In memoriam Professoris mei Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη - του Π. Ιωαννίδη

In memoriam Professoris mei

Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη

Του Πέτρου Ιωαννίδη,

καθηγητού φιλολόγου

Φωτ.: Γ. Λεκάκης.

Ο ΕΝΑΡΕΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ο ΕΚΛΑΪΚΕΥΤΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Ο ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

Ο ΑΔΟΛΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ

Ο ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ

Ο ΦΙΛΟΘΕΑΜΩΝ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ

«Ἀθορυβήτως ζῆν καί θνῄσκειν»

Όποιος δεν είναι συστημικός, τον τρώει η “μαρμάγκα”.

ΣΧΟΛΙΟ: Όποιος δεν εξυπηρετεί το σύστημα και δεν το υπακούει πιστά, αυτό τον αποβάλλει ως ξένο σώμα, τον εξαφανίζει, τον εξαϋλώνει, χάνει την υλική του υπόσταση, διατηρεί όμως στο ακέραιο την πνευματική τοιαύτη, που είναι και η σημαντικότερη, και δεν απο-πνευματώνεται.

Η Αξιοπρέπεια και η Αξιοκρατία στοιχίζει πολύ ακριβά στον τόπο μας, γι’ αυτό και σπανίζει.

Εμβρόντητος πληροφορήθηκα τη Δευτέρα, 20/1/2020, τον αδόκητο θάνατο του ομότιμου Καθηγητού μου της Αρχαίας Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, του τέως Κοσμήτορος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών και νυν Προέδρου του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός” για δεύτερη θητεία (2014-2017, 2017-2020), Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη.

Ήταν βασικός πυλώνας του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού και πρέσβης λαμπρός της διάδοσης και ανάδειξής του σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης, όπου προσκεκλημένος τον δίδαξε με νηφαλιότητα, χωρίς εξάρσεις και ακρότητες, τοποθετώντας τον στις πραγματικές του διαστάσεις. Διαπρύσιος κήρυκας της Εθνικής Ενότητας, της Εθνικής Συνείδησης, της Εθνικής Ταυτότητας και της Συνέχειας του Ελληνισμού.

Μέσα σε ένα χρόνο, δυστυχώς, η πατρίδα μας στερήθηκε του μεστωμένου πατριωτικού λόγου και της αληθινής φωνής δύο σύγχρονων αληθινών και γνήσιων Φιλοσόφων και Μεγάλων Δασκάλων του Έθνους, του Σαράντου Ι. Καργάκου (13-1-2019) και του Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη (20-1-2020). Εμείς θα τους παρομοιάζαμε με τους Αρχαίους Φιλοσόφους μας Πλάτωνα και Αριστοτέλη, χωρίς αυτό να αποτελεί σχήμα υπερβολής αλλά κατασταλαγμένη γνώση και γνώμη εξ ιδίας προσωπικής εμπειρίας και γνωριμίας.

Με τον αείμνηστο Καθηγητή μου Εμμανουήλ Μικρογιαννάκη είχα τη χαρά και την τιμή να συνεργαστώ, επί δεκατέσσερα χρόνια, από το 2002 ως το 2015, οργανώνοντας τις διαλέξεις του στον Φιλολογικό Σύλλογο “Παρνασσός”, στα επιμέρους θέματα του σεμιναριακού του κύκλου υπό το γενικό τίτλο: “ΑΡΧΑΙΟΤΗΣ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ”.

Προκειμένου να καρπίσει η πλούσια πνευματική κληρονομιά που μας άφησε, γραπτή και κατ' εξοχήν προφορική, οφείλουμε εμείς πρώτα να την αποδεχθούμε και ύστερα να τη μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές. Μόνο έτσι θα τιμήσουμε έμπρακτα την ανεκτίμητη προσφορά του στην Παιδεία και τα Γράμματα, καθώς και τη μνήμη του.

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΕΜΜ. ΜΙΚΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ

διακρινόταν ως:

― Ανατροπέας των πριν δεδογμένων

― Κήρυκας του “μεσεύειν” κι όχι του μεσιτεύειν και μισείν.

― Εραστής του κύκλιου σχήματος. Όπως ξεκινούσε την ομιλία του, έτσι ακριβώς και την ολοκλήρωνε.

― Μοναδικός Διαλέκτης χωρίς χειρόγραφο και σημειώσεις.

― Πρεσβευτής του Ελληνικού Πολιτισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικουμένης.

― Άριστος αναλυτής του Θουκυδίδη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

― Βαθύς και από στήθους γνώστης όλης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και της Ελληνικής Πατρολογίας

 (Patrologia Graeca).

― Διαλέκτης 150 διαλέξεων ετησίως. Το ήμισυ του έτους διαλεγόταν διδάσκων. Αριθμός ρεκόρ για την εποχή μας.

ΔΕΙΤΕ την ΟΜΙΛΙΑ του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΙΚΡΟΓΙΑΝΝΑΚΗ,

για τον ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ΕΔΩ.

Φίλοι Αναγνώστες, Συναντιλήπτορες και Συμπορευτές,

Σας παραθέτω απόσπασμα μιας διάλεξής του, ως ελάχιστο φόρο τιμής και μνήμης, τη διάλεξή του με θέμα “ΑΡΧΗ και ΕΡΚΟΣ”, την οποία μετέγραψα, καθώς ο Καθηγητής, ως γνωστόν, δεν χρησιμοποιούσε χειρόγραφο.

«...Είναι ωραίο να ασχολείται κανείς με φιλοσοφικά θέματα. Να συγχορεύει στο κοσμικό θαύμα. Να’ναι συγχορευτής και συνωδός, όχι συνοδός, ήτοι να συνάδει στον κοσμικό χώρο. Να γίνεται ένα μέρος αυτής της Αρμονίας.

Αλλά ασχολούμεθα και με τα γήινα, και είναι αναγκαίο. Για να είναι κανείς Φιλόσοφος πραγματικός και γνήσιος, όπως έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι, πρέπει αυτό που θέλει να διατυπώσει, να μπορεί να το αποδείξει ή να το εδραιώσει. Να δώσει λόγο και να τον συντάμει πάρα πολύ καλά. Να τον κάνει πολύ σύντομο, όχι εκτεταμένο.

Αλλά και οι Φιλόσοφοι έχουν υποχρεώσεις, για να ’ναι κανείς γνήσιος Φιλόσοφος πρέπει να έχει πρωτίστως το περίφημο “λακωνίζειν” και είναι θέμα αν 'το λακωνίζειν ἐστί φιλοσοφείν' ή 'το φιλοσοφείν ἐστί λακωνίζειν'.

Ασχολούμεθα πάντοτε με το θέμα της Αρχής. Ανέκαθεν ακούμε ότι η Φιλοσοφία ασχολείται με τις αρχές των όντων. Αυτή ακριβώς η Αρχή μπορεί να 'ναι πολυειδής, πολυμερής (σ.σ. πολυπλόκαμος). Σε κάθε μέτωπο επιστητού βρίσκουμε οικείας αρχάς. Αναζητούμε τη γενική αρχή των όντων. Πάρα πολύ δύσκολο θέμα να το εξετάσει κανείς. Και πρέπει να 'μαστε πρόθυμοι εκείνο που θα πούμε να ξέρουμε και να το αποδεικνύουμε.

Αυτό που μας έλεγε ο φιλόσοφος Καρλ Πόπερ (1902-1994), ότι κάθε τι που θα διατυπώσει κανείς είναι διαψευστό ή επαληθευτό, δηλαδή ανά πάσα στιγμή μπορεί να κλονιστεί η άποψή σου, γιατί θα ’ρθει κάποιος άλλος με argumenta (=επιχειρήματα) να στην ανατρέψει ή να την κλονίσει. Δεν υπάρχει κάτι απόλυτο, αλλιώς “αἱ δόξαι” όλες θα ήταν αληθινές, αλλά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές δόξες (= γνώμες) είναι απόδειξη ότι δεν μπορούν να ’ναι αληθινές. Μία θα ’ναι αληθινή ή καμμία. Άρα όλες έχουν βαθμό πιθανότητας.

Αν πω ότι η Αρχή έχει σχέση με μια έννοια, η οποία στη σημερινή γλώσσα είναι πλοκή/διαπλοκή, όσα λένε για κάθε Αρχή και Εξουσία ότι είναι διαπλοκή, ευτέλεια, χαμέρπεια, δολιότητα, αυτό μπορεί να αποδειχθεί, να έχει κάποια βάση; Κοιτάξτε τι απλό είναι πράγματι. Λέω ότι στη συνείδηση του κόσμου, Αρχή είναι Εξουσία και Πλοκή ένας άλλος νοηματικός κύκλος. Έχουν σχέση; Βρίσκω ότι έχουν ετυμολογική σχέση. Είναι λέξεις ομόρριζες.

Ἀρκ-, ἀρχ-ή και (ἡ) ἄρκυς - υος που θα πει το δίκτυο, η δολιότητα. Άρα οποιοσδήποτε είναι άρχ -ων πρέπει να ασκήσει την εξουσία του ή να την επαυξήσει χρησιμοποιών διάφορα δόλια μέσα κατ’ ανάγκην. Άρα οι δύο λέξεις όχι μόνο έχουν σχέση μεταξύ τους, Αρχή και Ἄρκυς, αλλά έχουν και ομορριζία. Αυτή η περίφημη λέξη ἄρκυς είναι συνήθης στα αρχαία ελληνικά κείμενα, ιδίως στον Αισχύλο.

Γυρίζει ο Αγαμέμνων από την Τροία, τον παραλαμβάνει η γυναίκα του η Κλυταιμνήστρα και με ἄρκυν τον έδεσε και τον εφόνευσε. Σε ἄρκυν επίσης πέφτει η αδελφή της η Ελένη (2) φορές μάλιστα. Κάθε ένας από μας στήνει κάποιους μηχανισμούς για να ελέγχει τους πέριξ, να ’χει διάφορες σχέσεις, δημιουργεί την περίφημη ἀρκυοστασία (= στήσιμο δικτύων) και αυτής της ἀρκυοστασίας πρέπει να ’ναι φρουρός ἀρκυωρός, όπως ο θυρωρός, ο πυλωρός, ο υλωρός. Άρα στήνει καθένας το δίκτυο στις σχέσεις του με τον υπόλοιπο κόσμο, προσπαθεί να επαυξήσει τον κύκλο του και να έχει μια Ἐπ-άρκεια πάνω σ’ αυτό.

Άρα και η λέξη ἄρκυς και ἀρκέω -ῶ και το λατινικό arceo (=ἀρκέω, εἴργω, κωλύω) [και σ.σ. η λέξη arx-arcis (= η ακρόπολη, ο περίβολος, η περίφραξη) > arceo] είναι ετυμολογικώς οι ίδιες λέξεις όχι μόνο της Ελληνικής, αλλά και της Λατινικής. Είναι σημαντικό αυτό το πράγμα ότι το ἀρκέω -ῶ σημαίνει έχω επαρκή οπλισμό, επαρκή δίκτυα να δελεάσω τους άλλους και να τους πιάσω, να τους δέσω. Διότι ἄρκυς είναι το δίκτυον, λέει το Ετυμολογικό Λεξικό, το οποίο τοποθετούν προς θήραν λεόντων. Και η Αρχή που θέλω να ασκήσω και να απλώσω τη δυνατότητα ή τα δίχτυα μου να αρπάξω όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο και να τον δέσω, φτάνει φυσικά μέχρι ενός ορίου και καθένας θέλει τα όρια αυτά να ’ναι πολύ μακρινά - να ’χει η Αρχή του μεγάλη επικράτεια. Αυτό ακριβώς το τέρμα στο οποίο φτάνει η Αρχή και η Εξουσία μου είναι το περίφημο, που με ερώτησες ἕρκος, που θα πει τέρμα / φράγμα.

Ακούμε στον Όμηρο «ποῖόν σε ἔπος φύγεν ἕρκος ὀδόντων» (Όμηρος - σ.σ. "φόρμουλα" που συναντάται σε πολλά σημεία των επών, όπως στην ΙΛΙΑΔΑ Δ 350, Ξ 83, ΟΔΥΣΣΕΙΑ α 64, γ 230 και αλλού), [= ποιος είναι ο λόγος που έφυγε από το φράγμα των οδόντων (= εκστομίστηκε)]. Είναι ένα φράγμα οι οδόντες, αλλά είναι και ένα φράγμα το ἕρκος, μια μάνδρα, και καθένας θέλει να ’ναι ηγέτης στη μάνδρα του και να ’ναι πολύ εκτεταμένη η μάνδρα αυτή στην οποία ο ίδιος είναι Αρχι-μανδρίτης.

Άρα το ἕρκος είναι το όριο στο οποίο μπορεί να φτάσει κανείς. Και ο καθένας επιδιώκει τα όρια της Αρχής του να ’ναι πολύ μεγάλα, και να έχει τους άλλους μέσα σ’ αυτό το ἕρκος το δικό του, τη μάνδρα του, να τους έχει εγκλείσει και να τους ελέγχει, ώστε να έχει τη δυνατότητα να ελέγχει το “εἰσιέναι” και το “ἐξιέναι”. Όλους τους άλλους να τους έχει μέσα, ἕρκος < είργω = κλείνω ή εμποδίζω την είσοδο ή εμποδίζω την έξοδο, αναλόγως αν πάρει το ρήμα ψιλή ή δασεία, εἴργω-εἵργω πάλι από την ίδια ρίζα, από το ἕρκος.

Φανταστείτε, οι άλλοι, τους οποίους θέλει να κλείσει μέσα, είναι οι καθ-ειργμένοι. Τώρα καταλαβαίνετε ότι καθένας θέλει να αυξήσει την Αρχή του με δόλια μέσα, αλλά δεν το ομολογεί, φυσικά λέει ότι είναι αγαθά τα φρονήματά του και οι επιδιώξεις του.

Έλα όμως που στα νεώτερα χρόνια, στον 19ο αιώνα, ο λόρδος Acton (1834-1902) είπε ότι η Εξουσία και κάθε Αρχή φθείρει τον άνθρωπο ψυχικώς και η απόλυτη Εξουσία φθείρει απόλυτα, ως διατύπωσε πρώτος ο Πλάτων στο Δ΄ βιβλίο των “Νόμων” του, (713 c- 714 b)».

Ο Καθηγητής μιλούσε πάντα στις διαλέξεις του για την «ἀρκυοστασία», τη δικτύωση, τη διαπλοκή, χωρίς όμως ποτέ να ’ναι ο ίδιος δικτυωμένος, διαπεπλεγμένος, στρατευμένος.

Όσοι θα αναγνώσετε αυτό το αφιέρωμα προς τιμήν και μνήμην του σεπτού αείμνηστου Καθηγητού μου Εμμ. Μικρογιαννάκη, πιστεύω να αντλήσετε ένα παράδειγμα προς μίμηση, ώστε να μπορώ να σας απευθύνω επάξια το παράγγελμα ΑΠΙΤΕ! (= εμπρός, πάμε, φύγαμε) και να γίνετε συναγωνιστές και συναμιλλώμενοι [σύν + ἅμιλλα < ἅμα (=ὁμοῦ) + ἅλλομαι (= σκιρτώ, πηδώ, τινάσσομαι) στον ίδιον αγώνα που χάραξε ο κελευθοποιός, πρωτολάτης Καθηγητής μας.

Εμείς πάντως θα συνεχίσουμε το έργο του, μένοντας πιστοί στην ιερή παρακαταθήκη του και θα τη διαδώσουμε με ό, τι δυνάμεις διαθέτουμε.

«Αιωνία σου η μνήμη Αξεπέραστε και Αείμνηστε Καθηγητά ημών!»

ΠΗΓΗ: εφημερίδα «ΕΒΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ», 25.1.2020, από την στήλη του συγγραφέα «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ - ἄπιτε!». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.1.2020.

ΛΕΞΕΙΣ: Μικρογιαννακης, Ιωαννιδης, Ποπερ, Αισχυλος, Πλατων, Νομοι, αρχη, ερκος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ