Γιατροσόφια μιας άλλης εποχής
από το ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ
ΔΩΡΙΕΩΝ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ
Ήρθε ο Χειμώνας... καιρός να θυμηθούμε τα παλιά γιατροσόφια.
Το κρυολόγημα είναι η πιο συνηθισμένη και η πιο συχνή αδιαθεσία που μας ταλαιπωρεί τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.
Ν’ αναφερθεί ακόμα πως και αρκετές άλλες αδιαθεσίες με παρόμοια συμπτώματα που χαρακτηρίζονται σήμερα ως ιώσεις, παλιά πίστευαν πως ήταν κι αυτές κρυολόγημα. Για το λόγο αυτό και οι γνώσεις για την αντιμετώπισή τους ήσαν απλές και ευρέως διαδεδομένες.
Αναφέρουμε κάποιες εξ αυτών:
– Οι γνωστές σε όλους μας βεντούζες, που γίνονταν απλές ή κοφτές. Αν οι μελανιές στην πλάτη από τις απλές βεντούζες έμεναν για μέρες, σήμαινε ότι ο άρρωστος είχε «αρπάξει» πολύ κρύο. Στις κοφτές αυτό φαινόταν από το πόσο σκούρο ήταν το αίμα που απορροφούσαν τα ποτήρια από τις μικρές χαρακιές με ξυραφάκι στην πλάτη. Με τις δεύτερες πίστευαν πως «ξεθύμαινε» νωρίτερα το κρύο. Ήταν μια αίσθηση όχι ιδιαίτερα ανώδυνη, αλλά με θεραπευτικά αποτελέσματα.
– Εντριβές με οινόπνευμα ή πετρέλαιο στην πλάτη και το στήθος.
– Κομπρέσες με οινόπνευμα στο στήθος πριν το βραδινό ύπνο. (Οι εισπνοές, καθώς αυτό εξατμιζόταν από τη θερμοκρασία του σώματος, πίστευαν πως έχουν θεραπευτική δράση).
Τόσο οι βεντούζες, όσο και οι εντριβές και οι κομπρέσες γίνονταν το βράδυ πριν τον ύπνο κι αμέσως μετά ο άρρωστος έπρεπε να σκεπαστεί καλά, με βαριά και ζεστά ρούχα, χωρίς να επιτρέπεται να σηκωθεί πριν την άλλη μέρα το πρωί. Εναλλακτικά χρησιμοποιούσαν και τσίπουρο, ελλείψει οινοπνεύματος.
– Πολλά ζεστά ροφήματα και γαργάρες με φασκόμηλο, δίκταμο, τίλιο, χαμομήλι κ.λπ., που ανακουφίζουν από τον πονόλαιμο και το βήχα. Το καλύτερο όλων, όμως, το τσάι του βουνού με μέλι.
– Ζεστές σούπες, κυρίως από κρέας κότας, με πολύ πιπέρι.
– Το πόντζι (τσίπουρο με μέλι ή πετιμέζι, βρασμένο στη φωτιά), που δρούσε με δύο τρόπους: με την εισπνοή των πραγματικά αποπνικτικών υδρατμών του και ως θερμαντικό με την πόση.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΙΑΤΡΟΣΟΦΙΑ, ΕΔΩ.
– Το καυτό κεραμίδι ή το ποταμίσιο ακόνι. Το έβαζαν κοντά στη φωτιά να κάψει καλά και αφού το τύλιγαν με ύφασμα να μην προκαλέσει έγκαυμα στο δέρμα, το έβαζαν στην πλάτη ή στο στήθος του αρρώστου να πάρει το κρύο. Το ποταμίσιο ακόνι ή ακονιά, το χρησιμοποιούσαν με τον ίδιο τρόπο και για πόνους μυοσκελετικής αιτιολογίας, που πίστευαν πως κι αυτοί είχαν σαν αιτία το κρύο.
– Για την αντιμετώπιση του πυρετού η χρήση επιθεμάτων με ξύδι και τα ροφήματα με μελισσόχορτο ήταν τα πιο συνηθισμένα.
– Για το «μπούκωμα» ρούφαγαν με τη μύτη πολύ μικρές ποσότητες αλατόνερου, κατά προτίμηση χλιαρές, κι αμέσως μετά δυνατό φύσημα για να καθαρίσει και να αναπνεύσουν ελεύθερα, όπως γίνεται και σήμερα με τις σταγόνες φυσιολογικού ορρού.
– Αποφυγή στην έκθεση στον ήλιο, αφού πιστεύουν ότι έτσι υποτροπιάζει το κρυολόγημα.
– Καλή ξεκούραση και παραμονή στο κρεβάτι με ζεστά σκεπάσματα.
– Για τον κοκίτη, που ορισμένοι λένε ακόμα πως είναι κατάλοιπο του κρυολογήματος, το καταλληλότερο φάρμακο ήταν το γαϊδουρόγαλο.
Να σημειωθεί, τέλος πως στο κρυολόγημα απέδιδαν κι άλλες ακόμα αδιαθεσίες, π.χ. αυτές που διαγιγνώσκονται σήμερα ως απλές γαστρεντερίτιδες ή ακόμα και τροφικές δηλητηριάσεις, των οποίων δεν γνώριζαν την αιτιολογία.
ΠΗΓΗ: Πόπη Χατζή - Λαογραφική έρευνα Παναγιώτη Θεοδώρου, εφημ. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ ΔΩΡΙΕΩΝ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ, αρ. φ. 170, Οκτ.-Δεκ. 2019. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.1.2020.
ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:
ΚΑΙ τα γιατροσόφια αποτελούν μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς των Ελλήνων.
ΛΕΞΕΙΣ: Χειμωνας, γιατροσοφια, κρυολογημα, αδιαθεσια, ιωση, βεντουζα, μελανια, κρυο, αιμα, ποτηρι, χαρακια, ξυραφακι, πλατη, Εντριβη, οινοπνευμα, πετρελαιο, στηθος, κομπρεσα, υπνος, εισπνοη, θεραπεια, κομπρεσσα, αρρωστος, τσιπουρο, ροφημα, γαργαρα, φασκομηλο, δικταμο, τιλιο, χαμομηλι, πονολαιμος, βηχας, τσαι του βουνου, μελι, σουπα, κρεας κοτα, πιπερι, κοτοσουπα, ποντζι, πετιμεζι, κεραμιδι, ποταμισιο ακονι, υφασμα, εγκαυμα, ακονια, πονος, μυοσκελετικα, πυρετος, επιθεμα, ξυδι, ξιδι, μελισσοχορτο, μπουκωμα, μυτη, αλατονερο, ορρος, ηλιος, ξεκουραση, κοκιτης, κοκκιτης, γαιδουρογαλο, γαλα γαιδαρας, γαστρεντεριτιδα, τροφικη δηλητηριαση, Χατζη, Λαογραφια, Θεοδωρου, ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ ΔΩΡΙΕΩΝ ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ, αυλη πολιτιστικη κληρονομια
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook