«Μνήμη γάρ ἔστιν ἡ τῶν πάλαι ἐγνωσμένων κατοχή» (λεξ. ΣΟΥΔΑΣ, λ. μνήμη).
Μνήμη είναι η
παλαιότερη αφομοιωμένη γνώση.
Κατά καιρούς ένα από τα ερωτήματα που μου θέτουν οι
συγχωριανοί μας είναι και η παρουσία πολλών αρχαιοελληνικών ονομάτων ως
βαπτιστικών, είτε τεθνεώτων, είτε εν ζωή. Πράγματι πολλά «σημαίνοντα» ονόματα Ομηρικών
Ηρώων, Στρατηγών, Ναυάρχων, Ιστορικών, Φιλοσόφων, ακόμη και Ολυμπίων θεών,
υπάρχουν καταγεγραμμένα εδώ και δεκαετίες στο χωριό μας. Τα κυριότερα από αυτά
τα ονόματα είναι: Ποσειδώνας, Οδυσσέας, Τηλέμαχος, Μενέλαος, Επαμεινώνδας,
Ξενοφών, Αριστοτέλης, Μιλτιάδης, Θρασύβουλος, Πραξιτέλης, Θεμιστοκλής, Σωκράτης,
Αριστείδης, Κίμωνας, Λεωνίδας, Περικλής, Φίλιππος, Πηνελόπη, Ευρύκλεια,
Ιφιγένεια, Αριάδνη, Ναυσικά, Καλλιρόη, Ουρανία, Καλλιόπη, Ρωξάνη, Ανδρομάχη και
πολλά άλλα ακόμη.
Μάλιστα η άκρως σημαδιακή και χρηστή αυτή συνήθειά τους, με
τον χρόνο κατέστη θεσμός στον ευρύτερο ελληνικό χώρο κατά τους
προεπαναστατικούς και επαναστατικούς χρόνους της εθνεγερσίας του 1821, και
υπήρξε σε τέτοιο σημείο αξιοπρόσεκτη που ο τύραννος της Ηπειρωτικής γης, ο Αλή
Πασάς, το έτος 1819 έντρομος διερωτάτο: «Εσείς
οι Έλληνες, μπρέ κάτι μεγάλο έχετε στο κεφάλι σας. Δεν βαφτίζετε πια τα παιδιά
σας Γιάννη, Πέτρο, Κώστα, παρά Λεωνίδα, Θεμιστοκλή, Αριστείδη. Σίγουρα κάτι
μαγειρεύετε!».
Έτσι λοιπόν η μέγιστη ανάγκη επαναστατικής εθνικής αφύπνισης
και η επιτακτική ανάγκη επανασύστασης και επαναλειτουργίας της ελληνικής παιδείας,
μέσα από την ίδρυση Σχολών και Σχολείων, συνέτειναν στο να καθιερωθεί ο
σωτήριος αυτός θεσμός. Και οι αποφοιτήσαντες των Σχολείων, σε όποια βαθμίδα
αυτά κι αν ανήκαν, υπήρξαν οι διασπορείς των ελληνικών ιδεών και ονομάτων. Από
το χωριό μας, σύμφωνα με μαρτυρίες των παλαιοτέρων, υπήρξαν αρκετοί
αποφοιτήσαντες τουλάχιστον του τότε Σχολαρχείου, οι οποίοι κατέστησαν οι
μεταλαμπαδευτές των ελληνικών ιδεωδών, είτε ενασχολούμενοι με την στρατιωτική
σταδιοδρομία ή τις τότε επιστήμες, είτε ακόμη και με την γεωργία. Ένας από
αυτούς υπήρξε και ο παππούς μου, ο Φίλιππος Κόκλας γεννημένος το έτος 1888,
απόφοιτος Σχολαρχείου και που υπηρέτησε επί δώδεκα έτη στον στρατό με το βαθμό
του λοχαγού, λαμβάνοντας μέρος στους Βαλκανικούς πολέμους και στην Μικρασιατική
εκστρατεία. Σύμφωνα με την μαρτυρία του, όπου κι αν υπηρέτησε την Πατρίδα, στην
Μικρά Ασία, στην Μακεδονία στο Σαραντάπορο και στην Καβάλα, στην Θράκη στο
Σουφλί (από όπου έχομε ως οικογενειακό ενθύμιο την ελληνική σημαία σε μεταξωτό
ύφασμα) και στην Ζίτσα της Ηπείρου, βάπτιζε παιδιά δίνοντάς τους αρχαιοελληνικά
ονόματα. Το αυτό βεβαίως έπραξε ως μαρτυρούν ακόμα οι κουμπαριές του και στο
χωριό μας και στα παραπλήσια χωριά του νησιού μας. Μεταξύ των ονομάτων των
αναδεκτών του είναι και τα ονόματα Ποσειδώνας, Οδυσσέας, Φίλιππος, Λεωνίδας,
Αριάδνη-Ιωάννα (από τους Καρυώτες, μέτοικος στην Αυστραλία), αλλά και Ευρυβιάδης
(από τους Πηγαδησάνους, μέτοικος στην πόλη των Πατρών). Μάλιστα για τον
τελευταίο αναδεκτό του τον εκλεκτό και σεβαστό κ. Ευρυβιάδη (ελπίζω ταπεινά να
μας επιτρέπει την ανακοίνωσή του) υπάρχει και το εξής περιστατικό, το οποίο
τώρα πια αναφέρεται και ως «ανέκδοτο», για να μας θυμίζει την σεβάσμια και
άδολη πραότητα της μορφής των προγόνων μας…
Περί τα μέσα λοιπόν της δεκαετίας του 1930, επιλέχτηκε ο
νονός Φίλιππος Κόκλας, από την οικογένεια του αναδεκτού του Ευρυβιάδη από τους
Πηγαδησάνους, με την προτροπή ο κουμπάρος να δώσει ό,τι όνομα αυτός ήθελε στον
νεοφώτιστο. Περιχαρής ο παππούς έδωσε στον « αναδεξ’πνιό» του, το τιμημένο
όνομα του Σπαρτιάτη Ναυάρχου Ευρυβιάδη, ο οποίος μαζί με τον Αθηναίο Ναύαρχο
Θεμιστοκλή καθόρισαν την νίκη της Ναυμαχίας της Σαλαμίνος, το έτος 480 π.Χ.,
σώζοντας όχι μόνο την Ελλάδα από την κατάκτηση των Περσών αλλά και ολόκληρη την
Ευρώπη…
Το συγκεκριμένο όμως όνομα υπήρξε άγνωστο όχι μόνο για τους
γονείς του αναδεξ’πνιού , αλλά και για τον Ιερέα και για τον Γραμματέα της
Κοινότητας Πηγαδησάνων, κι έτσι μιά που το ακούσανε στην βάπτιση και μια που το
ξεχάσανε με το πέρας αυτής.
Πράγματι, έγιναν όλα όπως έπρεπε, η βάπτιση με τα «φωτίκια»
και τις ευχές, το καθιερωμένο γεύμα του Κουμπάρου, και ο Νονός επέστρεψε στην
οικία του στα Κοκλάτα (Κιάφα) Αλεξάνδρου. Την επομένη μέρα «αμπονώρα - αμπονώρα»
κτυπάει την πόρτα του νονού, ο πατέρας του νεοφώτιστου. Ανοίγει ο νονός και
βλέπει ανεπάντεχα μπροστά του τον κουμπάρο του, και με αγωνία τονε ρωτά : «Καλημέρα Κουμπάρε, πώς από δω αξημέρωτα;
Έπαθε τίποτα το παιδί;» Και ο Κουμπάρος ανταπαντά: «Όχι Κουμπάρε, ησύχασε, το παιδί δεν έπαθε τίποτα, αλλά να, κανένας
μας δεν θυμάται πώς το βάπτισες και πρέπει να το γράψουμε και στα χαρτιά… Κάτι
σαν «το βρίσκω και το χάνω» μας ‘κάζει, αλλά να, δεν το θυμόμαστε…»
Έτσι λοιπόν έχει μείνει να λέγεται ως ανέκδοτο το παραπάνω
συμβάν, με την βάπτιση του ονόματος του εξαιρετικού και αγαπητού αναδεκτού του
παππού μου, κ. Ευρυβιάδη, ο οποίος αν και σεβαστός ηλικιωμένος κύριος σήμερα,
μέχρι προ τριετίας επισκέπτονταν τους γονείς μου στο πατρικό μας σπίτι στην
Νικιάνα, τιμής ένεκεν!
Άνθρωποι άδολοι, συναισθηματικοί, με σέβας και υπόληψη, μας
διδάσκουν δια του παραδειγματισμού τους...
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.3.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook