ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΣΟΦΙΑΣ - των Γ. Λεκάκη – Αγγ. Κομποχόλη

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ

ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΣΟΦΙΑΣ 

Των Γιώργου Λεκάκη – Αγγελικής Κομποχόλη

 

Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος ήταν Έλλην προσωκρατικός φιλόσοφος, που έζησε τον 6ο - 5ο π.Χ. αιώνα στην Έφεσο, στην Ιωνία Μικράς Ασίας - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΕΦΕΣΟ, ΕΔΩ. Ήταν απόγονος του ιδρυτή της πόλης, Ανδρόκλου.

Λίγα μάς είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια και την μόρφωσή του. Μάλλον ήταν αυτοδίδακτος και εμπνευσμένος, κάτι που θα τον έξανε σήμερα αποδιοπομπαίο.

Η κύρια πηγή για την ζωή του Ηρακλείτου είναι ο Διογένης ο Λαέρτιος. Εγεννήθη από μια αριστοκρατική οικογένεια στην Έφεσο, κατά το 544 π.Χ.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΑ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ, ΕΔΩ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Η άγνωστη Μικρά Ασία".

Η ακμή του συμπίπτει με την 69η Ολυμπιάδα (504-501 π.Χ.) Πατέρας του, ο Βλύσων (ή Βλόσων) ή Ηράκων του γένους των Ανδροκλειδών, εκείνων δηλαδή που υπό την αρχηγία του Ανδρόκλου, του γιου του Βασιλέα των Αθηνών Κόδρου, εξόρμησαν από την Αθήνα και έκτισαν στην Ιωνία Μικράς Ασίας την Έφεσο. Ήταν από παιδί άξιος θαυμασμού! Φαίνεται ότι εγνώριζε πολύ καλά σχεδόν όλα τα συγγράμματα των προγενέστερων φιλοσόφων, των επικών και ελεγειακών ποιητών, και όλες τις ιστορικές συγγραφές της εποχής του…

Ο Ηράκλειτος παραιτήθη της βασιλείας για χάρι του αδερφού του. Η οικογένειά του στην Έφεσο, διατηρούσε τίτλο, είχε εξέχουσα θέση στους αγώνες και προνόμια. Συνήθιζε να παίζει αστραγάλους με τους νέους, στον ναό της Αρτέμιδος.

Όταν του ζητήθηκε να κάνει νόμους, εκείνος αρνήθηκε λέγοντας ότι «κεκρατήσθαι τη πονηρά πολιτεία την πόλιν» (= είχε επικρατήσει η πονηρία / πονηρή διακυβέρνηση στην πόλη).

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΗΡΑΚΛΕΙΤΟ, ΕΔΩ.

Λίγα επίσης έχουν διασωθεί για την φιλοσοφία του. Για όλα αυτά τα «λίγα»… καλείται «Σκοτεινός»… Μέλημα του φιλόσοφου είναι η αφύπνιση των ανθρώπων. Η καθοδήγησή τους προς την ομολογία.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΕΔΩ.

Δίδαξε την συνεχή Αλλαγή, η οποία διέπει ως νόμος το σύμπαν. Ο κόσμος δημιουργείται από το «πυρ», την αντίθεση και τον πόλεμο μεταξύ των αντιθέτων, «τα εναντιόδρομα»: «Τα ψυχρά θερμαίνονται, τα θερμά ψύχονται, τα υγρά ξηραίνονται, τα ξηρά υγραίνουν».

Στον Ηράκλειτο αποδίδεται ένα έργο με τίτλο «Περί Φύσεως», με περιεχόμενο πολιτικό, θεολογικό και κοσμογονικό / κοσμολογικό.

Ο κόσμος για τον Ηράκλειτο δεν είναι αποτέλεσμα δημιουργίας ή γένεσης, αλλά προϋπάρχει προαιώνια. Είναι ζωντανή φωτιά, η οποία εναλλάξ δυναμώνει και εξασθενεί, χωρίς ποτέ να σβήνει εντελώς: Το αείζωον πυρ. Το οποίο μεταλλάσσεται σε θάλασσα, σε γη, και το αντίστροφο… Το πυρ του Ηρακλείτου είναι μια κοσμολογική σταθερά.

«Πόλεμος» είναι ο κοινός λόγος και «πατήρ πάντων»,  και σε αυτόν «τα πάντα ρει».

Η φιλοσοφία δεν είναι μια αυθαίρετη και υποκειμενική κατασκευή. Αλλά μια έκφραση του λόγου που διέπει τα πάντα. Η δυσκολία κατανόησης του λογου οφείλεται στην αδυναμία των πολλών να εννοήσουν τον «λόγο». «Τα πάντα διέπονται από τον Λόγο». Αργότερα κατ’ αντιγραφήν θα το δούμε αυτό ως «εν αρχή ην ο λόγος»…

Από τα διασωθέντα αποσπάσματά του:

 

· «ἦθος γὰρ ἀνθρώπειον μὲν οὐκ ἔχει γνώμας, θεῖον δὲ ἔχει».

· «ἐδιζησάμην ἐμεωυτόν».

· «πολυμαθίη νόον έχειν οὐ διδάσκει».

· «χρὴ εὖ μάλα πολλῶν ἵστορας φιλοσόφους ἄνδρας εἶναι».

· «φύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ».

· «ἁρμονίη ἀφανὴς φανερῆς κρείσσων».

· «τὸ ἀντίξουν συμφέρον ἐκ τῶν διαφερόντων καλλίστην ἁρμονίην».

ΔΕΙΤΕ την ομιλία του Χ. Σπυρίδη για την ΑΡΜΟΝΙΑ στον ΗΡΑΚΛΕΙΤΟ, ΕΔΩ και ΕΔΩ και την σχετική ραδιοφωνική εκπομπή ΕΔΩ.

· «τῷ οὖν τόξῳ ὄνομα βίος, ἔργον δὲ θάνατος».

· «ψυχῇσιν θάνατος ὕδωρ γενέσθαι, ὕδατι δὲ θάνατος γῆν γενέσθαι, ἐκ γῆς δὲ ὕδωρ γίνεται, ἐξ ὕδατος δὲ ψυχή».

· «ζῇ πῦρ τὸν γῆς θάνατον καὶ ἀὴρ ζῇ τὸν πυρὸς θάνατον, ὕδωρ ζῇ τὸν ἀέρος θάνατον, γῆ τὸν ὕδατος».

· «ὁ θεὸς ἡμέρη εὐφρόνη, χειμὼν θέρος, πόλεμος εἰρήνη, κόρος λιμός».

· «θάλασσα ὕδωρ καθαρώτατον καὶ μιαρώτατον, ἰχθύσι μὲν πότιμον καὶ σωτήριον, ἀνθρώποις δὲ ἄποτον καὶ ὀλέθριον».

· «ἀθάνατοι θνητοί, θνητοὶ ἀθάνατοι. ζῶντες τὸν ἐκείνων θάνατον, τὸν δὲ ἐκείνων βίον τεθνεῶτες».

· «ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ωὑτή».

· «ξυνὸν γὰρ ἀρχὴ καὶ πέρας ἐπὶ κύκλου περιφερείας».

· «μεταβάλλον ἀναπαύεται»

· «πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους».

· «ὁ ἥλιος οὐ μόνον νέος ἐφ᾽ ἡμέρῃ ἐστίν, ἀλλ᾽ ἀεὶ νέος συνεχῶς».

· «ἀνάπτεσθαι καὶ σβέννυσθαι τὰ ἄστρα»

· «ἦν ἐστί καί ἔσται πῦρ τό ἀείζωον»

· «φρόνιμον (εἶναι) τὸ πῦρ».

· «τὰ δὲ πάντα οἰακίζει Κεραυνός».

· «πάντα γὰρ τὸ πῦρ ἐπελθὸν κρινεῖ καὶ καταλήψεται».

· «ὕβριν χρὴ σβεννύναι μᾶλλον ἢ πυρκαϊήν».

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.11.2020.

ΛΕΞΕΙΣ: ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΕΣ ΣΟΦΙΑΣ, Λεκακης, Αγγελικη Κομποχολη, Ηρακλειτος ο Εφεσιος, Ελληνας προσωκρατικος φιλοσοφος, προσωκρατικη φιλοσοφια, 6ος πΧ αιωνας, 5ος πΧ αιωνας, Εφεσος, Ιωνια Μικρας Ασιας, Ανδροκλος, αυτοδιδακτος, Διογενης Λαερτιος, αριστοκρατης, 544 πΧ, 69η Ολυμπιαδα, 504 πΧ, 501 πΧ, Βλυσων, Βλοσων, Ηρακων, Ανδροκλειδεις, Βασιλιας Αθηνων, Αθηνα, Κοδρος, Μικρα Ασια, επικος, ελεγειακος ποιητης, επος, ελεγεια, ιστορια, συγγραφεας, βασιλεια, τιτλος, αγωνας, προνομιο, αστραγαλος, αστραγαλοι, ναος Αρτεμιδος, Εφεσια Αρτεμις, Εφεσια Αρτεμη, νομος, κρατος, πονηρα πολιτεια, πολις, επικρατηση, πονηρια, πολη, πονηρη διακυβερνηση, φιλοσοφια, Σκοτεινος, αφυπνιση, ομολογια, Αλλαγη, συμπαν, πυρ, αντιθεση, πολεμος, αντιθετο, εναντιοδρομα, αντιθετα, εναντιοδρομο, ψυχρα, θερμα, υγρα, ξηρα, Περι Φυσεως, Περι Φυσης, πολιτικη, θεολογια, κοσμογονια, κοσμος, δημιουργια, γενεση, ζωντανη φωτια, εναλλαγη, αειζωον πυρ, θαλασσα, γη, κοσμολογικη σταθερα, λογος, πολεμος πατηρ παντων, τα παντα ρει, εν αρχη ην ο λογος, ηθος, ανθρωπειον, γνωμη, θειο, θεος, ευτος, πολυμαθια, πολυμαθεια, νους, διδασκαλια, ιστωρ, φιλοσοφος, φυσις, αφανης αρμονια, φανερη αρμονια, συμφερον, διαφορα, τοξο, ονομα, βιος, εργο, θανατος, ψυχη, υδωρ, αηρ, αερας, ημέρα, χειμωνας, θερος, ειρηνη, κορος, λιμος, μιαρος, ιχθυς, αποτος, ολεθριος, αθανασια, θνητος, θνητοι, αθανατοι, οδος ανω κατω, ξυνο, αρχη, περας, περιφερεια κυκλου, κυκλος, μεταβολη, αναπαυση, βασιλευς, θεοι, ανθρωπος, δουλος, ελευθερος, ελευθερια, δουλεια, ηλιος, νεος, αστρα, αειζωο, φρονιμο, οιακιζω, οιας, Σπυριδης, Κεραυνος, καταληψη, υβρις, πυρκαια, πυρκαγια

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ