Του εικαστικού Κωνσταντίνου Φάη
Ο διακεκριμένος, ομότιμος Καθηγητής Γεωλογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ηλίας Μαριολάκος, προσφάτως αποκάλεσε τον Ηρακλή ως ‘’τον μεγαλύτερο ήρωα του Homo sapiens’’, άποψη την οποία αφ' ενός ο γράφων επευφημεί με εφηβικό ενθουσιασμό, αφ' ετέρου αποτέλεσε ακμαία πηγή έμπνευσης για το ακόλουθο άρθρο.
Διότι πράγματι, είτε στην Ελληνική Γραμματεία ως Ηρακλής είτε στην Ρωμαϊκή ως Hercules, ηγεμόνες, κατακτητές και ολόκληρες βασιλικές δυναστείες του Αρχαίου Κόσμου, ενστερνίστηκαν τις αρετές του ενδοξότερου των ηρώων για να αιτιολογήσουν τη δική τους δύναμη και ισχύ, έλκοντας την καταγωγή τους από αυτόν, οι λεγόμενοι και απόγονοι των Ηρακλειδών. Οι Δωριείς, οι Σπαρτιάτες, ο Μακεδονικός βασιλικός οίκος αλλά και ο ίδιος Μέγας Αλέξανδρος που τον καθιέρωσε ως οικουμενικό ηγεμονικό πρότυπο. Δεν είναι τυχαία η επιλογή της κεφαλής του Ήρωα, για την πρόσθια όψη αργυρών τετράδραχμων, υποδηλώνοντας την ταύτιση του Μακεδόνα στρατηλάτη με το ηρωικό ιδεώδες του αγένειου Ηρακλή στην αχανή αυτοκρατορία του.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΗΠΕΙΡΟ
"ΗΠΕΙΡΟΣ, η γωνιά που πέτρωσε στο 5".
Εν τη προκειμένω λοιπόν, θα αναδείξουμε
μια άγνωστη πτυχή του ήρωα, την σχέση του με την χώρα των Γραικών, την κατά τον
γεωγράφο Στράβωνα, ‘’εύανδρο Ήπειρο’’. Οι Ηπειρώτες και πρωτίστως οι Μολοσσοί, είχαν
καθιερώσει στην παράδοση τους την καταγωγή από τον μέγιστο των Ηρώων. Κατά μία
εκδοχή ο Νεοπτόλεμος, μεταξύ άλλων, είχε λάβει και για σύζυγο του την δισέγγονη
του Ηρακλή, την όμορφη Λάνασσα ή Λεώνασσα την οποία συνάντησε για πρώτη φορά
στο μαντείο της Δωδώνης. Δεν θα περιοριστούμε όμως στις, κατά την λαϊκή
λογοτεχνία, γενεαλογικές καταβολές των Ηπειρωτών, μιας και ο ήρωας είχε
εμπλακεί και σε σύρραξη στην περιοχή.
Ειδικότερα, με την βοήθεια Αιτωλών
στρατιωτών, είχε πολιορκήσει και ακολούθως καταλάβει, την πόλη Εφύρα, ερείπια
της οποίας σώζονται σήμερα, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα απέναντι από το
Νεκρομαντείο του Αχέροντα. Ο Ηρακλής, κατά τον μυθογράφο Απολλόδωρο, εξήλθε
νικητής από αυτήν την αναμέτρηση με τον βασιλιά Φυλέα, για αυτό και πήρε μαζί
του την κόρη του Αστυόχη από την οποία απέκτησε και έναν γιό, τον Τληπτόλεμο. Περί
απογόνων ο λόγος, θα αδράξω την ευκαιρία για μια εντυπωσιακή λεπτομέρεια ενός
διαλόγου που είχε ο ήρωας με τον άλλο υιό του, τον Ύλλο, στην διάρκεια του
οποίου όπως μαθαίνουμε στο θεατρικό έργο ‘’Τραχίνιαι’’ του Σοφοκλή, αναφέρεται
στην ‘’πατρώα και πολύγλωσση’’ βελανιδιά της Δωδώνης.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΗΡΑΚΛΗ, ΕΔΩ.
Πασίγνωστη είναι φυσικά η κάθοδος
του στον Άδη από τον ποταμό Αχέροντα και την Αχερουσία λίμνη. Εκείνο το
κεφάλαιο όμως το οποίο είναι κατά κανόνα άγνωστο στο κοινό και το οποίο
σχετίζεται με τον παραπάνω άθλο του Ηρακλή, είναι η περίπτωση του αυτόχθονα
βασιλιά των Μολοσσών Αΐδη ή Αϊδωνέα, ανάλογα με την εκδοχή, του οποίου η
θυγατέρα ( ή η σύζυγος ) ονομαζόταν Περσεφόνη. Αυτήν την κόρη ήθελαν να
απαγάγουν ο Θησέας με τον Πειρίθοντα, όμως λέγεται ότι αυτός ο βασιλιάς είχε
ένα θηριώδες σκύλο στην αυλή των ανακτόρων του, τον Τρικέρβερο ή Κέρβερο, με
τον οποίο υποχρέωνε όλους όσους ζητούσαν το χέρι της κόρης του να παλέψουν, με
την υπόσχεση ότι ο νικητής θα την έπαιρνε. Όταν λοιπόν έμαθε, ότι επρόκειτο ο
Θησέας και ο Πειρίθους να απαγάγουν την κόρη του και όχι να της ζητήσουν το
χέρι, τον μεν πρώτον τον συνέλαβε, τον δε δεύτερο τον πέταξε στον τεράστιο
σκύλο και τον κατασπάραξε, ενώ όταν ο σκύλος χύμηξε να κάνει το ίδιο και στην
Περσεφόνη, επενέβη ο Πλούτων και την πήρε μαζί του στο σκοτεινό του βασίλειο. Μετά
από αυτό το θλιβερό γεγονός, τον Θησέα τον κράτησε φυλακισμένο ο Αϊδωνεύς,
μέχρις ότου μεσολάβησε ο Ηρακλής, ο οποίος θεωρώντας ατιμωτικό τον θάνατο του
ενός, ζήτησε την απελευθέρωση του δεύτερου.
Ένας ακόμη μύθος, κατά τον Αντωνίνο Liberalis, είναι η εμπλοκή του ημίθεου στην διεκδίκηση της
πόλης της Αμβρακίας, μαζί με τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα. Ο ήρωας μας
μάλιστα, λέγεται ότι διεκδικούσε όχι μόνο την πόλη αλλά και ολόκληρη την
Ήπειρο, επικαλούμενος μια παλιά πολεμική του επιτυχία έναντι των Χαόνων, των
Θεσπρωτών και των Κελαιθών. Τελικά όταν ο Κραυγαλέας, ο γηραιότερος, πιο
έντιμος και δίκαιος άνθρωπος της περιοχής εκείνης κλήθηκε να αποφασίσει,
απεφάνθει ότι η πόλη ανήκει στον Ηρακλή.
Θα εστιάσουμε τώρα σε μία άλλη περίπτωση,
στην λεγόμενη Ιστορική περίοδο της Ελληνικής αρχαιότητας και πιο συγκεκριμένα,
στην Ελληνιστική περίοδο. Κατά την διάρκεια της Ρωμαϊκής εκστρατείας του Πύρρου
Α’ της Ηπείρου, το 277 π.Χ. στην τειχισμένη πόλη Έρυκα της Σικελίας, ο
Ηπειρώτης Βασιλιάς ήρθε αντιμέτωπος με τους Καρχηδόνιους, οι οποίοι είχαν συγκεντρώσει
μεγάλο στρατιωτικό δυναμικό εντός των τειχών της πόλης. Πριν λοιπόν ο ίδιος
δώσει εντολή στους σαλπιγκτές για να σημάνουν γενική επίθεση, έκανε επίκληση
στον Ηρακλή τάζοντας μεγαλειώδεις γιορτές και θυσίες προς τιμήν του με
αντάλλαγμα νικηφόρα έκβαση. Επίκληση η οποία, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας και
ο Διόδωρος, σχετίζεται με κάποιον πανάρχαιο χρησμό κατά τον οποίο ο Ήρωας, είχε
κερδίσει σε μονομαχία τον βασιλιά της πόλης Έρυκο.
Τέλος , ένα ακόμα δυνατό στοιχείο
που συνδέει τον Ήρωα με την Ήπειρο αποτελεί και ο δωρικού ρυθμού ναός που
ανεγέρθηκε προς τιμήν του, από τον Πύρρο Α’ στην Δωδώνη. Τη σχέση του ναού με
τη λατρεία του Ηρακλή βεβαιώνουν μερικά αρχαϊστικά χάλκινα ελάσματα που
βρέθηκαν στο εσωτερικό του, παραγναθίδες από κράνη, με ανάγλυφη παράσταση της
φιλονικίας του με τον Απόλλωνα για την κατοχή του δελφικού τρίποδα, και μία
μετόπη από ασβεστόλιθο με ανάγλυφη παράσταση του Ήρωα εναντίον της Λερναίας
Ύδρας, που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.11.2021.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook