Του Γιώργου Λεκάκη
Ο αλλαμπογδανίτης / Allabogdanite
αναφέρθηκε, για πρώτη φορά, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 από τον Onello -
έναν μικρό μετεωρίτη σιδήρου, που ανακτήθηκε από χρυσό στον ποταμό Μπολσόι / Bolshoi
Dolguchan στην Ανατολική Γιακουτία / Yakutia. Χημικά, το ορυκτό ανήκει στις
φωσφίδες / phosphides - ενώσεις που περιέχουν φωσφόρο σε αρνητική κατάσταση
οξείδωσης.
Ονομάσθηκε προς τιμήν της κρυσταλλολόγου Alla Bogdanova. Από τότε, ο αλλαμπογδανίτης έχει εντοπιστεί σε αρκετούς μετεωρίτες σιδήρου.
«Έχει βρεθεί ότι ο χερσαίος
αλλαμπογδανίτης μπορεί να σχηματιστεί σε πιέσεις άνω των 25 gigapascals, που
αντιστοιχεί σε περίπου 250 kbar. Τέτοιες υψηλές πιέσεις στη Γη μπορούν να
επιτευχθούν κατά τη διάρκεια καταστροφικών συγκρούσεων με μεγάλους κρουστικούς
μετεωρίτες, ή άλλες συνθήκες στον μανδύα της Γης, σε βάθος άνω των 500
χιλιομέτρων! εδήλωσε ο κ. Σεργκέι Μπρίτβιν / Britvin, κύριος συγγραφέας του
άρθρου, καθηγητής στο Τμήμα Κρυσταλλογραφίας του Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης.
Ωστόσο, η ανακάλυψη του
χερσαίου αλλαβογδανίτη συνδέεται με τους επιφανειακούς βράχους του σχηματισμού Hatrurim
Formation (Mottled Zone) στην έρημο Negev του Ισραήλ. Αυτή είναι η περιοχή όπου
ανακαλύφθηκαν πρόσφατα φυσικά κυκλοφωσφάτες / cyclophosphates.
Ο καθηγητής Sergey Britvin
πρόσθεσε ότι η ανακάλυψη του allabogdanite στην ιστορική αυτή περιοχή στην Μέση
Ανατολή εγείρει πολλά ερωτήματα σχετικά με τις συνθήκες σχηματισμού των
επιφανειακών πετρωμάτων σε αυτήν την περιοχή.
Παρά το γεγονός ότι ο
allabogdanite ανακαλύφθηκε στον μετεωρίτη πριν από σχεδόν 20 χρόνια, μόλις το
2008 αποδείχθηκε ότι το ορυκτό ανήκει στους δείκτες υψηλής πίεσης. Ο επίγειος
αλλαβογδανίτης είναι μια «μεταστατική φάση υψηλής πίεσης». Σχηματίσθηκε ως αποτέλεσμα
μετασχηματισμού από ένα άλλο ορυκτό – τον barringerite.
«Με αυτόν τον τρόπο
αποκλείεται η πιθανότητα σχηματισμού αλλαβογδανίτη ως ενδιάμεσης φάσης από τα
στοιχεία υπό ατμοσφαιρική πίεση. Αυτό, με τη σειρά του, εγείρει μια σειρά από
βασικά ερωτήματα σχετικά με την προέλευση των πετρωμάτων σε αυτήν την ζώνη… Μέχρι
τώρα, στον τόπο αυτόν ΔΕΝ έχουν βρεθεί στοιχεία για μεγάλες συγκρούσεις
μετεωρίτη... Ωστόσο, τέτοια στοιχεία μπορεί να είχαν “διαγραφεί” από την
επιφάνεια της Γης ως αποτέλεσμα μεταγενέστερων διαδικασιών γεωλογικής
διάβρωσης. Η ανακάλυψη του allabogdanite δικαιολογεί την ανάγκη περαιτέρω
έρευνας προς αυτήν την κατεύθυνση», εδήλωσε ο καθηγητής Sergey Britvin.
Υπήρξε πράγματι μια τεράστια σύγκρουση μετεωρίτη στην Νεκρά Θάλασσα;
Και αν συνέβη, πότε συνέβη αυτή;
Μπορεί οι ιστορίες της Βίβλου να την διηγούνται;
Όλα τώρα επανεξετάζονται…
ΠΗΓΗ: Sergey N. Britvin et al «Discovery of terrestrial allabogdanite (Fe,Ni)2P, and the effect of Ni and Mosubstitution on the barringerite-allabogdanite high-pressure transition», στο American Mineralogist (2020), 106 (6): 944–952, 1.6.2021. DOI: 10.2138/am-2021-7621. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.6.2021.
Abstract
Minerals formed at high pressures are sensitive indicators of extreme
pressure-temperature conditions that occur in nature. The discovery of the
high-pressure polymorph of (Fe,Ni)2P, allabogdanite in the surficial
pyrometamorphic rocks of the Hatrurim Formation (the Mottled Zone) surrounding
the Dead Sea basin in Israel is the first terrestrial occurrence of a mineral
previously only found in iron meteorites. Stepwise annealing experiments
demonstrate that allabogdanite is metastable at ambient pressure and that it
irreversibly transforms into its low-pressure polymorph, barringerite, upon heating
to 850 ± 50 °C. High-pressure, high-temperature diamond-anvil cell (DAC)
experiments confirm the results of annealing experiments. The DAC data indicate
that Hatrurim allabogdanite is metastable below 7.4 GPa, and the low-to
high-pressure phase transition (barringerite → allabogdanite) occurs at 25 ± 3
GPa and 1400 ± 100 °C. The observed transition pressure of Hatrurim
allabogdanite is significantly higher than that of pure synthetic Fe2P (8 GPa)
due to partial substitution of Fe for Ni (4 wt%) and Mo (2.5 wt%). Because the
influence of substituting impurities on the conditions of phase transitions can
be unexpectedly strong, our findings confirm that caution should be exercised
when extrapolating data from experiments on synthetic compounds to natural systems.
Based on the discovery of terrestrial allabogdanite (Fe,Ni)2P coupled with
experiments probing the phase transitions in this natural composition, we
contend that terrestrial allabogdanite formed via transformation from
barringerite and posit potential scenarios of its formation.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook