Εκ Τλημοσύνης* άρχεσθαι
&
ατασθαλίας** παύεσθαι
Του Πέτρου Ιωαννίδη,
καθηγητή φιλολόγου
Το σημερινό μου άρθρο, αφιερώνεται σε όλους τους Συνειδητοποιημένους Πολίτες,
Έλληνες και Ελληνίδες, που έχουν αφομοιώσει και έχουν κάνει αποδοχή
κληρονομιάς της αποθησαυρισμένης πνευματικής - πολιτιστικής Αρχαίας Ελληνικής
Γραμματείας από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι και σήμερα. Σε όλους όσοι
έχουν εμβαπτισθεί στα νάματα των διαχρονικών αξιών και αρχών που αυτή αποπνεέει
και εμπνέει για καλύτερη διόραση των εσομένων.
Ο ΟΜΗΡΟΣ
αποτελεί το Α και το Ω της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας, αποτελεί το
Α-ΡΧΕ-ΤΥΠ-Ω. Όλες οι Λογοτεχνίες του
κόσμου έχουν εμπνευστεί από τον Ποιητή των ποιητών. Αποτελεί Μέγα Κεφάλαιον το
οποίο ουδέποτε θα ξεπεραστεί. Στο Μέλλον καμμία Επιστήμη ή Τεχνολογία (Δ΄ Βιομηχανική
Επανάσταση) δεν θα μπορέσει να επινοήσει κάτι καινούργιο που να μην το είχε
σκεφθεί ο Όμηρος και να μην το έχει
συμπεριλάβει στα έπη του. Ο Όμηρος
έχει “ομηρεύσει” (= αιχμαλωτίσει) τη
σκέψη και τη φαντασία μας και είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγουμε απ’ αυτόν.
Ο ΟΜΗΡΟΣ
είναι η ΑΡΧΗ και το ΤΕΛΟΣ, Ο ΠΡΩΤΟΣ και ο ΕΣΧΑΤΟΣ, ο ΠΡΩΤΟΥΡΓΟΣ και ο ΤΕΛΕΣΙΟΥΡΓΟΣ, ο ΩΝ και ο ΗΝ και ο ΕΣΟΜΕΝΟΣ, συμβολίζει το ΑΠΕΙΡΟΝ [πλαγιαστό
το Ω-ΜΕΓΑ, απαρτίζεται από δύο Ο-ΜΙΚΡΟΝ. Αν τα βάλουμε το ένα δίπλα στο άλλο μας
δίνουν το ΑΠΕΙΡΟΝ (ꝏ ->∞) το ΑΙΩΝΙΟΝ , την ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ].
Για να μη θεωρηθούμε βλάσφημοι, που ούτως ή
άλλως μας θεωρούν αφού ασχολούμεθα με τον Αρχιγένεθλο
και Τηλαυγή Ποιητή ΟΜΗΡΟ,
προλαβαίνουμε τους προπετείς και επίδοξους ταμπελοκολλητές, ότι το Α-Ω πέρα από
θρησκευτικό σύμβολο του Χριστιανισμού που αναφέρεται στον Ιησού Χριστό στην αρχή της “Αποκάλυψης” του Ιωάννη (Κεφ. Α', 4) αποδίδοντας έτσι την
αιωνιότητα της πίστης στο Χριστό, χρησιμοποιείται καθημερινώς και από κοινού με
σκοπό να δηλώσει την Αρχή και το Τέλος κάθε έργου και σκοπού.
Εδώ θυμόμαστε το τραγούδι “Α-Ω” του Γρηγόρη Μπιθικώτση του έτους 1971 σε
στίχους Κώστα Βίρβου:
Είσαι το Άλφα μου και το Ωμέγα μου,
είσαι το Τέλος μου και η Αρχή...
και τις στροφές
(97-98) από τον Εθνικό Ύμνο του Διονυσίου
Σολωμού, 1798-1857, που καθιερώθηκε το 1865: Σήμερ’ , άπιστοι, εγεννήθη / και
του κόσμου ο Λυτρωτής.
Αυτός
λέγει... «Αφοκρασθήτε,/Εγώ είμ’ Άλφα,
Ωμέγα εγώ· / πέστε, πού θ’ αποκρυφθήτε / εσείς όλοι, αν οργισθώ;».
Όπως αντιλαμβάνεσθε, και τα δυο ομηρικά έπη
μας διαμηνύουν και διδάσκουν ότι το ισχυρότερο και
ανθεκτικότερο όπλο - φάρμακο του ανθρώπου είναι η Τλημοσύνη. Οφείλουμε και στις δύσκολες. πρωτοφανείς αυτές
στιγμές που όλοι βιώνουμε, να θυμόμαστε τον τλήθυμο και τλήμονα (=
καρτερόθυμο) Οδυσσέα και να αντλούμε
απ’ αυτόν δύναμη, υπομονή και κουράγιο. Να είμαστε Τλησικάρδιοι (= ισχυροί στο φρόνημα), Τλησίφρονες (= υπομονετικοί) και Τλησίπονοι (= καρτερικοί).
ΑΡΑ: «Τλημόνως
και τλησικαρδίως ζῆν καί οὐχί ἀτασθάλως». Αν θέλουμε
να πετύχουμε το στόχο μας και να βγούμε αλώβητοι και σώοι από την πανδημική
κρίση, οφείλουμε να ακολουθήσουμε το οδυσσειακό
πνεύμα και πείσμα.
Από το
προοίμιο της Οδύσσειας, α, στ. 7: «αὐτῶν γάρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο»
(= Γιατί μονάχοι χάθηκαν από δικό τους κρίμα
- οι σύντροφοι του Οδυσσέα).
«Κεῖνοι δέ
σφετέρησιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο». (Όμηρος, “ΙΛΙΑΣ”, Δ, στ. 409),
(= Εκείνοι όμως - οι πατέρες μας που
εξεστράτευσαν στην εφτάπυλη Θήβα - χάθηκαν από τις δικές τους κακοκεφαλιές -
απερισκεψία, αστοχασιά, ανοησία).
Τα παραπάνω λόγια απευθύνει στο βασιλιά Αγαμέμνονα ο Σθένελος, ο γιος του ευκλεούς - ένδοξου (= κυδαλίμου) Καπανέως,
ενός από τους επιγόνους ηγεμόνες που εξεστράτευσαν εναντίον της Θήβας,
υπερηφανευόμενος ότι οι γιοι είναι καλύτεροι από τους πατέρες τους, γιατί αυτοί
κατάφεραν να κυριεύσουν τη Θήβα με λιγότερο στρατό, ενώ οι πατέρες τους
απέτυχαν λόγω απερισκεψιών / ανοήτων πράξεων.
“Ἡμεῖς τοι πατέρων μέγ᾽ἀμείνονες εὐχόμεθ᾽εἶναι· (Όμηρος, “ΙΛΙΑΣ”, Δ, στ. 405)
(= Εμείς περηφανευόμαστε πως είμαστε πολύ
καλύτεροι από τους πατέρες μας).
«Τῶ μή μοι
πατέρας πόθ᾽ὁμοίῃ ἔνθεο τιμῇ» (Όμηρος, “ΙΛΙΑΣ”, Δ, στ. 410).
(= Γι’ αυτό μην αποδίδεις στους πατέρες μας
όμοια τιμή με μας).
Αυτό μου θύμισε τον αντίλογο του χορού των
παίδων της Σπάρτης στο λόγο του χορού των γερόντων: Εμείς ήμαστε κάποτε
ρωμαλέοι νέοι, «ἄμμες ποκ᾽ἦμες ἄλκιμοι νεανίαι» και στο λόγο
του χορού των ανδρών: «Εμείς είμαστε τώρα, αν θέλετε δοκιμάστε», «ἄμμες δέ γ᾽εἰμέν· αἰ δέ λῇς, πεῖραν λαβέ», δίνοντας
υποσχετικό όρκο: “Εμείς όμως θα γίνουμε
πολύ καλύτεροι από σας”, «Ἄμμες
δέ γ᾽ἐσσόμεθα πολλῶ κάρονες». (Αποσπάσματα από το έργο του Πλουτάρχου “ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ”, 21, 2, 5-9).
ΤΕΤΛΑΘΙ ΔΗ, ΚΡΑΔΙΗ
Ο δίος
(=θεϊκός) Οδυσσέας έχει γυρίσει στο
σπίτι του, μεταμφιεσμένος σε ζητιάνο γέρο για να μην τον αναγνωρίσουν οι
μνηστήρες. Εκεί βλέποντας τις παράνομες δουλειές που κάνουν, βράζει από το θυμό
του. Έρχεται σε εσωτερική σύγκρουση με τον εαυτό του, να αποκαλυφθεί αμέσως ή
να περιμένει την κατάλληλη στιγμή. Τελικά αποφασίζει μονολογώντας: «Τέτλαθι
δή, κραδίη· καί κύντερον ἄλλο ποτ᾽ἔτλης, ἤματι τῷ, ὅτε μοι μένος ἄσχετος ἤσθιε Κύκλωψ ἰφθίμους ἑτάρους· σύ δ᾽ἐτόλμας, ὄφρα
σε μῆτις ἐξάγαγ᾽ἐξ ἄντροιο ὀιόμενον θανέεσθαι».
(Όμηρος, “ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, υ, στ. 18-21)
(= Βάστα, καρδιά μου. Πιο σκληρό βάσταξες
πόνο ακόμα, όταν ο άγριος Κύκλωπας μού έτρωγε με αχαλίνωτη ορμή τους δυνατούς
συντρόφους· έκανες τότε υπομονή, ώσπου πια η βουλή σου σ’ έβγαλε μέσα απ’ τη
σπηλιά, όπου είδες το χάρο με τα μάτια σου).
Ο ΤΕΤΛΗΩΣ ΘΥΜΟΣ
Ένας ιδιαίτερα προσφιλής λογότυπος (φόρμουλα)
του Ομήρου, που τον χρησιμοποιεί σε πολύ κρίσιμες καταστάσεις και θα μας
βοηθούσε κι εμάς κατά την τωρινή δοκιμασία - υγειονομική κρίση που βιώνουμε
σήμερα, είναι η φράση «τετληότι θυμῷ»= με υπομονετική καρδιά.
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΙ ΔΙΑΣΠΑΡΤΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΗ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ
ΜΕ ΤΗ ΦΡΑΣΗ “ΤΕΤΛΗΟΤΙ ΘΥΜΩΙ”
«Ἡμεῖς δ᾽ἀστεμφέως ἔχομεν τετληότι θυμῷ».
(“ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, δ, στ. 459)
(= Κι εμείς γερά τον σφίγγαμε με θάρρος στην
καρδιά μας).
«Νωλεμέως στρεφθείς ἐχόμην
τετληότι θυμῷ».
(“ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, ι, στ. 435)
(=Το πρόσωπό μου δίπλα γέρνοντας κρατιόμουν
με υπομονή και θάρρος).
«Καί λίην κείνη γε μένει τετληότι θυμῷ σοῖσιν ἐνί μεγάροισιν»
(“ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, π, στ. 37-38)
(= Ναι, εκείνη με υπομονετική καρδιά στο
αρχοντικό σου μένει).
«Ἀλλ᾽ὅτε δή καί λυγρά θεοί μάκαρες
τελέσωσιν, καί τά φέρει ἀεκαζόμενος
τετληότι θυμῷ». ("ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, π, στ. 37-38)
(= Μα σαν του δώσουν οι μακάριοι θεοί κακά
στερνά και μαύρα, άθελα τα βαστά κι αυτά με υπομονή η καρδιά του).
«Αὐτάρ ὁ τεῖος ἐτόλμα ἐνί μεγάροισιν ἐοῖσι βαλλόμενος καί ἐνισσόμενος τετληότι θυμῷ».
(“ΟΔΥΣΣΕΙΑ”, ω, στ. 163)
(= Κι αυτός ο Οδυσσέας με υπομονετική καρδιά
βαστούσε να υπομένει τα κτυπήματα και τις προσβολές των μνηστήρων μέσα στο δικό
του σπίτι).
«Τλητόν γάρ Μοῖραι θυμόν
θέσαν ἀνθρώποισιν».
(“ΙΛΙΑΣ”, Ω´, στ. 49)
(= Γιατί οι Μοίρες έδωσαν στους ανθρώπους
ψυχή υπομονετική).
ΣΥ Δ’ ΙΣΧΕΟ, ΠΕΙΘΕΟ Δ’ ΗΜΙΝ
Η γλαυκῶπις (= γαλανομάτα) θεά Αθηνά προσπαθεί να κατευνάσει το θυμό
του Αχιλλέα που είναι έτοιμος να
τραβήξει το σπαθί του και να σφάξει το βασιλιά Αγαμέμνονα για την προσβολή που του έκανε να του πάρει την καλλιπάρῃον (=η έχουσα ωραίας παρειάς) Βρισηίδα, λέγοντάς του: «σύ δ᾽ἴσχεο, πείθεο δ᾽ἡμῖν»
(“ΙΛΙΑΣ”, Α´, στ. 214)
(= Συγκρατήσου/βαστάξου. Δώσε τόπο στην οργή
σου εσύ τώρα και άκουσέ με).
Από πού εμπνεύστηκε ο Αθηναίος στρατηγός, ο Θεμιστοκλής, την παροιμιώδη ιστορική
του ρήση; Μα από πού αλλού: Από τα Πρώτα Παγκοσμίως Αναγνωρισμένα Μνημεία της
Ελληνικής Λογοτεχνίας, τα Ομηρικά Έπη.
Όποιος δεν ήξερε τότε τον Όμηρο
εθεωρείτο ακαλλιέργητος!
«Πάταξον μέν, ἄκουσον δέ». Αυτή τη
φράση την είπε ο Θεμιστοκλής στο
Σπαρτιάτη ναύαρχο Ευρυβιάδη στο
συμβούλιο της Σαλαμίνας, το 480 π.Χ., όταν επέμενε να ναυμαχήσουν στο στενό της
Σαλαμίνας και όχι στον Ισθμό, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος στο έργο του “ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ”
§11. Τολμηρή έκφραση σε δίκαιο και λογικό αίτημα. Ο Θεμιστοκλής είχε μελετήσει εμβριθώς τον Όμηρο, όπως διαφαίνεται,
αλλά και ποιος δεν τον ήξερε, και μάλιστα από στήθους για να λέγεται
μορφωμένος. Ο Όμηρος μάς διδάσκει τα
πάντα, και τα καλά και τα κακά, στο χέρι μας είναι τι θα επιλέξουμε.
Αν
γλυτώσουμε από τον κορωνοϊό θα μπορέσουμε να γίνουμε τρι-κόρωνοι!!! (= υπέργηροι).
ΜΕΝΟΥΜΕ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ
ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΓΙΝΟΥΜΕ ΞΕΚΛΗΡΙΣΜΕΝΟΙ!
ΑΓΚΑΛΙΑ -ΖΩ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
ΑΓΚΑΛΙΑ-ΖΩ ΤΗ ΖΩΗ!
ΚΛΕΙΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΤΟΝ ΙΟ
ΑΝΟΙΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΣΤΟ ΒΙΟ!
―――――――
* Τλημοσύνη:
η καρτερία στις θλίψεις, δυστυχίες, στα δεινά, βάσανα, υπομονή, ανεκτικότητα,
εγκαρτέρηση, αντοχή, οι δυνάμεις οι ψυχικές αντίστασης σε δυσκολίες και
δυσάρεστες καταστάσεις, ανοχή, κουράγιο, θάρρος, σθένος, ανδρεία. Παράγεται από
το ρήμα τλάω
-ῶ = υποφέρω, υφίσταμαι, υπομένω επί
παντός δυσκόλου, κοπιώδους, επικινδύνου πράξεως ή πράγματος, ανέχομαι, βαστάζω,
κρατώ (απολύτως), τολμώ.
Λέει ο κρατερός Διομήδης, ο γιος του Τυδέα, στον Οδυσσέα όταν ο Έκτορας
εξαπολύει γενική επίθεση κατά των Δαναών: «ἤτοι ἐγώ μενέω καί τλήσομαι» (ΟΜΗΡΟΣ “ΙΛΙΑΣ”, Λ, στ. 317) (= Εγώ θα
μείνω και θα βαστάξω/αντέξω).
Λέει ο Ήφαιστος
στη μητέρα του την Ήρα, όταν
καυγάδισε με τον Δία: «τέθλαθι, μῆτερ ἐμή, καί ἀνάσχεο κηδομένη περ». (ΟΜΗΡΟΣ, “ΙΛΙΑΣ”, Α, στ. 586), (= Βάστα, μάνα μου, και κάνε
υπομονή, μ’ όλο που είσαι πικραμένη).
** Ἀτασθαλία: η έλλειψη τάξης, η αταξία, η
ακαταστασία, ατσαλοσύνη, τσαπατσουλιά, ακοσμία, ασχημοσύνη, παρεκτροπή,
θρασύτητα, αναισχυντία, προπέτεια, ύβρις, αβουλία, αφροσύνη, παράβαση νόμου ή
καθήκοντος.
Παράγεται από το επίθετο ὁ, ἡ ἀτάσθαλος, ον = άτακτος, άτσαλος, ασύνετος,
ασυστηματοποίητος. Ετυμολογείται από το ἄτας + θάλλων = αυτός που
προκαλεί άφθονες συμφορές, ἄτη = η συμφορά, η πνευματική
τύφλωση + θάλλω = ακμάζω, ανθώ. Η θαλία = πανήγυρις, συμπόσιο, χαροκόπι,
χαρά, ευθυμία, ευτυχία,”η περί την θαλίαν ἄτη” = η επιτραπέζια ύβρις, Ἀτάω -ῶ = βλάπτω. Τα αντίθετα: τάξη,
ευταξία, κανονικότητα, ομαλότητα, ευπρέπεια, ευκοσμία.
ΠΗΓΗ: εφημερίδα «ΕΒΔΟΜΗ
ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ», 4.4.2020 - από την στήλη του ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ-ἄπιτε!». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
5.4.2020.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook