Κι όμως: Ο Πειραιάς
είχε
ήδη τρεις συνοικίες
το 1750!!!
Η μοναδική πενταλίμενος πόλις στον κόσμο!
Του Γιώργου Λεκάκη
Σήμερα «επίσημες» πηγές, λένε
ότι ο Πειραιάς ήταν ουσιαστικά ακατοίκητος, έρημος και σκότεινος μετά την πολιορκία του Ρωμαίου Σύλα, έως και κατά τον
Μεσαίωνα, και ιδίως μετά την λεηλασία του Λιονταριού του Πειραιώς (Πόρτο Λεόνε)
το 1687, από τον Francesco Morosini[1]…
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΩΝ, ΕΔΩ.
Λένε ακόμη, πως εκτός από τον
Άγιο Σπυρίδωνα (μοναστήρι τότε, ήδη αναφερόμενο από το 1590) και ένα τελωνείο,
η έρμη περιοχή χρησιμοποιήθηκε περιστασιακώς ως εμπορικό λιμάνι…
Παρ’ όλο, λένε, που υπήρχαν
πολλοί ιδιοκτήτες γης (τα τοπωνύμια το θυμιούνται), οι Αθηναίοι δεν ζούσαν στην
περιοχή του Πειραιώς…
Υπήρξαν, λένε, τουλάχιστον
δύο αποτυχημένες προσπάθειες για την δημιουργία μιας νέας πόλεως:
- Η πρώτη το 1792, φέρνοντας πληθυσμό
από την Ύδρα, και
- η δεύτερη το 1825, κατά την
διάρκεια του Πολέμου της Ανεξαρτησίας, με την εγκατάσταση πληθυσμού από τα Ψαρά…
…Αλλά, λένε, «μόλις το 1829 ξαναξεκίνησε
η μόνιμη κατοίκηση της περιοχής του Πειραιώς»…
Έτσι λένε...
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΠΕΙΡΑΙΑ, ΕΔΩ.
Σήμερα θα ανατρέψω αυτήν την «επίσημη»
Ιστορία, που θέλει τον Πειραιά ακατοίκητο:
Στο βιβλίο του le Roy, στον
χάρτη του Πειραιώς αναφέρονται τρεις μόνιμοι οικισμοί (χωριά / bourgade):
Α. Ο οικισμός της Μουνιχίας (στον σημερινό
Λόφο του Προφήτ’ Ηλία),
Β. Ο οικισμός του Φαλήρου (στον σημερινό λόφο της Καστέλλας, μεταξύ Καστέλλας και
Φαλήρου), και
Γ. Ο οικισμός του Πειραιώς (στην σημερινή Πειραϊκή ακτή και τον λόφο ύπερθεν αυτής,
όπου οι συνοικίες Υδραίικα, Καλλίπολις, Χατζηκυριάκειο). Ο τελευταίος μάλιστα, είναι
ιδιαίτερα σημαντικός, διότι δείχνει διαχρονική χρήση του ονόματος της πόλεως,
προ της ιδρύσεως της νέας (ομωνύμου φυσικά) πόλεως…
Στον ΠΕΙΡΑΙΑ αναφέρεται ότι υπάρχει και Προξενείο (όχι απλώς τελωνείο), ενώ αναφέρεται χωρίς να σημειώνεται, η μονή του Αγίου
Σπυριδωνος.
Από τον le Roy αναφέρονται επίσης:
 |
| Η είσοδος / μπούκα του κεντρικού λιμένος Πειραιώς, του Κανθάρου, το 1750, κατά le Roy... Διακρίνονται τα αρχαία τείχη, το Προξενείο, η μονή Αγίου Σπυρίδωνος... |
«Ο Λιμήν
του Πειραιώς: Τρία
λιμάνια είναι κατασκευασμένα μέσα στον κύριο λιμένα του Πειραιώς. Το βάθος του λιμένος του Πειραιώς είναι 1,3 μ. Έχει δυο κατεστραμμένους Πύργους (αρ. 2 – ο ένας σημειώνεται όπου είναι σήμερα η
Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και ο άλλος στην ακριβώς αντικρυνή ακτή της Δραπετσώνας)
και ερείπια Φάρου (αρ. 3).
1. Το μεγαλύτερο (αρ. 6) από
τα τρία λιμάνια (ο Κάνθαρος), έχει 186 μ. περιφέρεια, έχει ένα φράγμα (αρ. 7), με
κατεύθυνση επίσης Ανατολή - Δύση.
Σήμερα είναι γεμάτο λάσπη και αχρησιμοποίητο.
2. Το Κουφό Λιμάνι
(Κωφός Λιμήν) (αρ. 8) έχει περιφέρεια 800 βήματα,
είναι κλεισμένο με ένα φράγμα (αρ.
9) που απλώνεται σε μήκος 52 μ. με
κατεύθυνση Ανατολή - Δύση. Αναγνωρίσαμε αυτό το φράγμα κάτω από το
νερό, δίδοντας πολλή προσοχή κατά
την διάρκεια μεγάλης νηνεμίας, και βεβαιωθήκαμε για αυτό που βλέπαμε, μετρώντας το βάθος από το φράγμα.
3. Δίπλα, το 3ο λιμάνι (αρ. 10) στα 93 μ.
4. Ο
Λιμήν της Ζέας (το νυν Πασαλιμνάνι, που αναφέρεται ως Λιμήν
της Μουνιχίας). Λέει ότι «έχει σχήμα ωοειδές (οβαλ), έχει ένα
μίλι περιφέρεια. Βλέπει κανείς στην ακτή (αρ. 1)
μικρά «φράγματα» από μεγάλες πέτρες περίπου 1 μ. και με απόσταση 4 μ. η μία από την άλλη».
(Εν μέσω οθωμανοκρατίας και δεν αναφέρεται ο όρος Πασαλιμάνι!).
5. Ο Λιμήν του Φαλήρου (αυτό που λέμε σήμερα Μικρολίμανο) έχει
περιφέρεια 93 μ. Το
βάθος του είναι στην είσοδο της λεκάνης του 2,5 μ., 1,3 μ. στο κέντρο, και 0,6
μ. κοντά στην ακτή.
(Εν μέσω τουρκοκρατίας και δεν αναφέρεται ο όρος Τουρκολίμανο!).
 |
| Ο λιμήν Φαλήρου, κατά le Roy, το νυν Μικρολίμανο / Τουρκολίμανο, το 1750. Διακρίνονται δεξιά λείψανα του αρχαίου ναού της Αρτέμιδος. Στο βάθος ο ανοικτός όρμος του Φαλήρου και πιο βάθος η Φαληρική Πεδιάδα... |
Ακολουθεί η ράδα (ανοικτός
όρμος) του Φαλήρου και η Φαληρική Πεδιάδα.
Ο χάρτης τελειώνει με την
ΚΩΛΙΑΔΑ ΑΚΡΑ, όπου σημειώνει τον Ναό του Αγίου Νικολάου.
Η
Ακρόπολη των Αθηνών, λέει, είναι βορειοανατολικά, η Κωλιάς Άκρα[2] νοτιοανατολικά, και νότια ακρωτήρι της Νήσου Αίγινας.
Ο le Roy αναφέρεται επίσης στην ΠΕΙΡΑΪΚΗ:
Στον χάρτη κατά μήκος της ακτής γράφει: «Τα
ερείπια του τείχους που περιβάλλει τον οικισμό του Πειραιά».
Στην δε νυν έκταση της ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ, αναφέρει «Ερείπια Αγοράς» (αρχαίας;), τελωνείο, και δυο αρχαίους Τύμβους (τάφους, ο ένας ως γνωστόν
είναι του Θεμιστοκλέους στην Άκρα Θεμιστοκλέους – ο άλλος;).
 |
| Η ίδια περιοχή, σήμερα... |
Έτσι, ο ένδοξος Πειραιάς ήταν απ' αρχαιοτάτων χρόνων, έως και σήμερα, η μοναδική πενταλίμενος πόλις στον κόσμο!
Ενώ εάν προστεθούν σε αυτόν και τα δυο λιμάνια του Κερατσινίου (Θυμαιτάδων) μπορεί να λογιστεί και ως Επταλίμενος Πόλις!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ
με εξαιρετικό ενδιαφέρον…
ΠΗΓΕΣ:
LE ROY J. D. «LesRuines des plus beaux monuments de la Grèce, ouvrage divisé en deux parties, oùl’on considère, dans la première ces monuments du côté de l’ histoire, et dansla seconde du côte de l’ architecture», εκδοθέν στην πόλη των Παρισίων από τους
H. L. Guerin & L. F. Delatour, J.-L. Nyon και στο Άμστερνταμ από τον J.
Neaulme, το 1758 (α΄ έκδ).
Λεκάκης Γ. «Σύγχρονης Ελλάδος
περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.4.2020.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κατά την διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον των
Αθηνών στον Πόλεμο του Μωριά, που μεταφέρθηκε στο αρσενάλι της Βενετίας, όπου
είναι ακόμη! - χωρίς ποτέ καμμιά ελληνική κυβέρνηση, κανένας δήμαρχος Πειραιώς
να έχει κάνει κάποια επίσημη κίνηση διεκδίκησής του!!! Ενώ αντίγραφο του
αγάλματος εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιώς! Άρα η γνώση της καταγωγής, κυριότητος και κλοπής
επισήμως είναι παραδεκτή, αλλά μέχρις εκεί…
[2] Νυν όπου ο Άγιος Κοσμάς, στον Άλιμο. Λιμήν που
χρησιμοποιούσαν οι Κυκλαδίτες για το εμπόριό τους ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ.
ΛΕΞΕΙΣ: Πειραιας, συνοικιες του Πειραια, 1750, Πειραιευς, λεηλασια, Λιονταρι του Πειραιως, Πορτο Λεονε, 1687, Μοροζινι, Αγιος Σπυριδωνας, 1590, τελωνειο Πειραια, εμπορικο λιμανι, Αθηναιοι, 1792, Υδρα, 1825, Ψαρα, 1829, λε Ροι, λε Ρου, Μουνιχια, Λοφος Προφητη Ηλια, Προφητης Ηλιας, Φαληρο, Καστελλα, Καστελα, Πειραικη ακτη, Υδραιικα, Καλλιπολις, Χατζηκυριακειο, Υδρεικα, Καλλιπολη, Προξενειο, μονη Αγιου
Σπυριδωνος, πυργος, Σχολη Ναυτικων Δοκιμων, Δραπετσωνα, Φαρος, φραγμα, Κουφο Λιμανι, Κωφος Λιμην, Πορτο Κουφο, Ζεα, Μουνυχια, Πασαλιμανι, Μικρολιμανο, Τουρκολιμανο, οθωμανοκρατια, τουρκοκρατια, ραδα, ορμος, Φαληρικη Πεδιαδα, ΚΩΛΙΑΔΑ ΑΚΡΑ, ναος Αγιου Νικολαου, Αγιος Νικολαος, Ακροπολη Αθηνων, Κωλιας Ακρα, Αιγινα, κονωνειο τειχος, Κονων, Κονωνας, Αγορα, Τυμβος, ταφος, ταφος Θεμιστοκλεους, Ακρα Θεμιστοκλεους Κερατσινι, Θυμαιταδαι, Επταλιμενος, πενταλιμενος, αρσεναλι, Βενετια, Αρχαιολογικο Μουσειο Πειραιως, αρχαιοκαπηλια, Αγιος Κοσμας, Αλιμος, Αλιμους, Κυκλαδες, 3η χιλιετια πΧ, Συλας
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook