Του Διονυσίου Δημητρόπουλου
προέδρου της Κοινότητας Χώρας του Δήμου Πύλου Νέστορος
Η μάχη στου «Μανούσου το
Γεφύρι», μεταξύ Χώρας και Αμπελοφύτου (Αγορέλιτσας) στην τοποθεσία «Κορδέλες»
του ποταμού Σέλα, έγινε στις 19 Ιουλίου 1944.
Αντιμαχόμενοι:
- 1ον Τάγμα του 9ου Συντάγματος
του Ε.Λ.Α.Σ με Ταγματάρχη τον Ηλία Σφακιανάκη, Καπετάνιος Δημήτρης Καλδής,
δικηγόρος. 1ος λόχος με λοχαγό τον μόνιμο αξιωματικό Νίκο Μέλιο και ο 2ος λόχος
με λοχαγό τον εύελπι Γιώργο Παναγάκη. Βοήθειες από τον εφεδρικό Ε.Λ.Α.Σ.
- Φάλαγγα της 117ης μεραρχίας
καταδρομών του Τρίτου Ράιχ υπεύθυνη για αντίποινα στη βόρεια Πελοπόννησο και
κυρίως για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, Ανθυπασπιστής Γκουζό.
Η πολιτική οργάνωση του Ε.Α.Μ
της περιοχής έδωσε την πληροφορία στον Ε.Λ.Α.Σ, ότι Γερμανική φάλαγγα
αυτοκινήτων θα αποχωρήσει τις προσεχείς μέρες από την Πύλο με κατεύθυνση
Γαργαλιάνους – Κυπαρισσία. Η πληροφόρηση προήλθε από τον Μπάμπη Χάτζο και από
έναν Αυστριακό αυτόμολο που υπέκλεψε το σήμα στον ασύρματο. Η ενέδρα στήθηκε
στις 17 Ιουλίου και για δύο ολόκληρες ημέρες δεν παρατηρήθηκε καμιά κίνηση της
Γερμανικής φάλαγγας. Στις 19 Ιουλίου το μεσημέρι η Γερμανική φάλαγγα ξεκίνησε
από την Πύλο. Τα 13 αυτοκίνητα της φάλαγγας κλείστηκαν στον κλοιό των ΕΛΑΣιτών και η μάχη ξεκίνησε. Στους γύρω λόφους υπήρξε κάτι το πρωτοφανές για τα
δεδομένα μάχης : Κάτοικοι των γύρω χωριών, έχοντας μάθει για το μπλόκο,
παρακολουθούσαν την μάχη σαν θεατές στην αρχή και στην συνέχεια σαν μαχητές.
Ο Ε.Λ.Α.Σ. διέθετε πλήρες
τάγμα εξοπλισμένο με 3-4 πολυβόλα θέσης,αρκετά οπλοπολυβόλα και ατομικά όπλα. Ο
ταγματάρχης Ηλίας Σφακιανάκης έδωσε το σήμα για έφοδο, όταν η φάλαγγα μπήκε
στον κλοιό, με φωτοβολίδα. Τα οπλοπολυβόλα χτύπησαν το πρώτο και το τελευταίο
αυτοκίνητο της φάλαγγας ώστε να είναι αδύνατη η διαφυγή των Γερμανών. Στο
κέντρο της φάλαγγας υπήρξε ισχυρή αντίσταση και ύστερα από 45λεπτο σφυροκόπημα
η φάλαγγα καταστράφηκε ολοσχερώς. Ο Ηλίας Σφακιανάκης,ο ηρωικός ταγματάρχης,
πολεμούσε στην πρώτη γραμμή φοβούμενος τον ερχομό Γερμανικών ενισχύσεων όταν
τραυματίστηκε θανάσιμα και αφού έμαθε για την νίκη, ξεψύχησε το βράδυ στο
Μανιάκι και ετάφη στη βάση του μνημείου του Παπαφλέσσα.
Απώλειες:
- 18 νεκροί και 8 τραυματίες
Έλληνες.
- 180 νεκροί Γερμανοί, 14
Ιταλοί, 12 φορτηγά, 2 αυτοκίνητα, 10 νεκροί Έλληνες συνοδοιπόροι των Γερμανών
και 30 αιχμάλωτοι. Τα λάφυρα ήταν πολλά: 2 βαριά πολυβόλα 12 μυδράλια 2
ταχυβόλα όλος ο ατομικός εξοπλισμός, πυρομαχικά,ρούχα και παπούτσια 1
αυτοκίνητο με ζάχαρη, 1 με αλεύρι 1 με διάφορα τρόφιμα, που δόθηκαν στους
πολίτες. Η περισυλλογή των νεκρών Γερμανών έγινε την επόμενη ημέρα, από
Γερμανούς και άντρες των ταγμάτων ασφαλείας. Τότε έκαψαν, για αντεκδίκηση,
μερικά σπίτια στην Χώρα και σκότωσαν 15 νέους που βρήκαν στα χωράφια.
Τα ονόματα των νεκρών του
Ε.Λ.Α.Σ., που έλειπαν από το βραδινό προσκλητήριο στο Κεφαλόβρυσο είναι:
Ηλίας Σφακιανάκης,Ταγματάρχης-Διοικητής
του Τάγματος, Κορυφάσιο.
Γεώργιος Μανωλάκος, Λακωνία.
Νίκος Δημητρακόπουλος η
Πλαστήρας, Καλάμι Καλαμάτας.
Μπάμπης Χάτζος, Νεοχώρι
Μελιγαλά.
Γιώργος Μούντανος, Κάμπος
Αβίας.
Ηλίας Καντικόπουλος, Γιαννιτσά
Καλαμάτας.
Παύλος Παυλίδης η Κανάκης,
Γύθειο.
Γιώργος Φιλιόπουλος, Τρύπη
Λακωνίας.
Νίκος Στατηγουλέας, Προάστιο
Καρδαμύλης.
Γιάννης Οικονομέας, Στούπα
Μάνης.
Νέστορας Κολοκάθης,
Αντικάλαμος Καλαμάτας.
Βασίλης Βασιλάκος, Τρύπη
Λακωνίας.
Μιχάλης Παπαθεοδωρακάκης,
Λαχανάδα Πυλίας.
Νίκος Σταματελόπουλος, Χώρα
Τριφυλίας.
Νίκος Βλαχαδάμης, Γαργαλιάνοι.
Πέτρος Κατελάνος, Χώρα
Τριφυλίας.
Πέτρος Τσαπέκης, Μεθώνη.
Παναγιώτης Κομποχόλης,
Δεσύλλα Μεσσηνίας.
Μετά την μάχη της Χώρας Τριφυλίας δεν
ακολούθησαν μαζικά αντίποινα. Μια εκδοχή θέλει να απέτρεψαν τα αντίποινα οι
άνθρωποι των ταγμάτων ασφαλείας (Παπαδόγγονας και Στούπας) υποσχόμενοι, όπως
και έκαναν, στους Γερμανούς πως θα αναπτύξουν ένα τάγμα ασφαλείας στους
Γαργαλιάνους για εκκαθάριση της περιοχής από τους αντάρτες. Το γεγονός αυτό
καθόρισε μεταγενέστερα μοιραίες εξελίξεις. Η μάχη της Χώρας έπαιξε σημαντικό
ρόλο στην ήττα του φασισμού, ανέβασε το ηθικό του λαού και τον συσπείρωσε στις
οργανώσεις του Ε.Α.Μ. Είναι άξιο λόγου ότι επί τρείς ημέρες η ενέδρα δεν
προδόθηκε.
Το μνημείο στην θέση της
μάχης κατασκευάστηκε το 1982 και το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε από τον Λάκωνα γλύπτη
Μιχάλη Κάσση. Το μνημείο έχει κατά καιρούς δεχθεί βανδαλισμούς, τελευταία φορά
το 2018 και αποκαταστάθηκε αφιλοκερδώς από τον καθηγητή Βασίλειο Λαμπρόπουλο.
Κάθε χρόνο εορτάζεται η μνήμη των αντιστασιακών που σκοτώθηκαν στη μάχη από ενώσεις
παλαίμαχων αντιστασιακών.
Φέτος με απόφαση του
Συμβουλίου της Κοινότητας Χώρας του Δήμου Πύλου Νέστορος και σε συνεργασία με
την Κοινότητα Αμπελοφύτου, θα γίνει η εκδήλωση μνήμης, στο χώρο του μνημείου
(Μανούσου Γεφύρι) την Κυριακή 18.7.2021 και ώρα 11:00. Πρέπει να τιμήσουμε
αυτούς τους Ήρωες που έδωσαν την ζωή τους για την Ελευθερία. Καλούμε όλους τους
πολίτες να δηλώσουν Παρών στην εκδήλωση.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
19.7.2021.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook