Ο Επίκουρος ο εισηγητής του “low profile” και η εντροπία των συστημάτων - του Χαρ. Σπυρίδη

Ο Επίκουρος,

ο εισηγητής του “low profile”

και η εντροπία των συστημάτων

Του Χαράλαμπου Χ. Σπυρίδη,

καθηγητού Μουσικής Ακουστικής, Πληροφορικής,

τ. Διευθυντή Εργαστηρίου Μουσικής Ακουστικής Τεχνολογίας,

τ. Διευθυντή Τομέως Τεχνολογίας Ήχου, Μουσικοπαιδαγωγικής,

Βυζαντινής Μουσικολογίας,

Τμήμα Μουσικών Σπουδών

Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

«Λάθε βιώσας»: Μία ρήση-παράγγελμα του Επίκουρου, που μνημονεύεται στα «Ηθικά» του Πλουτάρχου «Εἰ καλῶς εἴρηται τὸ λάθε βιώσας» (t, 1, 1-2), η οποία σημαίνει ζήσε κρυφά, ζῆσε ἐν κρυπτῷ, ή ζήσε στην αφάνεια. Με άλλα λόγια, ζήσε απαρατήρητος, μακριά από τη δημοσιότητα και χωρίς να προβάλλεσαι.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΕΠΙΚΟΥΡΟ, ΕΔΩ.

Χθες, Σάββατο, 8 Φεβρουαρίου 2020, επήγα να παρακολουθήσω την έναρξη της διημερίδας για τον Επίκουρο, τον φιλόσοφο της ηδονής, του πόνου και του “low profile”.

Άκουσα τις απόψεις των ομιλητών κατά τις εισηγήσεις τους, αλλά, κατά την άποψή μου, έλειπαν οι ορισμοί «τι είναι πόνος;», «τι είναι ηδονή;», «τι είναι θάνατος;» κατά τον Επίκουρο.

Στο τέλος, κατά την συζήτηση, τόλμησα να πω την άποψή μου ότι δηλαδή ο Επίκουρος εδίδαξε με αλληγορίες. Τότε εξεμάνη ο προεδρεύων, διότι ο Επίκουρος, μου είπε, όπως λένε όλοι οι μελετητές, εδίδαξε με απλά λόγια στους απλούς ανθρώπους.

Δεν καταλαβαίνω γιατί θα πρέπει να ταυτισθώ με τους «όλους αυτούς τους μελετητές». Έχω προσωπική άποψη, την καταθέτω δημοσίως και δέχομαι την αποδοχή ή την απόρριψή της.

Κύριε Πρόεδρε,

η γνώση δεν είναι για όλους, όπως έλεγαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι· «οὐ τὰ πάντα τοῖς πάσοι ῥητά». Ο Δημόκριτος έλεγε «ἐν τῷ βυθῷ γὰρ ἡ ἀλήθεια» και ο Σωκράτης ζητούσε την βοήθεια Δηλίου δύτου για την ανάσυρσή της. Άλλωστε από τον Δημόκριτο άντλησε γνώση ο Επίκουρος. Αλήθεια ο απλός άνθρωπος θα καταλάβαινε τα περί των ατόμων και περί των εκτροπών τους που δημιουργούν συσσωματώματα;

Τέλος πάντων.

Κατ’ εμέ ο Επίκουρος ομιλεί για την εντροπία των συστημάτων - στα συστήματα καταλέγεται και ο άνθρωπος - και δι’ αυτής εξηγεί τις έννοιες που τον ενδιαφέρουν, δηλαδή «ηδονή», «πόνος», «θάνατος». Με την εντροπία, μη ξεχνάτε, ασχολήθηκε τρεις αιώνες πριν ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος!

Με λίγα λόγια δέχομαι:

• Η εντροπία ρυθμίζει την φορά της εξέλιξης όλων των αυτομάτων μεταβολών σε ένα ενεργειακά κλειστό σύστημα, διότι η φορά της εξέλιξης πρέπει να βαίνει προς την κατεύθυνση της αυξανόμενης εντροπίας.

• Μία φυσική μεταβολή θα πραγματοποιείται αυθόρμητα μόνον, όταν το σύστημα μεταβαίνει από μικρότερη σε μεγαλύτερη κατάσταση εντροπίας. Με άλλα λόγια οι αυθόρμητες μεταβολές ενός συστήματος στην φύση συνεπάγονται αύξηση της εντροπίας του.

• Σε ένα ενεργειακώς κλειστό σύστημα η εντροπία του κατά το δεύτερο Θερμοδυναμικό αξίωμα δεν μπορεί ποτέ να μειώνεται.

• Πόνος είναι η μη αύξηση ή η μείωση της εντροπίας λόγῳ εσωτερικών ή εξωτερικών παρεμβάσεων.

• Απουσία πόνου είναι η ηδονή.

• Ζωή πλήρης ηδονών σημαίνει σύστημα συνεχούς αυξανόμενης εντροπίας.

• «Μακαρίως ζην» σημαίνει να ζης χωρίς να μειώνεται η εντροπία σου, δηλαδή συνεχώς να αυξάνεται η εντροπία σου.

• Ο Επίκουρος απεδέχετο την αναγκαιότητα της ηδονής, το «ἡδέως ζῆν», δηλαδή την λογική της μη μειώσεως της εντροπίας.

• Τα αποτελέσματα της εντροπίας τα βιώνουν καθημερινώς όλα τα όντα είτε ως ηδονή, είτε ως πόνο.

• Η ικανοποίηση όλων των ηδονών είναι καταστροφική, διότι φθάνομε τάχιστα στο μέγιστο της εντροπίας, τουτέστιν στο χάος, στην καταστροφή του συστήματος, στον θάνατο.

• Σε ένα ενεργειακώς κλειστό σύστημα η εντροπία δεν μπορεί ποτέ να μειώνεται, τουτέστιν εάν δεν παρέμβουν εσωτερικοί (εδώ συμπεριλαμβάνονται λ.χ. όλα όσα ανεφέρθησαν για το στρες) ή εξωτερικοί παράγοντες να σε επηρεάσουν μειώνοντας την εντροπία σου, τότε ποτέ δεν θα πονέσεις. Γι αυτό μη τους προκαλείς με την συμπεριφορά σου· και θα το επιτύχεις αυτό με το «λάθε βιώσας».

• Μιμούμενος τον Ίλια Ρομάνοβιτς Πριγκοζίν λέω ότι η φορά του βέλους του χρόνου κατά τον φιλόσοφο Επίκουρο δείχνει πάντοτε προς την αύξηση της εντροπίας, την κατάσταση της διαρκούς ηδονής, έως ότου επέλθει ο κόρος, το χάος, δηλαδή ο θάνατος.

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.2.2020.

ΛΕΞΕΙΣ: Επικουρος, εντροπια των συστηματων, Σπυριδης, Λαθε βιωσας, ρηση, παραγγελμα, Ηθικα Πλουταρχου, Ει καλως ειρηται το λαθε βιωσας, ζωη κρυφη, εν κρυπτω, αφανεια, δημοσιοτητα, προβολη, φιλοσοφια, ηδονη, πονος, λοου προφαιλ, θανατος, αλληγορια, γνωση, ρητα, Δημοκριτος, βυθος, αληθεια, Σωκρατης, Δηλιος δυτης, Δηλος, Πλουταρχος, ατομο, εκτροπη, συσσωματωμα, εντροπια συστηματων, συστημα, ανθρωπος, Ηρακλειτος, Εφεσος, αυτοματη μεταβολη, ενεργειακα κλειστο συστημα, εξελιξη, φυσικη μεταβολη, αυθορμητη μεταβολη, ενεργεια, δευτερο Θερμοδυναμικο αξιωμα, παρεμβαση, Μακαριος, ηδεως ζην, στρες, Πριγκοζιν, χρονος, κορος, χαος 

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ