Η αρχαία Κυπρία μουσικός παίζει ταμβορίδα (> ταμπουρά) ή λαύτα (πολίτικο λαούτο) - του Βαγγ. Κονιτόπουλου

Η αρχαία Κυπρία μουσικός

παίζει ταμβορίδα (> ταμπουρά)

ή λαύτα (πολίτικο λαούτο)

Του παραδοσιακού μουσικού Βαγγέλη Κονιτόπουλου

 

Μετά την δημοσίευση του αρχαίου ειδωλίου Κυπρίας που παίζει είδος λαούτου, και ζητούσε ειδικότερε διευκρινίσεις - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ - από τον σπουδαίο παραδοσιακό μουσικό, Βαγγέλη Κονιτόπουλο, έλαβα και δημοσιεύω την εξής επιστολή:

«Γιώργο, αισθάνομαι την ανάγκη να σου εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια για την προσφορά σου στο πολιτισμό μας, και να σε ευχαριστήσω για τις κοινοποιήσεις σου οι οποίες έρχονται και σε εμένα. Σήμερα όμως με την αρχαία Κυπρία λαουτιέρισσα όπως την ονομάζεις, το αρχαίο ελληνικό εδώλιο δηλαδή που μου έστειλες, μου δημιούργησες την μεγάλη την επιθυμία να ασχοληθώ και να παρατηρήσω όσο πιο προσεκτικά μπορώ. Αυτό το εδώλιο που με έκανε για άλλη μια φορά υπερήφανο για την καταγωγή μας. Παρατηρώ λοιπόν ότι έχουμε να κάνουμε με έναν απόγονο της ταμβορίδας, ή ταμβορίδως (> ταμπουράς), με μικρότερο αχλαδόσχημο σκάφος, με στρογγυλή τρύπα στο καπάκι και με κοντύτερο μπράτσο από τον ταμπουρά και το σάζι.

Επίσης διακρίνω τρία ζεύγη χορδών και μία τέταρτη χορδή μόνη της. Τα ζεύγη ξεκινάνε από κάτω προς τα επάνω και το συμπέρασμα που βγάζω είναι ότι έχουμε να κάνουμε με το σημερινό πολίτικο λαούτο, ή λαύτα, του οποίου οι ομοιότητες είναι σχεδόν 100%. Για όσους γνωρίζουν το πολίτικο λαούτο, είναι και αυτό απόγονος της ταμβορίδας. Έχει δε τρία ζεύγη χορδών ξεκινώντας από κάτω προς τα πάνω, Λα, Ρε, Σολ, και μία τέταρτη μονή χορδή Ρε, μπάσο. Στην άκρη του μπράτσου βλέπουμε ότι έχει σπάσει η κλειδιέρα, η οποία προσθέτει μήκος στο μπράτσο, όμως επειδή διακρίνεται ο μικρός καβαλλάρης, το ίσιο δηλαδή κοκκαλάκι που πατάνε οι χορδές πριν την κλειδιέρα, τότε αντιλαμβανόμαστε πως το συνολικό μήκος του οργάνου δεν πρέπει να ξεπερνάει τους 80 - 85 εκατ. Δεν πρέπει να ξεπερνούσε. Άρα μπορούμε να υποθέσουμε ότι έχουμε το αρχαίο πολίτικο λαούτο με λίγο μικρότερη γκάμα από το σημερινό. Παρατηρώ επίσης ότι το δεξί χέρι, παρ’ όλο που λείπουν τα δάχτυλα, είναι κλειστό όπως ακριβώς είναι και το χέρι του μουσικού που παίζει ταμπουρά, σάζι, λαούτο, πολίτικο λαούτο κλπ. Και που κρατάει πένα, άρα το συγκεκριμένο όργανο είναι νυκτό, δηλαδή παιζόταν με πένα και όχι με δάκτυλα, όπως η λύρα του Ορφέα και του Απόλλωνα – πρόγονοι της άρπας. Της σημερινής άρπας.

Το δε αριστερό χέρι μου δίνει την εντύπωση ότι η συγκεκριμένη αρχαία μουσικός στο εδώλιο δεν κρατάει συγχορδία (ακόρντο), αλλά παίζει μελωδία, σόλο. Παρατηρώ ακόμα ότι η θέση του δεξιού χεριού έχει τον βραχίονα κάτω από το σκάφος, ούτως ώστε να στηρίζει το όργανο, λόγω του ότι η μουσικός είναι όρθια. Έτσι σε αυτή την φυσιολογική θέση, το σώμα με το όργανο δημιουργεί το σχήμα του σταυρού. Έτσι ακριβώς όπως κρατούσαμε όλοι εμείς οι παλαιοί μουσικοί το λαούτο, το μπουζούκι, κλπ. όταν παίζαμε όρθιοι στις πατινάδες. Και πριν ο Μανώλης Χιώτης πρώτος κρεμάσει το μπουζούκι από τον λαιμό του, με εκείνο το ειδικό κορδόνι το οποίο ονομάσθηκε “κρεμαστάρι”, και πριν εγώ μιμούμενος τους ξένους κιθαρίστες χρησιμοποιήσω ζώνη στήριξης του οργάνου για ορθούς, το 1975. Ακόμη παρατηρώ ότι ο καρπός του δεξιού χεριού δεν είναι σε ευθεία γραμμή με τον βραχίονα, αλλά σπάει σε αμβλεία γωνία, ακριβώς όπως παίζονται σήμερα όλα τα λαούτα – πολίτικο, νησιώτικο, κρητικό, στεριανό, και το ούτι.

Υ.Γ.:

            Θέλω εδώ να κάνω μια υπόθεση. Εάν οι επτά χορδές που διακρίνονται στο εδώλιο δεν ήταν τρία ζεύγη – σημεία, αλλά κάθε χορδή αντιστοιχούσε σε μια διαφορετική νότα, τότε θα μπορούσαμε να έχουμε τις επτά γνωστές νότες (ντο, ρε, μι, φα, σολ, λα, σι), αρχίζοντας από την μι αλλά σε κατιούσα, διότι οι πρόγονοί μας και εφευρέτες της μουσικής, των υποδιαιρέσεων και των κλιμάκων - τρόπων αυτής, χρησιμοποιούσαν αυτές σε κατιούσα κίνηση (μι, ρε, ντο, σι, λα, σολ, φα). Έτσι θα είχαμε αμέσως και τους αρχαίους τρόπους – κλίμακες, οι οποίοι είναι οι:

- Δώριος, που αρχίζει από μι και τελειώνει σε μι,

- Φρύγιος από ρε σε ρε,

- Λύδιος από ντο σε ντο,

- Υποδώριος ή Αιόλιος από λα έως λα πέμπτο,

- Υποφρύγιος ή Ιώνιος από σολ έως σολ, έκτο,

- Υπολύδιος από φα έως φα, και

- Μιξολύδιος από σι έως σι.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Μουσικής Μύησις".

Άλλο ένα στοιχείο που διακρίνω είναι ότι η κεφαλή της κοπέλλας μουσικού είναι γερμένη προς τα δεξιά που σημαίνει ότι το βλέμμα είναι στραμμένο προς τα αριστερά και τα μάτια, τα βλέφαρα δηλαδή φαίνονται κάτω. Άρα αυτή την θέση (του κεφαλιού εννοώ), την παίρνει ο μουσικός, όταν σολάρει, επειδή θέλει να ελέγχει το τρέξιμο των δακτύλων του.

Συνήθως, αυτοί που παίζουν ακόρντα έχουν μάθει και τα παίζουν χωρίς να κοιτάζουν το μπράτσο το αριστερό, γιατί εννοείται ότι ένας επαγγελματίας δεν χρειάζεται, για τα ακόρντα τουλάχιστον, να κοιτάζει το μπράτσο του οργάνου του. Ενώ ο σολίστας (δες τους μπουζουκτσήδες, ας πούμε) κοιτάζει το αριστερό του χέρι, όταν παίζει και σολάρει, και οι κιθαρίστες πάλι, όταν σολάρουν, κοιτάζουν το αριστερό χέρι, άρα είναι ακόμα ένα στοιχείο ότι η συγκεκριμένη μουσικός στο εδώλιο σολάρει, και όχι ας πούμε ότι παίζει ρυθμό – ακόρντα – συγχορδίες».

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.3.2019.

αρχαια Κυπρια μουσικος ταμβοριδα ταμπουρας λαυτα πολιτικο λαουτο, παραδοσιακος Κονιτοπουλος, αρχαιο ειδωλιο Κυπρος λαουτο,παραδοσιακη μουσικη, πολιτισμος, λαουτιερισσα καταγωγη ταμβοριδα, Ταμβορις αχλαδοσχημο σκαφος, στρογγυλη τρυπα καπακι μπρατσο σαζι, ζευγος χορδων χορδη ζευγη κωνσταντινουπολιτικο λαγουτο, λαφτα, μπασο, κωνσταντινουπολη, κωνσταντινουπολις κλειδιερα, καβαλλαρης, καβαλαρης κοκκαλακι γκαμα δαχτυλα, πενα, νυκτο, πεννα δακτυλα, λυρα Ορφεα ορφεας, οφευς, Απολλωνας απολλων αρπα χερι συγχορδια ακορντο, μελωδια, σολο δεξι βραχιονας οργανο, ορθια σωμα σταυρος μπουζουκι, πατιναδα Μανωλης Χιωτης λαιμος κορδονι κρεμασταρι κιθαριστας ζωνη 1975 καρπος χεριου ευθεια γραμμη αμβλεια γωνια, νησιωτικο, κρητικο, στεριανο, ουτι, επτα 7 νοτα, εφτα νοτες κατιουσα, προγονοι εφευρετες της μουσικης, υποδιαιρεση κλιμακα τροπος τροποι κλιμακες, δωριος, φρυγιος λυδιος Υποδωριος Αιολιος Υποφρυγιος Ιωνιος Υπολυδιος Μιξολυδιος δωριεις, φρυγες λυδιοι Αιολεις φρυγια Ιωνια ιωνες, λυδια κεφαλη κοπελλα κοπελα, κεφαλι σολαρισμα ακορντα μανικι σολιστας μπουζουκτσηδες, μπουζουκτσης κιθαριστας

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ