Μαρτυρείν και πείθειν:
Το «εργαλείο» της αλήθειας
στους δικανικούς λόγους
της κλασσικής Αθήνας
Το «εργαλείο» της αλήθειας
στους δικανικούς λόγους
της κλασσικής Αθήνας
«TÉMOIGNER ET
CONVAINCRE:
Le dispositif de vérité
dans les discours judiciaires
de l'Athènes
classique»
του Nicolas Siron
Πώς αναγνωρίζετε τις ειλικρινείς
πληροφορίες;
Σε έναν κόσμο που κλονίζεται
από τις ψεύτικες ειδήσεις / fake news, το
ζήτημα είναι κρίσιμης επικαιρότητας.
Πώς να πιστεύετε στους άλλους;
Με ποια κριτήρια να
αποδεχθείτε ή να αντικρούσετε τις μεταδιδόμενες ειδήσεις;
Πώς να πιστέψετε;
Σε αυτά τα ερωτήματα, που ήταν
τόσο σημαντικά και στην κλασσική Αθήνα, στα υπομνήματα του 4ου αιώνα
π.Χ., που διατηρήθηκαν γραπτώς, οι καταγγέλλοντες επαναλάμβαναν συνεχώς στο
ακροατήριό τους ότι «λένε την αλήθεια»…
Οι πολίτες που ανεβαίνουν στο βήμα έχουν ευθύνη για τους λόγους τους, ενώπιον δικαστών και θεών, βάσει αρχών που συνδέουν στενά τον νόμο και την θρησκεία.
Η μαρτυρική κατάθεση και η πειθώ είναι πράξεις που εντάσσονται σε ένα δεσμευτικό σύστημα αλήθειας. Οι αρχαίοι είχαν, με τον δικό τους τρόπο, την έννοια να καταδείξουν ότι οι λόγοι τους ήταν αληθείς.
Οι πολίτες που ανεβαίνουν στο βήμα έχουν ευθύνη για τους λόγους τους, ενώπιον δικαστών και θεών, βάσει αρχών που συνδέουν στενά τον νόμο και την θρησκεία.
Η μαρτυρική κατάθεση και η πειθώ είναι πράξεις που εντάσσονται σε ένα δεσμευτικό σύστημα αλήθειας. Οι αρχαίοι είχαν, με τον δικό τους τρόπο, την έννοια να καταδείξουν ότι οι λόγοι τους ήταν αληθείς.
Το βιβλίο δημοσιεύθηκε με την
υποστήριξη της ερευνητικής επιτροπής του Πανεπιστημίου του Παρισιού 1
Panthéon-Sorbonne
Εκδότης: Éditions de la
Sorbonne - Συλλογή: Αρχαία και Μεσαιωνική Ιστορία | 166, Παρίσι, 2019, OpenEdition
Books: 3.4.2020, σελ. 384.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2020.
Comment reconnaître une information véridique ? Dans un monde bercé par
la litanie des fake news, la question est d’une actualité cruciale. Comment
croire autrui, sur quels critères accepter ou réfuter les nouvelles transmises,
comment être cru ? Ces questions étaient aussi pertinentes dans l’Athènes
classique qu’elles le sont aujourd’hui avec les réseaux sociaux. Dans les
plaidoiries du ive siècle avant J.-C. conservées grâce à la transmission
manuscrite, les plaignants répètent en effet sans cesse à leur auditoire qu’ils
« disent vrai ».
Les chercheurs ont cherché depuis longtemps à déterminer si c’était bien
le cas, en croisant les événements décrits avec les faits attestés par
ailleurs. Ce livre, en interrogeant les mécanismes employés pour rendre vrai un
discours, adopte une approche radicalement différente. En situant la fabrique
de la vérité du côté de l’énoncé du discours, l’ouvrage déploie pour le lecteur
l’éventail des preuves auquel les plaignants avaient recours lors de leur
intervention au tribunal, appelé le dispositif de vérité. Au centre de ce
dispositif émerge une figure majeure, celle du témoin.
La place faite aux déposants dans l’enceinte judiciaire ne va pas de
soi, pas plus que les gestes attendus d’eux au moment de leur témoignage. Les
dimensions orales et écrites des dépositions testimoniales sont alors
soigneusement articulées. La valorisation de la parole des témoins varie en
fonction de leur sexe et de leur statut, qu’ils soient libres ou non. Les
individus qui montent à la tribune sont tenus responsables de leur parole selon
des principes qui nouent étroitement le droit et la religion, le regard des
juges et celui des dieux. Témoigner et convaincre sont des actes qui s’insèrent
par conséquent dans un dispositif de vérité contraignant. Les Anciens étaient
soucieux, à leur manière, de placer leurs discours sous le signe de la vérité.
ΛΕΞΕΙΣ: συσκευη αληθειας, δικαστηριο, κλασσικη Αθηνα, Σιρον, πληροφορια, ψευτικη ειδηση, ψεμα, συσκευη ανιχνευσης ψευδους, ψευδος, μαρτυρια, πειθω, σικανικοι λογοι
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook