
Του Γιώργου Λεκάκη
 |
| Ο αρχαίος αγορανομικός τιμοκατάλογος της Στρατονίκειας! |
Η Ιδριάς ή Εδριείς (μετέπειτα
Χρυσαωρίς και Στρατονίκεια) είναι μια πόλις 3.400 χρόνων (τουλάχιστον)! Εδώ
ευρέθη αρχαίο μυκηναϊκό κύπελλο, του 12ου - 11ου αι. π.Χ.
Είναι μια παναρχαία μεσόγειος πόλις της Καρίας Μ. Ασίας, στα ΝΑ. της
Μύλασας, και Ν. του ποταμού Μαρσύα (παραπόταμου του Μαιάνδρου).
Μετονομάσθηκε
Στρατονίκεια από τον βασιλια Αντίοχο Α' (τον Σωτήρα)[1]
προς τιμήν της συζύγου του Στρατονίκης της Συρίας! Και το όνομα έφερε ομώνυμη τύχη:
Έγινε η πόλις των στρατιωτών, έμεινε γνωστή ως η «πόλη των μονομάχων»!
Στην περιοχή της είχε δύο επιφανέστατα ιερά:
- Του Διός Χρυσαορέως, παρά την πόλη, στο οποίο συνέρχονταν για να τελέσουν θυσίες
και να συσκεφθούν περί των υποθέσεων του κοινού των άπαντες οι Κάρες. Ήταν το
γνωστό «Χρυσαορικόν σύστημα» / «Χρυσαώρια συμμαχία», μια αρχαία ομοσπονδία[2]
της Καρίας![3]
και
- το εν Λαγίνοις της Εκάτης, στο οποίον κατ’ έτος γίνονταν μεγάλες
πανηγύρεις.
Υπάρχουν τάφοι στην άκρη της Ιεράς Οδού μπροστά από την πύλη εισόδου. Η Ιερά
Οδός της Στρατονίκειας Καρίας, που ξεκινά από την πύλη εισόδου, περνά μέσα από
την νεκρόπολι και φτάνει στην ιερή περιοχή του ναού της Εκάτης.
Είχε κοσμηθεί με πολυτελή οικοδομήματα![4]
Εντυπωσιακά κτήρια και κατασκευές, γυμνάσιο, θέατρο (με ενιαίο διάζωμα)[5],
βουλευτήριο[6], νυμφαίο,
νεκρόπολη[7],
φαρδύ δρόμο (πλάτους 10 μ.!), και
εγκαταστάσεις μαρμάρινων δημοσίων αποχωρητηρίων εστόλιζαν την πόλη! Η πόλις
είχε και αποχετευτικό σύστημα.
 |
| Αρχαίες δημόσιες τουαλέτες της πόλεως! |
Στην
βορειοανατολική γωνία του οικισμού υπάρχουν ερείπια από ένα ισχυρό φρούριο, κτισμένο
με μεγάλες πέτρες και ασβεστοκονίαμα. Κάποιες πέτρες έχουν επιγραφές.
Επί Σελευκιδών
Μακεδόνων είχε φθάσει στην μεγαλύτερή της ακμή!
Μετά κατελήφθη από τους Αχαιμενίδες Πέρσες.
Σύντομα επέρασε στην Δηλιακή Συμμαχία
(υπό αθηναϊκή επιρροή) με την καταβολή 6 ταλάντων.
Τον 3ο αιώνα π.Χ. επέρασε στους Πτολεμαίους Μακεδόνες.
Μετά στην
Ρόδο. Το σπουδαίο νησί έχασε την πόλη στις αρχές του 2ου αι. π.Χ.
κατά τον πόλεμό του με τον Φίλιππο Ε´ της Μακεδονίας. Αλλά την ανέκτησε σύντομα.
Και την διατήρησε έως το 167 π.Χ. όταν και συμμάχησε με τους Ρωμαίους… Κατά την
ρωμαϊκή κυριαρχία στην Μ. Ασία η πόλις απολάμβανε ένα καθεστώς ελευθερίας (civitas
libera).
Ο Ευμένης Γ´ επιχείρησε να καταλάβει και να αυτονομήσει την πόλη από τους
Ρωμαίους (130 π.Χ.). Ωστόσο απέτυχε.
Η Στρατονίκεια περιήλθε για κάποιο χρόνο και στην εξουσία του Μιθιδράτου
(88 π.Χ.). Αυτός ο Πόντιος ηγέτης ετοποθέτησε φρουρά στην πόλη, και νυμφεύτηκε μια
κάτοικό της (κατά πως εδίδαξε ο Μ. Αλέξανδρος).
Η πόλις πολιορκήθηκε από τους Πάρθες (40 π.Χ.). Αλλά δεν έπεσε! Αυτό την έκανε
να εκτοξευθεί στα μάτια του αυτοκράτορα Αύγουστου και της ρωμαϊκής γερουσίας!
Από την Στρατονίκεια ήταν ο διάσημος ρήτορας Μένιππος, ο γραμματικός Δράκων
(170-90 π.Χ.), ο μαθηματικός Μητρόδωρος (2ος αι. π.Χ.), ο
ολυμπιονίκης Αριστέας (1ος αι. μ.Χ.), κ.ά.
Νομίσματα
 |
| Η Εκάτη και ο Χρυσαορεύς Ζευς σε νομίσματα της Στρατονικείας Καρίας. |
Από την νομισματοκοπία της διεσώθησαν νομίσματα, αργυρά και χάλκινα, του 1ου
και 2ου π. X. αιώνος και των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων. Τα πρώτα
φέρουν επί της μιας όψεως την κεφαλή της Εκάτης δαφνοστεφή και υπ’ αυτήν μηνίσκο
ή κεφαλή Διός, επί της άλλης, την λέξιν ctpaτονικεων ή τά γράμματα CT (C-Τ) και
όνομα άρχοντος με εικόνα Νίκης ή αετού ή Πηγάσου.
Τα νομίσματα των ρωμαϊκών χρόνων γράφουν την λέξιν «στρατονικεων», μέ διάφορες
άλλες επιγραφές και διαφόρους τύπους, εκ των οποίων επικρατέστεροι του
Χρυσαορέως Διός, της Εκάτης, του Πηγάσου, της Νίκης και του Βελλεροφόντη να κρατά
τον Πήγασο από το χαλινάρι (αυτό δείχνει σχέση με την Κόρινθο).
Και αρχαίος
τιμοκατάλογος προϊόντων!
Η αρχαιολογική
περιοχή άρχισε να μελετάται για πρώτη φορά τον 18ο αιώνα.
Τούρκοι αρχαιολόγοι
ανακάλυψαν έναν αρχαίο τιμοκατάλογο προϊόντων («τιμοκατάλογος του Διοκλητιανού»)
και υπηρεσιών που στον… τοίχο ενός κτηρίου συνελεύσεων (του βουλευτήριου) της
αρχαίας Στρατονίκειας.
Ο τοίχος αυτός
ανακαλύφθηκε πριν από 19 χρόνια και ο κατάλογος είδε το φως της δημοσιότητας
όταν οι αρχαιολόγοι ολοκλήρωσαν την ανάλυση των όσων είναι γραμμένα επάνω σε
αυτόν! Συγκεκριμένα, αναγράφονται τα ονόματα και οι τιμές περισσότερων από 200
προϊόντων!
Ο Bilal Sogut,
επί κεφαλής των ανασκαφών στην πόλη, μας δίνει περισσότερες πληροφορίες: «Όλα
τα προϊόντα και οι υπηρεσίες στην διάρκεια της Ρωμαϊκής Περιόδου είχαν την τιμή
τους σε αυτόν τον πίνακα. Μπορούμε να δούμε όλα τα προϊόντα που οι άνθρωποι
εκείνης της εποχής έτρωγαν και πωλούσαν. Ακόμα και μια ελιά είχε τρία ή τέσσερα
είδη. Η καλύτερη σε ποιότητα ελιά πωλούνταν για 45 δηνάρια. Ωστόσο, είχε
καθοριστεί ένα συγκεκριμένο όριο στις τιμές έτσι ώστε να αποφευχθεί ο
πληθωρισμός. Υπήρχε επίσης ένα υποστηρικτικό κοινωνικό σύστημα. Οι πωλητές
αγόραζαν προϊόντα από τους παραγωγούς για 5 δηνάρια και τα πουλούσαν για 3
δηνάρια. Οι πλούσιοι πλήρωναν την διαφορά στην τιμή. Τόσο οι παραγωγοί όσο και
οι καταναλωτές υποστηρίζονταν».
Η ομάδα ανασκαφής
βρήκε επίσης έναν τάφο και μια σαρκοφάγο, τα οποία ανήκουν στη Ρωμαϊκή Περίοδο.
Οι τάφοι των μονομάχων που βρίσκονται στην είσοδο της πόλης θα ταξινομηθούν
ανάλογα με την εποχή στην οποία ανήκουν, ξεκινώντας από την Εποχή του Χαλκού.
Στην πόλη υπάρχει μουσείο
με επιλεγμένα αρχαιολογικά ευρήματα. Μόνο κατά την διάρκεια των ανασκαφών του
2012 ανακαλύφθηκαν 725 αρχαία αντικείμενα!
Νεώτερη Ιστορία
Υπάρχουν τρεις γνωστοί χριστιανοί επίσκοποι από την Στρατονίκεια:
Ο
Εύπειθος (Σύνοδος Χαλκηδόνας, 451),
ο Θεόπεμπτος (Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως,
692), και
Επί των ερειπίων της Στρατονικείας έχει κτισθεί η τουρκική κωμόπολις Εσκή
Χισάρ / Eskihisar, στο κέντρο της οποίας
σώζονται τα ερείπια μεγαλοπρεπούς οικοδομήματος, το οποίο πιστεύεται ότι είναι βουλευτήριο
ή ο τάφος του Φιλεταίρου.
Η πόλις έπαιξε, όπως είδαμε,
πολύ σημαντικό ρόλο σε διάφορες περιόδους της ιστορίας. Εξ αιτίας των διαφόρων λαών
που την κατοίκησαν και θέλησαν να την κάνουν δικιά τους, αποτελεί έναν από τους
πιο μεγάλους, σπάνιους και ιδιαίτερους οικισμούς στον κόσμο!
Η περιοχή εγκαταλείφθηκε
από τους Έλληνες μετά από τον διωγμό που υπέστησαν οι κάτοικοι της Στρατονίκειας
το 1950.
ΠΗΓΕΣ, πλην των
προαναφερομένων:
Δίων Κάσσιος «Ρωμαϊκή
ιστορία», (xlviii. 26).
Αππιανός «Μιθριδατικοί
πόλεμοι», (21).
Κικέρων «Βρούτος», (91).
Λίβιος «Ab urbe condita», (xxxiii.
18, 30).
Παυσανίας «Ελλάδος
περιήγησης», (v. 21).
Πολύβιος «Ιστορίαι», xxx. 22.
Τάκιτος «Χρονικά», (iii 62).
Meadows A. R. «Stratonikeia
in Caria: the Hellenistic city and its coinage», στο «Numismatic
Chronicle», αρ. 162 (2002), σελ. 79-134.
Και
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κατ’ άλλους, με λιγότερες πιθανότητες , ιδρύθη από τον
Αντίοχο Β´ (τον Θεό), ή από τον Αντίοχο Γ´ (τον Μέγα).
[3] Πλην της Στρατονίκειας, μετείχαν οι πόλεις: Αλάβανδα, Άλιντα,
Αμυζών, Κέραμος, Μίλασα / Μύλασα, Καύνος, Θήρα.
ΠΗΓΕΣ: «Classical Gazetteer»,
2.8.2015, σελ. 109. Και J. Ma «Antiochos III and the Cities of Western Asia Minor», σελ. 175.
[7] Δυστυχώς κατεστράφη από τα ανθρακωρυχεία. Στην περιοχή
λειτουργούν οι λιγνιτικές εγκαταστάσεις του θερμοηλεκτρικού σταθμού Yatagan.
[8] ΠΗΓΗ: Καθολική Εγκυκλοπαίδεια. Η πόλις εξακολουθεί να περιλαμβάνεται στις ανενεργές
επισκοπικές έδρες της καθολικής εκκλησίας!
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: τιμοκαταλογος, προιοντα, Στρατονικεια, Κοινωνικη αλληλεγγυη, πωλητης, αγορα, δηναριο, πλουσιος, πληθωρισμος, ναος, Χρυσαορευς Διας, Εκατη, μαρμαρο, Ιδριας, Εδριεις, Χρυσαωρις, μυκηναικο κυπελλο, Καρια, Μυλασα, Μαρσυας, Μαιανδρος, Αντιοχος, Σωτηρ, Στρατονικη, Συρια, στρατιωτης, μονομαχος, Χρυσαορεας Διας, θυσια, κοινο, Καρες, Χρυσαορικον συστημα, Χρυσαωρια συμμαχια, ομοσπονδια, Λαγινοι, Λαγινα, πανηγυρι, πυλη, Ιερα
Οδος, νεκροπολις, γυμνασιο, θεατρο, διαζωμα, βουλευτηριο, νυμφαιο,
νεκροπολη, δρομος, αποχωρητηρια, αποχετευτικο συστημα, αποχετευση, φρουριο, ακροπολη, ασβεστοκονιαμα, επιγραφη, Σελευκιδες, Μακεδονες, Αχαιμενιδες, Περσες, Δηλιακη Συμμαχια, Δηλος, Αθηνα, ταλαντο, Πτολεμαιοι, Μακεδονια, Ροδος, Φιλιππος, Ρωμαιοι, Ευμενης, Μιθιδρατης, Ποντος, Αλεξανδρος, Παρθες, Αυγουστος, ρητορας, Μενιππος, γραμματικος, Δρακων, μαθηματικος, Μητροδωρος, ολυμπιονικης, Αριστεας, Νομισματα, νομισματοκοπια, νομισμα, δαφνι, στεφανι, μηνισκος, Διας, Νικη, αετος, Πηγασος, Ζευς, Πηγασος, Βελλεροφοντης, χαλιναρι, Κορινθος, Διοκλητιανος, ελια, ταφος, σαρκοφαγος, χριστιανοι επισκοποι, Ευπειθος, Συνοδος Χαλκηδονας, Θεοπεμπτος, Συνοδος Κωνσταντινουπολεως, Γρηγοριος, Συνοδος Νικαιας, Εσκη Χισαρ, Φιλεταιρος, διωγμος, Λυκια, Αλαβανδα, Αλιντα,
Αμυζων, Κεραμος, Μιλασα, Καυνος, Θηρα, Σεραπις, ανθρακωρυχειο, λιγνιτης, Γιαταγκαν, καθολικη εκκλησια
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook