Οι θανατηφόρες επιδημίες βλογιάς και πανούκλας στα χωριά Τυμφρηστού (κατά τον 18ο αιώνα): 1701 1717, 1728, 1739, 1742, 1754, 1771 - του Λ. Ι. Καρφή

Οι θανατηφόρες επιδημίες

βλογιάς και πανούκλας

στα χωριά Τυμφρηστού

(κατά τον 18ο αιώνα):

1701 1717, 1728, 1739, 1742, 1754, 1771

Του αντιστρατήγου ε.α. Λεωνίδα Ιωάννου Καρφή

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, η εμφάνιση επιδημιών σε μια ή περισσότερες περιοχές της Ελλάδας ήταν σύνηθες επιδημικό φαινόμενο. Όροι υγιεινής δεν τηρούνταν και η επιδημιολογία ήταν ανύπαρκτη. Οι μετακινήσεις τουρκικών στρατευμάτων ήταν συχνές και οι επιδημίες μεταδίδονταν από περιοχή σε περιοχή ραγδαία. Οι ασθενείς από επιδημίες πέθαιναν αβοήθητοι, χωρίς καμιά ιατρική βοήθεια, ακόμη και χωρίς ανθρωπιστική φροντίδα.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΦΘΙΩΤΙΔΑ, ΕΔΩ.

Οι επιδημίες του 18ου αιώνα

 Από τις αρχές του 18ου αιώνα και για συνεχείς δεκαετίες, η ιστορία λέει, ότι πολλές περιοχές της Ελλάδας δοκιμάσθηκαν σκληρά από τα θανατικά, όπως ονομάσθηκαν οι επιδημίες της βλογιάς και της πανούκλας. Το φονικό το μεγάλο ήταν τέτοιας έκτασης, ώστε προκάλεσε τεράστια μείωση του πληθυσμού. Από το φόβο της μετάδοσης οι άρρωστοι εγκαταλείπονταν και οι νεκροί έμεναν άταφοι. Ξεκληρίστηκαν πολλές οικογένειες, οι πόλεις έφθιναν και πολλά χωριά ερημώθηκαν και εξαφανίσθηκαν. Οι διασωθέντες αναγκάσθηκαν να ανασυγκροτήσουν τα χωριά τους ή και να ιδρύσουν καινούργια, εγκαταλείποντας τους μολυσμένους από τις επιδημίες παλιούς οικισμούς τους.

Ο ευρυτανικός Τυμφρηστός ή Βελούχι (παλαιά καρτ ποστάλ).

Ο Δ. Τόλης, αξιωματικός ε.α., από το Καροπλέσι Ευρυτανίας, έγραψε, για τις θανατηφόρες επιδημίες της βλογιάς και της πανούκλας του 18ου αιώνα: «…οι κάτοικοι των χωριών, στην προσέγγιση των επιδημιών, τρέπονταν εις φυγή φωνάζοντας, φωτιά να τις κάψει και διασκορπίζονταν στα βουνά και στα δάση, αλλά δεν διασώζονταν, τα πτώματα των νεκρών έμεναν άταφα και τρώγονταν από τους χοίρους… από τις επιδημίες αυτές καταστράφηκαν ολόκληρα χωριά και οι εναπομείναντες κάτοικοι δεν επέστρεψαν έκτοτε σ΄ αυτά».

Οι φονικές επιδημίες εκδηλώθηκαν το 1701 και συνέχισαν και κατά τα επόμενα έτη 1717, 1728, 1739, 1742, 1754, 1771, μέχρι το τέλος περίπου του 18ου αιώνα, αποδεκατίζοντας κάθε φορά τους κατοίκους ολόκληρων περιοχών της Ελλάδας.

Η μετάδοση των επιδημιών

Καταγράφοντας τον τρόπο μετάδοσης των επιδημιών ο Δ. Τόλης αναφέρει: «…οι κάτοικοι πίστευαν, ότι οι επιδημίες της βλογιάς και της πανούκλας έρχονταν στα χωριά τους

- κρυμμένες μέσα στα τόπια των υφασμάτων, που έφερναν από τις πόλεις

- ή κρυμμένες μέσα στα προικιά, που έφερναν οι νύφες από άλλα χωριά…

- ή παρουσιάζονταν με μορφή μαύρης γάτας με σουβλερά κέρατα, που ξεπετιόνταν απ΄ τα έλατα, κτυπούσε τους ανθρώπους στα πλευρά και τους άφηνε χωρίς πόνους νεκρούς…».

Ο νομιζόμενος αυτός τρόπος μετάδοσης των επιδημιών επηρέασε σημαντικά την τότε, αλλά και την μετέπειτα κοινωνική ζωή των κατοίκων των χωριών. Οι κάτοικοι ντύνονταν με δέρματα ζώων και απέφευγαν να φέρνουν στα χωριά τους υφάσματα ή να παντρεύονται από ξένα χωριά. Οι συνήθειες αυτές τηρήθηκαν για πολλά χρόνια, η αποφυγή δε της παντρειάς από άλλα χωριά εξακολούθησε να τηρείται σε μερικές περιοχές μέχρι και τα μέσα του προηγούμενου αιώνα.

Οι επιδημίες στην περιοχή Τυμφρηστού

Οι επιδημίες της βλογιάς και της πανούκλας του 18ου αιώνα έπληξαν και την περιοχή Τυμφρηστού και αποδεκάτισαν τον πληθυσμό των χωριών της. Οι κάτοικοι, κάθε φορά που εκδηλώνονταν το μεγάλο φονικό, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και κατέφευγαν στα μαντριά τους ή σε άλλες δασώδεις περιοχές, όπου και παρέμεναν ώσπου να περάσει το θανατικό. Για να αποτρέψουν την μετάδοσή τους, απέφευγαν να φέρνουν στα χωριά υφάσματα, ντύνονταν με δέρματα ζώων και δεν παντρεύονταν από ξένα χωριά.

 Ο πατρο-Κοσμάς, που πέρασε από τα χωριά Τυμφρηστού, το 1779, συνέστησε στους κατοίκους να κάνουν δεήσεις και λιτανείες και να κτίσουν εκκλησίες Αγίων, που έχουν το χάρισμα να θεραπεύουν τις επιδημίες. Έτσι, κτίσθηκαν σε όλα τα χωριά εκκλησίες και εξωκκλήσια της Αγίας Παρασκευής προχέει ιάματα, του Προφήτη Ηλία αποδιώκει τας ασθενείας και λεπρούς καθαρίζει και του Αγίου Χαραλάμπους όπου βρίσκονται τεμάχια από τα λείψανά του ή όπου τον εορτάζουν και τιμούν το μαρτύριό του δεν υπάρχει πείνα και πανούκλα και άλλες λοιμικές νόσοι, υπάρχει ειρήνη, αφθονία καρπών, θεραπεία νόσων και άφεση αμαρτιών.

Με τις επιδημίες του 18ου αιώνα πιθανότατα να συνδέονται και μερικά από τα τοπωνύμια περιοχών των χωριών Τυμφρηστού, όπως Κατσαρίνα, Πλιάνη, Παλιού, Κρέτση, Μανώλη, κλπ. Οι τοπωνυμίες αυτές πιθανότατα να προέρχονται από ονόματα κατοίκων που κατέφυγαν στις τοποθεσίες αυτές με τις οικογένειές τους για να διασωθούν ή και πέθαναν εκεί από τις επιδημίες.

 Οι φαμίλιες των χωριών το 1805

 Και όταν οι θανατικές επιδημίες, με τις δεήσεις και λιτανείες και τις πρεσβείες των Αγίων αποδιώχθηκαν και τα χωριά καθαρίστηκαν, οι κάτοικοι επέστρεψαν και έμειναν πλέον οριστικά στα σπίτια τους.

Στο τέλος του 18ου αιώνα, ο πληθυσμός των περισσοτέρων χωριών περιοχής Τυμφρηστού, που διασώθηκε από τις επιδημίες, δεν ξεπερνούσε, όπως αναφέρει ο περιηγητής Πουκεβίλ, τις «20 φαμίλιες».

ΠΗΓΗ: ΦΘΙΩΤΙΚΟΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΣ, 30.1.2015 - επιμ. Τ. Ευθυμίου. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 31.1.2015 - Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις".

ΛΕΞΕΙΣ: θανατηφορος επιδημια, βλογια, πανουκλα, Τυμφρηστος, 18ος αιωνας, 1701 1717, 1728, 1739, 1742, 1754, 1771, Καρφης, Τουρκοκρατια, υγιεινη, επιδημιολογια, τουρκοι, στρατευματα, ιατρικη, θανατικα, ευλογια, φονικο, αρρωστοι, νεκροι αταφοι, μολυνση, Τολης, Καροπλεσι Ευρυτανιας, Ευρυτανια, φωτια, χοιρος, τοπι υφασματος, υφασαμ, προικια, νυφη, μαυρη γατα με σουβλερα κερατα, ελατο, πλευρα, πονος, δερμα ζωου, παντρεια, γαμος, μαντρι, δασος, θανατικο, πατροΚοσμας ο Αιτωλος, 1779, δεηση, λιτανεια, εκκλησια, θεραπεια, Αγια Παρασκευη, ιαμα, Προφητης Ηλιας, ασθενεια, λεπρα, Αγιος Χαραλαμπος, ιερα λειψανα, μαρτυριο, πεινα, λοιμικη νοσος, λοιμος, καρπος, αφεση αμαρτιων, τοπωνυμιο, Κατσαρινα, Πλιανη, Παλιου, Παλιο, Κρετση, Μανωλη, Πουκεβιλ, ΦΘΙΩΤΙΚΟΣ ΤΥΜΦΡΗΣΤΟΣ, Φθιωτιδα, Φθιωτις

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ