Του Γιώργου Λεκάκη
Κτένα με μια σκηνή μάχης, όπου (Σκύθες;) πολεμιστές, ένας ιππέας και ο
άρχοντάς του, κτυπούν τον αντίπαλό τους από τον ίππο τους... Οι πολεμιστές
είναι εξοπλισμένοι με πανοπλίες, δόρατα, τόξα, φαρέτρες, κοντά σπαθιά και
(ψάθινες;) ασπίδες… Κάτω από την σκηνή, πέντε λιοντάρια…
Έργο φιλοτεχνημένο από χρυσό, διαστάσεων 12,6 x 10,2 εκατ., από Έλληνες
(μάλλον Θράκες) της Νικόπολης στον τύμβο Σολόχα / Solokha – δημιουργούς του
λεγομένου «σκυθικού πολιτισμού», που με αυτόν τον τίτλο δίνει λανθασμένη
εντύπωση…
Χρονολογείται μεταξύ 430 και 390 π.Χ.
Ο τύμβος / kurgan Solokha ευρίσκεται στην αριστερή όχθη του Βορυσθένη (ετσι
έλεγαν τον ποταμό οι αρχαίοι Έλληνες – νυν λέγεται Δνείπερος), απέναντι από την
Νικόπολη / Nikopol[1], στην
νυν κεντρική Ουκρανία. Έχει ύψος 18-19 μ. και διάμετρο περίπου 100 μ. Περιείχε
δύο βασιλικούς σκυθικούς τάφους. Ο κεντρικός τάφος είχε ληστευτεί ήδη από την
αρχαιότητα, αλλά εξακολουθούσε να περιέχει τα λείψανα μιας γυναίκας ηγεμόνα
(Αμαζόνας;) και δύο αλόγων, με πλούσια ενδυμασία. Ο πλαϊνός τάφος βρέθηκε
άθικτος από την αρχαιολογική αποστολή του 1912-1913 από τον Ρώσο αρχαιολόγο. N.
I. Veselovski. Ο τάφος είναι αξιοσημείωτος γιατί επιβεβαίωσε την ιστορικότητα
μιας αφήγησης του Ηροδότου (βλ. Piotrovsky, 30). Ο άθικτος τάφος έδωσε
θεαματικούς θησαυρούς. Περιείχε τα λείψανα ενός άνδρα ηγεμόνα, πλήρως
καλυμμένου με χρυσό. Τον είχαν θάψει με την οπλοφορία του, έναν υπηρέτη και
πέντε άλογα! Ήταν οπλισμένος με χάλκινες περικνημίδες, ένα χάλκινο κράνος και
ένα σπαθί σε μια θήκη καλυμμένη με χρυσά φύλλα και μια φαρέτρα καλυμμένη με
ασήμι, που περιείχε 80 χάλκινες αιχμές βελών!!! Το πιο αξιοσημείωτο εύρημα στον
τάφο, ωστόσο, ήταν η χρυσή κτένα, με μια εξαιρετικά λεπτομερή ομάδα
τριών πολεμιστών...
Οι δυο ταφές δεν έγιναν ταυτόχρονα: Λίγο καιρό μετά τον ταφικό τύμβο
(ύψους περίπου 15 μ.) επάνω από την ταφή της ευγενούς γυναίκας, μέρος του
τύμβου γκρεμίστηκε και οικοδομήθηκε νέος τάφος, για τον άνδρα! Ο τάφος ήταν μια
σύνθετη κατασκευή, που περιελάμβανε πηγάδι με σκαλοπάτια, διάδρομο 10 μ. και
ταφικό θάλαμο με τρεις πλευρικές κόγχες. Ο αρχηγός θάφτηκε στην μεγαλύτερη από
τις τρεις κόγχες. Στην ίδια κόγχη υπήρχε μια κρύπτη με πολύτιμα αντικείμενα. Τα
ταφικά είδη τοποθετήθηκαν στις άλλες δύο κόγχες. Στην συνέχεια, ο τύμβος γέμισε
από πάνω με χώμα…
Ο σκυθικός ταφικός χώρος, που περιλαμβάνει τον τύμβο Σολόχα, ήταν μια
ολόκληρη σκυθική νεκρόπολη, με 75 τύμβους…
Η τοποθεσία Solokha Barrow βρίσκεται σε μια περιοχή, όπου σύμφωνα με
τον Ηρόδοτο, οι Σκύθες έθαβαν τους βασιλιάδες τους, την (Κοιλάδα των Βασιλέων),
γη του ποταμού Γέρρου[2],
που αντιστοιχεί περίπου στην σύγχρονη Επαρχία Ζαπορίζια / Zaporozh'e, στην
ανατολική Ουκρανία. Η Κοιλάδα των Βασιλέων στον Γέρρο Σκυθίας λογιζόταν και ως
οι πηγές του Βορυσθένη. «Απείχε 40 ημέρες ταξείδι έως την θάλασσα» … «Εκεί που
σμίγουν ο Βορυσθένης και ο Υπάνης, πέφτοντας στον ίδιο βάλτο, βρίσκεται το
άκρον του Ιππολάου, και επάνω του υψώνεται ένας ναός της θεάς Δήμητρας. Πέρα
από το ναό στους Υπάνηδες, κατοικούν οι Βορυσθενείς». [3]
Σήμερα η κτένα ευρίσκεται στο Μουσείο Ερμιτάζ, στην Αγία Πετρούπολη της
Ρωσίας…
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.3.2017.
- Λεκάκης Γ. «Κωνσταντινούπολη και Αγία Πετρούπολη».
- Piotrovsky B. et al.
"Excavations and Discoveries in Scythian Lands", in From the Lands of
the Scythians: Ancient Treasures from the Museums of the U.S.S.R., 3000
B.C.–100 B.C. The Metropolitan Museum of Art Bulletin, v. 32, no. 5, 1974.
- Schiltz Vér. «Kelermès et
Solokha», στο Les Dossiers
d'archéologie ISSN 1141-7137, no 259 (2000–2001), 20–23.
[1] 18 χλμ. από την Kamianka-Dniprovska.
[2] Άλλος Γέρρος (ή βάλτος καλαμιών) υπήρχε στα ανατολικά
των εκβολών του Νείλου. Οι δυο «Γέρροι» (ιεροί τόποι) φαίνεται να έχουν και
κάποια άλλη σχέση μεταξύ τους…
[3] Βλ. Ηροδ. IV.53.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook