Των Φρ. Τουσκανο – Γ. Λεκάκη
Η αρχή της μη αναστρέψιμης
αντιστροφής της γλωσσικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής παράδοσης στην Καλαβρία, ήρθε
με έλευση των Νορμανδών (τον 11ο αιώνα μ.Χ.).
Με τους Σουηβούς, αλλά ακόμη
περισσότερο με τους Αντζεβίνους / Angioini και τους Aragonesi / Αραγωνέζους, οι
Έλληνες της Καλαβρίας / Greco di Calabria περιορίστηκαν σε όλο και πιο στενές και
φτωχές περιοχές.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΚΑΛΑΒΡΙΑ, ΕΔΩ.
Μετά το 1572 / 1573, με την
κατάργηση του Ελληνικού Τελετουργικού, στην τελευταία σωζόμενη Επισκοπή της Βούας
/ Μπόβας, η ελληνική γλώσσα από γλώσσα λατρείας και κύρους, περνάει στους πληβείους.
Ωστόσο, παρά το σκληρό αυτό πλήγμα που επήλθε στη γλωσσική ελληνικότητα της
Καλαβρίας, το 1758, ο ιστορικός και ελληνιστής λόγιος P. P. Rodotà, σε ένα από
τα θεμελιώδη έργα του («Σχετικά με την προέλευση, την πρόοδο και την παρούσα
κατάσταση της ελληνικής ιεροτελεστίας στην Ιταλία»), γράφει: «Στην χώρα του Πενταδάκτυλου
/ Pentidattilo, του Καρδέτο / Cardeto και του Μοντεμπέλλο / Montebello, η
ελληνική γλώσσα υπερισχύει της ιταλικής. Στο S. Agata, στον Αρμό / Armo, στην Μοζορόφα
/ Mosorrofa, στον Άγ. Ιωάννη / Motta di S. Giovanni, στην Μελίτη / Melito[1] και στο Μπαγαλάδι
/ Bagaladi η γλώσσα χρησιμοποιείται από τον απλό κόσμο».
Υπάρχει επίσης μια άλλη πιο
πρόσφατη και πιο «επίσημη» μαρτυρία της επιμονής της παλαιάς γλώσσας «glossa
palèa» στα εδάφη της Καλαβρίας: Ένα έγγραφο που συντάχθηκε στις 12 Ιουλίου 1845
από τον Giulio Cesare Libetta, γενικό εισαγγελέα του Βασιλιά των Δύο Σικελιών,
Φερδινάνδου Β΄. των Βουρβώνων / Bourbon, για την επαρχία της "Calabria
Ultra Prima", όπου είναι δυνατόν να διαβάσετε πολλές ειδήσεις,
συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με τις κοινωνικές και γλωσσικές
συνθήκες των συνοικιών S. Agata στην Γαληνή / Gallina, Μελίτη / Melito, Βούα / Bova,
κ.ά.
Ο ίδιος, απαντώντας στο
αίτημα του υπουργού Χάριτος και Δικαιοσύνης, σημειώνει ότι «στο Cardeto ομιλούνται
κάποια φθαρμένα ελληνικά (...) ενώ στην Μέλιτο ομιλούν τα ελληνικά και ακριβώς
στο Μοντεμπέλο, στο Σαν Λορέντζο και στο Ghorìo / Γκορίο / Χωριό... Ο χρόνος, όμως, που
τρώει τα πάντα, φαίνεται να κάνει ξεπερασμένο αυτό το κατάλοιπο της
αρχαιότητας... (…) στην Bova και την περιφέρειά της, όλοι οι κάτοικοι, από
αμνημονεύτων χρόνων, μιλούν τα ελληνικά του Ομήρου και του Πίνδαρου (...) και η
γλώσσα τους είναι καθαρά ελληνικά... (...) οι πιστοί εξομολογούνται στην
ελληνική γλώσσα και σε αυτές τις χώρες ο ίδιος ιεροκήρυκας, αφού έχει κηρύξει
στα ιταλικά, υποχρεούται να μεταφράσει το κήρυγμά του στα ελληνικά. Στα S.
Carlo, Gallicianò, Roccaforte, Roghudi, Ghorìo di Roghudi - στις δύο τελευταίες
χώρες ομιλούνται τα καλύτερα ελληνικά...».
Το 1911, η ελληνική γλώσσα ομιλείτο με συνέπεια στον «σκληρό πυρήνα» της περιοχής των Γκρεκάνων / Grecanica, ωστόσο τεκμηριωμένα, σε γενικές γραμμές, από τον Norman Douglas, είναι τα εξής:
- Bova, 71,6% των ελληνόφωνων,
- Ρογούδι / Roghudi 87,8% και
- Γκαλιτσιανό / Gallicianò Κοντοφούρι
/ Condofuri 100%...
Στην ύπαιθρο της Bova, στο
Roghudi και στο Gallicianò, τα ελληνικά της Καλαβρίας ήταν ακόμα η μητρική γλώσσα
μέχρι τις δεκαετίες του 1940 και του 1950! Για κάποιες οικογένειες, ακόμα και
μέχρι την δεκαετία του 1960! Αυτό εξηγεί γιατί ο δρ Francesco Nucera επραγματοποίησε
στο Gallicianò, με αφορμή τις δημοτικές εκλογές του 1957, μια συνάντηση στα
ελληνικά!..
Η «glossa palèa» είναι η πολύ
αρχαία και ευγενής γλώσσα των πατέρων μας , που 28 αιώνες ιστορίας δεν μπόρεσαν
να σβήσουν...
ΠΗΓΗ: Franco Tuscano «Pillole di grecità», 16.9.2015. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.10.2015.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Πανάρχαιη αποικία των Μινυών, που είχαν ως προωτεύουσα την Μελίτη; - βλ. Γρ. Κοσσυβάκης «Οι ΠρωτοΈλληνες Μινύες».
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook