Η Βαύβω
των Ελευσινίων Μυστηρίων
«εκθέτει το αιδοίον της»!
Η
λατρεία της εξακολουθεί έως σήμερα
με τις «άσεμνες χειρονομίες»
των Ελλήνων…
Του Γιώργου Λεκάκη
Πρόκειται για ένα pendentif (υάλινο κρεμαστό), ομοίωμα γυναίκας-θεάς, το
οποίο κρεμιέται από την κορυφή του κεφαλιού του.
Εικονίζει μια πλούσια, γυμνή
γυναίκα, είναι καθιστή και να εκθέτει το φύλο της. Ίσως μια μορφή της Βαυδούς /
Βαυβούς, η οποία σχετίζεται με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Επειδή δεν είναι
εξακριβωμένο αναφέρεται ως «ψευδο-Βαύβω».
Πρόκειται για ένα ιερό
ελληνικό κειμήλιο του 2ου - 1ου αιώνα π.Χ.
Αυτό το υάλινο αρχαίο ελληνικό
έργο τέχνης είναι μόλις 2,3 Χ 1,3 Χ 0,75 εκατ.
«Αγοράστηκε» λένε από μια «δημόσια
πώληση», από τον Napoléon-Antoine Péretié, στις 14.1.1854!
«Ανήκει» στην Εθνική
Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (reg.D.3362).
Το ότι είναι «πλούσια» τεκμαίρεται από το
πλούσιο φόρεμά της.
Το αιδοίον της σημειώνεται με έμφαση με μια οπή, στο μέσον της.
Το αιδοίον της σημειώνεται με έμφαση με μια οπή, στο μέσον της.
Η φαρδειά λεκάνη της, καθώς και η «έκθεση του
αιδοίου της», παραπέμπουν σε μια παραλλαγή, από τις πολλές, θεά της γονιμότητος.
Δεν πρόκειται, λοιπόν, για «έκθεση», λέξη που εδώ δεν έχει καλή έννοια, αλλά
για συμβολική στάση και τυπικό λατρείας, που για κάθε λαό έχει ιερή έννοια,
στην εποχή που καταγράφεται.
Η θεότης της γονιμότητος Βαυδώ / Βαυβώ, ήταν η
ίδια η τροφός της θεάς που έδωσε την τροφή, δηλ. της θεάς Δήμητρας, η προσφορά της
οποίας στην ανθρωπότητα φέρει ακόμη το όνομά της: Τα «δημητριακά»! Και ως
τέτοια, ιδιαιτέρως λατρευομένη στην Ελευσίνα, κ.α.
Η Βαυβώ ήταν σύζυγος του Δυσαύλου (αδελφού του βασιλέως της Ελευσίνος Κελεού), και
μητέρα του Τριπτολέμου[1], του
Ευβούλου, της Πρωτονόης και της Νίσης. Η Βαυβώ προέρχεται από την επίδραση του ορφισμού
(απ’ όπου εξ άλλου προέρχονται όλα τα αρχαία ελληνικά μυστήρια, και τα
Ελευσίνια Μυστήρια). Υποκατέστησε την Ιάμβη, η οποία ήταν η προσωποποίησις του κωμικού
στοιχείου των Ελευσινίων, ίνα «συγκεράσει το σοβαρόν και μελαγχολικόν της τελετής».
Όταν φιλοξενούσε, μετά του συζύγου της την Δήμητρα, της προσέφερε «ποτήριον πλήρες
κυκεώνος», αλλά η θλιμμένη θέα-μάνα, για την αρπαγείσα Κόρη της, Περσεφόνη, αρνήθηκε
να πιεί! Τότε η Βαυβώ ανύψωσε τα ενδύματά της και έκαμε μια ασεμνό χειρονομία, η
οποία όμως επεκροτήθη από τον συνοδεύοντα την Δήμητρα, Ίακχο! Αυτό προεκάλεσε μια
κάποια… φαιδρότητα, ελάφρυνε στην στιγμή, κι έτσι η μεγάλη θεά, εδέχθηκε να πιει το ποτό!
Κατά τα ελευσίνια η άσεμνος αυτή χειρονομία καθιερώθη ως συμβολική.
Όλα ξεκινούν από
τα Ορφικά. Στον Ύμνο στην Εκάτη[2] η
θεά καλείται «Βαυβώ φρούνη». Παρόμοια μυσταγωγικής και εμβληματικής πράξεως χειρονομία
γινόταν και σε κάποιες εορτές της Αρτέμιδος, αλλά και, κατά μεταγενεστέρα αντιγραφή,
των Αιγυπτίων γυναικών, στις νυκτερινές εορτές της θεάς Βουβάστεως[3], στην
ομώνυμη πόλη της Αιγύπτου, την Βουβάστη.
Ο μνημειακός τύπος
της Βαυβούς (σε ειδώλια εξ οπτής γης) είναι καθιερωμένος ως γυναικός καθημένης επί
του ιερού της Δήμητρος συός, ο οποίος ομοιάζει με καθήμενο φρύνο (βάτραχο – εκ παρομοιώσεως
με την «φρούνη» των Ορφικών). Το πολύτοκο ιερό ζώο, ήταν σύμβολο του νυκτερινού
φωτός. Γι’ αυτό κατεσκευάζονταν και λαμπτήρες-ομοιώματα φρύνου.
Η ιερότητα του βατράχου έμεινε στην ελληνική λαϊκή παράδοση, γι' αυτό και όποιος σκότωνε βάτραχο, έστω και άθελά του, βαρυνόταν με κατάρα...
Και πράγματι, εάν δείτε το ομοίωμα της θεάς από την άλλη όψι της, ομοιάζει με φρύνο…
Η ιερότητα του βατράχου έμεινε στην ελληνική λαϊκή παράδοση, γι' αυτό και όποιος σκότωνε βάτραχο, έστω και άθελά του, βαρυνόταν με κατάρα...
Και πράγματι, εάν δείτε το ομοίωμα της θεάς από την άλλη όψι της, ομοιάζει με φρύνο…
 |
| Κοιτώντας το από πίσω, ομοιάζει με φρύνο (βατραχάκι). |
Ομοιώματα φρύνου έχουν βρεθεί πολλά στην
Θράκη, πατρίδα του Ορφισμού. Ο φρύνος ήταν ιερό ζώο της Εκάτης / Heket.
Ομοιώματα της εύθυμης Βάυβως έχουν ευρεθεί και στην Κόρινθο, άλλα κρατώντας λύρα, κλπ.
Η Βαυβώ συνέχισε ως επιβίωση
στην λαϊκή μας παράδοση και έγινε η καλή Βάβω των παραμυθιών μας, η καλή
γιαγιά, που ανάθρεψε και γαλούχησε γενιές και γενιές Ελληνόπουλων, έως σήμερα,
και έκανε τα Ελληνόπουλα να ευθυμούν…
Ακόμη και σήμερα, η επίδειξις
των γεννητικών οργάνων στους Έλληνες, είναι σχόλιο φαιδρότητος και αδιαφορίας… Θα
το συναντήσουμε ιστορικά έως και τον Γ. Καραϊσκάκη! Επικρατεί ακόμη στους Έλληνες
η άποψις πως όταν κρατούν ή ξύνουν τα γεννητικά τους όργανα, ή τον πισινό τους,
είναι σαν να λένε «τι βλακείες, τι χαζομάρες ακούω τώρα!»… Θεωρούν την
χειρονομία και αποτροπαϊκή. Οι Έλληνες «πιάνουν» τα γεννητικά τους όργανα, όταν
βλέπουν παπά να περνά, και λένε «πάνω σου ο παπάς»! Ο Έλλην εξακολουθεί να
συμπεριφέρεται «ελευσινιακά»… Η αρχαία μας ψυχή «ζει μέσα μας αθέλητα κρυμμένη»,
όπως ακριβώς λέει ο Παλαμάς…
Το όνομα της Βαυβούς
και οι άσεμνες πράξεις της μνημονεύονται και στα αναθέματα των πατερών της χριστιανικής
Εκκλησίας. Παρ’ όλα αυτά, δεν μπόρεσαν να την ξερριζώσουν από τον διονυσιακό
χαρακτήρα του Έλληνος…
Εν κατακλείδι, οι Γάλλοι δεν θα πάψουν να περνούν τα δεινά που περνούν, εάν δεν επιστρέψουν πίσω όλα τα ιερά και τα όσια των Ελλήνων, τα οποία έχουν υφαρπάξει και παρανόμως κρατούν...
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "¨Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις".
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Ελευσινια Μυστηρια, Βαυβω, Βαβω, Βαυδω, Δημητρα, Ελευσινα, Ελευσις, Ορφεας, αιδοιον, λατρεια, ασεμνες χειρονομιες, Ελληνες, υαλι, ομοιωμα, γυναικα, θεα, γυμνη, φυλο, ψευδοΒαυβω, υαλινο, εργο τεχνης, αρχαιοκαπηλια, Περετι, Εθνικη
Βιβλιοθηκη της Γαλλιας, φορεμα, λεκανη, αιδοιο, θεα γονιμοτητας, συμβολο, θεα γονιμοτητος, τροφος, τροφη, Δημητρα, δημητριακα, Δυσαυλος, βασιλιας, Κελεος, Τριπτολεμος, Ευβουλος, Πρωτονοη, Νιση, ορφισμος, μυστηρια, Μυστηριο, Ιαμβη, κωμικο στοιχειο, κωμωδια, σοβαρο, μελαγχολικο, τελετη, φιλοξενια, ποτηριον, ποτηρι, κυκεωνας, κυκεων, μανα, Κορη, Περσεφονη, ενδυμα, ασεμνο χειρονομια, Ιακχος, φαιδροτητα, ποτο, Ορφικα. Υμνος Εκατης, φρουνη, μυσταγωγια, εορτες, Αρτεμις, Αιγυπτιες, νυκτερινη εορτη, Βουβαστις, Βουβαστη, οπτη γη, ιερο, φρυνος, βατραχος, Ορφικοι, πολυτοκο, ιερο ζωο, συμβολα, νυκτερινο φως, φως, νυκτα, λαμπτηρας, Θρακη, Εκατη, Χεκετ, Εκετ, παραμυθι, γιαγια, ευθυμια, επιδειξις, γεννητικα οργανα, φαιδροτης, αδιαφορια, Καραισκακης, πισινος, κωλος, αποτροπαικο, παπας, παππας, Παλαμας, αναθεμα, πατερες, χριστιανικη
Εκκλησια, διονυσιακο, Μενανειρα, Αρτεμη, Γαλλοι, Γαλλια, Κορινθος, λυρα
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook