Του Γιώργου Λεκάκη
Τουλάχιστον πριν από 70.000
χρόνια ο Homo sapiens χρησιμοποιούσε διάτρητα θαλάσσια κογχύλια και χρωστικές
ουσίες. Πριν από περίπου 40.000 χρόνια εδημιούργησε διακοσμητικά αντικείμενα,
κοσμήματα και την τέχνη σπηλαίων στην Ευρώπη. Χρησιμοποιώντας ουράνιο-θόριο / Uranium-Thorium
για χρονολογήσεις, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, υπό τον Dirk Hoffmann του
Ινστιτούτου Max Planck for Evolutionary Anthropology της Λειψίας Γερμανίας,
καταδεικνύει τώρα ότι πριν από 115.000 χρόνια (και πλέον) οι Νεάντερταλ
παρήγαγαν συμβολικά αντικείμενα και ότι δημιούργησαν τέχνη των σπηλαίων!
Οι ερευνητές καταλήγουν στο
συμπέρασμα ότι οι γνωστικές ικανότητες των προγόνων-ξαδέρφων μας, ήταν
ισοδύναμες με τις δικές μας…
Ο συμβολικός υλικός
πολιτισμός, μια συλλογή δηλ. πολιτιστικών και πνευματικών επιτευγμάτων, που
μεταδίδονται από γενεά σε γενεά, έχει αποδοθεί, μέχρι στιγμής, στο είδος Homo
sapiens. «Η εμφάνιση του συμβολικού υλικού πολιτισμού αντιπροσωπεύει ένα
θεμελιώδες κατώφλι στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Είναι ένας από τους βασικούς
πυλώνες αυτού που μας κάνει ανθρώπους», λέει ο κ. Dirk Hoffmann του Ινστιτούτου
Max Planck. «Τα τεχνουργήματα των οποίων η λειτουργική αξία δεν έγκειται τόσο
στην πρακτική τους, αλλά μάλλον στην συμβολική χρήση τους, είναι υποδείξεις για
θεμελιώδεις πτυχές της ανθρώπινης γνώσης, όπως την γνωρίζουμε».
Πρώιμα συμβολικά
τεχνουργήματα, όπως κογχύλια με χρώμα από χρωστική, που πιθανόν χρησίμευαν ως
διακοσμητικά σώματος, τεκμηριώνονται για την Μέση Εποχή του Λίθου στην Βόρεια
και Νότια Αφρική πριν από περίπου 70.000 χρόνια και σχετίζονται με την συμπεριφορά
στους σύγχρονους ανθρώπους.
Υπάρχουν στοιχεία στην Ευρώπη
για την τέχνη των σπηλαίων, γλυπτές φιγούρες, διακοσμημένα οστέινα εργαλεία και
κοσμήματα από οστά, δόντια, ελεφαντόδοντο, κογχύλι ή πέτρα, που χρονολογούνται
από λεγόμενη «Επανάσταση της Άνω Παλαιολιθικής» περίπου 40.000 χρόνια πριν. Μάλλον
από σύγχρονους ανθρώπους.
Περισσότερο από τα στολίδια του
σώματος και τα εργαλεία, όμως, η τέχνη των σπηλαίων είναι ένα ιδιαίτερα
εντυπωσιακό παράδειγμα συμβολικής συμπεριφοράς. Έχει αποδοθεί μόνο στους
σύγχρονους ανθρώπους. Αλλά χάρις στις πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις μπορούμε
τώρα να αποκτήσουμε μια ελάχιστη ηλικία για την τέχνη των σπηλαίων
χρησιμοποιώντας χρονολόγηση ουρανίου-θόριου (U-Th) των ανθρακικών φλοιών που
επικαλύπτουν τις χρωστικές ουσίες. Η χρονολόγηση U-Th, είναι μια πολύ ακριβής
τεχνική χρονολόγησης που βασίζεται στην ραδιενεργή διάσπαση των ισοτόπων του
ουρανίου στο θόριο. Καθορίζει την ηλικία των σχηματισμών ανθρακικού ασβεστίου
έως την ηλικία των 500,000 χρόνων. Έτσι πηγαίνει πολύ πιο πίσω στον χρόνο από
την μέθοδο του ραδιοάνθρακα.
Ερευνητές από την Γερμανία,
το Ηνωμένο Βασίλειο, την Γαλλία και την Ισπανία ανέλυσαν περισσότερα από 60
δείγματα ανθρακικού ασβεστίου που αποτελούνταν από λιγότερο από δέκα χιλιοστογραμμάρια
το καθ’ ένα από τρεις διαφορετικές τοποθεσίες σπηλαίων στην Ισπανία:
- La Pasiega στη
βορειοανατολική Ισπανία,
- Maltravieso στη δυτική
Ισπανία και
- Ardales στη νότια Ισπανία.
Και οι τρεις τοποθεσίες
περιέχουν πίνακες ζωγραφικής, κυρίως σε κόκκινο, μερικές φορές σε μαύρο, που
δείχνουν ομάδες ζώων, κουκκίδες και γεωμετρικά σημάδια, τα λεγόμενα «στένσιλ»
χεριών (αποτυπώματα) και χαρακτικά.
«Τα αποτελέσματα της
χρονολόγησης μας δείχνουν ότι η τέχνη των σπηλαίων σε αυτές τις τρεις
τοποθεσίες στην Ισπανία είναι πολύ αρχαιότερη από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως»,
λέει το μέλος της ομάδος Alistair Pike από το Πανεπιστήμιο του Southampton. «Με
ηλικία άνω των 64.000 χρόνων, προηγείται ακόμη και των έως τώρα θεωρούμενων αρχαιότερων
ιχνών σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρώπη, κατά περισσότερα από… 20.000 χρόνια! Άρα
η τέχνη των σπηλαίων δημιουργήθηκε από τους Νεάντερταλ! Δημιουργία υπό τον
σχεδιασμό μιας πηγής φωτός, την ανάμειξη χρωστικών, για χρωματισμό, και την επιλογή
της κατάλληλης τοποθεσίας!
«Οι Νεάντερταλ δημιούργησαν
σημαντικά σύμβολα σε σημεία με νόημα», λέει ο κ. Paul Pettitt από το
Πανεπιστήμιο του Durham, επίσης μέλος της ομάδας και ειδικός στην τέχνη των
σπηλαίων. Στο σπήλαιο / Cueva Ardales, όπου διεξάγονται ανασκαφές αυτήν την
στιγμή από γερμανο-ισπανική ομάδα, η παρουσία των Νεάντερταλ έχει επίσης
αποδειχθεί με την ανάλυση των στρωμάτων. «Αυτή είναι σίγουρα μόνον η αρχή ενός
νέου κεφαλαίου στην μελέτη της βραχοτεχνίας της εποχής των παγετώνων», λέει ο κ.
Gerd-Christian Weniger από το Ίδρυμα Neanderthal Museum Mettmann, ένας από τους
επί κεφαλής των ανασκαφών στο Ardales.
Σε μια δεύτερη μελέτη, που
δημοσιεύθηκε επίσης αυτήν την εβδομάδα από τον Hoffmann και τους συνεργάτες
του, οι ερευνητές προσδιόρισαν την ηλικία ενός αρχαιολογικού χώρου, που
βρίσκεται στο Cueva de Los Aviones, ένα θαλάσσιο σπήλαιο στην Νοτιοανατολική
Ισπανία. Αυτή η σπηλιά περιείχε διάτρητα θαλάσσια κογχύλια, κόκκινες και
κίτρινες χρωστικές και δοχεία με κογχύλια, και πολύπλοκα μίγματα χρωστικών
ουσιών. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν χρονολόγηση U-Th για να προσδιορίσουν την
ηλικία. «Ήταν περίπου 115.000 – 120.000 χρόνων», λέει ο κ. Hoffmann. Αυτές οι
ημερομηνίες είναι ακόμη αρχαιότερες από παρόμοια ευρήματα στην νότια και βόρεια
Αφρική! - ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης περί της ήδη καταρριφθείσης ΑΦΡΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ, ΕΔΩ.
«Στην αναζήτησή μας για την προέλευση της γλώσσας, λοιπόν, και της προηγμένης ανθρώπινης μεταδιδόμενης γνώσης, πρέπει επομένως να κοιτάξουμε πολύ πιο πίσω στον χρόνο, περισσότερο από 500.000 χρόνια πριν, στον κοινό πρόγονο των Νεάντερταλ», καταλήγει ο κ. João Zilhão, μέλος της ομάδος, από το Καταλανικό Ινστιτούτο Έρευνας και Προηγμένων Σπουδών Βαρκελώνης.
ΠΗΓΗ: D. L. Hoffmann, et al. «U-Th
dating of carbonate crusts reveals Neanderthal origin of Iberian cave art», στο Science, 23.2.2018, Vol. 359, Issue 6378, σελ. 912-915; DOI: 10.1126/science.aap7778. Και D. L. Hoffmann, et al. «Symbolic Use of Marine Shells
and Mineral Pigments by Iberian Neanderthals 115,000 years ago», στο Science Advances, 22.2.2018, Vol. 4, αρ. 2, eaar5255; DOI: 10.1126/sciadv.aar5255. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.2.2018.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook