Οι μέλισσες στην Σίφνο - του Ν. Μπελιού

Οι μέλισσες στην Σίφνο

Του Νίκου Μπελιού*

Οι μέλισσες είναι άγρια ζώα. Δεν έχουν εξημερωθεί.

Μπορούν το ίδιο εύκολα να ζήσουν μέσα στις κυψέλες όσο και στην κουφάλα ενός δένδρου. Είναι επικονιαστές.

Αυτές μαζί με πολλά άλλα έντομα, όπως πεταλούδες, νυκτοπεταλούδες, μικρά πουλιά όπως το κολιμπρί, μικρά ζώα κλπ. πηγαίνουν από λουλούδι σε λουλούδι και ψάχνουν για γύρη ή νέκταρ. Έτσι εκτελούν το σημαντικό έργο του πολλαπλασιασμού πάρα πολλών φυτών. Οι μέλισσες δεν είναι ένα μόνο είδος. Δεν είναι μόνο αυτές που ζουν στις κυψέλες μας. Υπάρχουν περίπου 20.000 διαφορετικά είδη. Εδώ στη Σίφνο μας έχουμε πολλά είδη όπως τις θαλασσόμυγες, τους μπάμπουρες αλλά και αυτές τις μέλισσες που φωλιάζουν στον νότιο τοίχο του Αγίου Ελισαίου δίπλα στον Αϊ Νιγιά τον αψηλό μέσα στους τρουχάλους. Το έντομο που όλος ο κόσμος ξέρει σαν μέλισσα ανήκει στο Είδος Apis mellifera.

Τα παλιά χρόνια στη Σίφνο οι μέλισσες κατοικούσαν μέσα στα διψέλια. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά διψέλια στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο. Τα δικά μας στη Σίφνο είναι πήλινα με ένα μόνο άνοιγμα. 

Μελισσοκήπιο παραδοσιακό Σίφνου, με πήλινες κυψέλες (διψέλια).
Φωτ.: Αρχείο Ν. Μπελιού.

Μερικοί παλιοί μελισσοκόμοι στη Σίφνο έχουν μερικά διψέλια ακόμη σε λειτουργία για συναισθηματικούς λόγους. Οι κατοικίες των μελισσών σήμερα είναι οι μοντέρνες κυψέλες από ξύλο και εσχάτως και πλαστικές. Οι μέλισσες έχουν εξοικειωθεί στο νέο τους σπίτι. Η ιδέα ξεκίνησε από εδώ στις Κυκλάδες όπως περιγράφει στο βιβλίο του ο καθολικός μοναχός Ντε Λα Ρόκα που έζησε στη Σύρο. Οι μοντέρνες κυψέλες εξωτερικά μπορεί να είναι διαφορετικές όμως ο βασικός σχεδιασμός εσωτερικά είναι το κινούμενο πλαίσιο. Πάνω σε αυτό οι εργάτριες μέλισσες θα κατασκευάσουν την κηρήθρα από το κερί που παράγουν οι ίδιες μέσα στο σώμα τους. Εκεί η βασίλισσα θα γεννήσει είτε γονιμοποιημένα αυγά που θα γίνουν θηλυκές μέλισσες ή αγονιμοποίητα που θα δώσουν τους κηφήνες. Από τα αυγά μετά από τρεις μέρες θα βγει ένα σκουληκάκι. Αν το θηλυκό σκουληκάκι τραφεί αποκλειστικά με βασιλικό πολτό θα έχουμε σύντομα μια νέα βασίλισσα. Αν τραφεί με γύρη και μέλι τότε θα έχουμε μια νέα εργάτρια.

Περίπου μια βδομάδα μετά την εκκόλαψή του το σκουληκάκι θα κλειστεί μέσα σε κουκούλι και θα σκεπαστεί από τις αδελφές του με κερί και μετά από δύο περίπου εβδομάδες θα έχουμε ένα νέο έντομο. Στην κηρήθρα οι μέλισσες θα αποθηκεύσουν επίσης το μέλι τους και την γύρη από τα λουλούδια.

Τα θαύματα στην ζωή των μελισσών είναι πάμπολλα και σίγουρα δεν γνωρίζω παρά ελάχιστα από αυτά.

Οι μέλισσες στον κόσμο και στη Σίφνο μας πέρασαν μια μεγάλη κρίση την δεκαετία του 80. Ένας εχθρός της μέλισσας, ένα άκαρι, και αυτό έντομο, με το όνομα βαρρόα έκανε την εμφάνισή του και αποδεκάτισε τις παλιές ράτσες των μελισσών και στη Σίφνο. Οι μέλισσες των πατεράδων μας δεν ζουν πια εδώ.

Νέες μέλισσες από την Χαλκιδική και άλλες περιοχές της Ελλάδας αντικατέστησαν τα χαμένα μελίσσια. Το βαρρόα υπάρχει ακόμα αλλά οι μέλισσες με την βοήθεια του μελισσοκόμου μπορούν να τα βγάλουν πέρα καλύτερα. Μια άλλη μεγάλη απειλή για τον Πλανήτη μας, τους ανθρώπους και φυσικά και την μέλισσα είναι η Κλιματική αλλαγή. Πολλές χρονιές περνούν χωρίς οι μέλισσες να μπορούν να μαζέψουν ούτε τις ελάχιστες προμήθειες για να περάσουν τον χειμώνα, πόσο μάλλον να δώσουν μέλι για μας.

Παρά τα όποια μεγάλα προβλήματα το μέλλον της μελισσοκομίας στη Σίφνο είναι ελπιδοφόρο. Νέα παιδιά μαγεύονται από τον μαγικό κόσμο των μελισσών και δειλά στη αρχή, δυναμικά αργότερα μπαίνουν με όρεξη στην δύσκολη και υπομονετική απασχόληση με τις μέλισσες.

Δυο λόγια τώρα για την υπέροχη μελόπιτθα. Το όνομα το λέει. Θέλει μέλι. Δυστυχώς τα βάζα με «μέλι» των 5 Ευρώ το κιλό δεν είναι μέλι. Η νοθεία φτιάχνει σιρόπια από ζάχαρη στην καλύτερη περίπτωση ή γλυκόζη στη χειρότερη τα οποία χρωματίζονται με καραμελόχρωμα.

Αυτά είναι κλοπή για το πορτοφόλι μας και πολύ επικίνδυνα για την υγεία μας. Πολύ συχνά αυτά τα σκουπίδια εντοπίζονται και αποσύρονται.

Το μέλι το Σιφνέικο μυρίζει θυμάρι. Κάθε καλοκαίρι που ανοίγει το θυμάρι και μοσχοβολά ο τόπος οι μέλισσες με υπομονή και αυταπάρνηση φτιάχνουν το Σιφνέικο μέλι.

Έχει έντονο άρωμα υπέροχη πιπεράτη γεύση και χρυσαφένιο χρώμα. Αν μείνει πολύ καιρό στο βάζο κρυσταλλώνει. Μην το φοβάστε. Κρυσταλλώνει γιατί είναι αγνό.

Μερικές φορές οι μερακλήδες μελισσοκόμοι μας βγάζουν και υπέροχο ρεικόμελο και ανθόμελα ανοιξιάτικα.

Στην Σίφνο μας η μελισσοκομία είναι στατική, οι μέλισσες δηλαδή μένουν συνέχεια στον ίδιο τόπο. Στην άλλη Ελλάδα οι μελισσοκόμοι μετακινούν τα μελίσσια τους ακολουθώντας διαφορετικές ανθοφορίες. Έτσι τώρα μπορούμε να απολαμβάνουμε και μέλια από άλλα φυτά όπως το πεύκο, το έλατο, την κουμαριά, το ροδόδεντρο, το πορτοκάλι και άλλα.

Τελευταία μπορούμε να προμηθευτούμε γύρη λουλουδιών που οι μέλισσες μαζεύουν αλλά και βασιλικό πολτό και πρόπολη. Ρωτήστε για αυτά. Ειδικά η γύρη είναι πολύ πλούσια σε όλα τα αμινοξέα, υπέροχο συμπλήρωμα διατροφής.

Τα παλιά μελισσοκήπια σε όλη τη Σίφνο μας που οι περιπατητές ανακαλύπτουν σε κάθε γωνιά της, δίπλα στο νερό και τους κήπους, μαρτυρούν την σχέση του παλιού Σιφνιού με τις μέλισσες. Τα σύγχρονα δυστυχώς υπάρχουν μόνο όπου πάει η ρόδα.

Το μέλι που παράγεται στη Σίφνο διατίθεται από τους ίδιους τους μελισσοκόμους χέρι με χέρι. Δυστυχώς η παραγωγή του μελιού, τις περισσότερες φορές λόγω της Κλιματικής Αλλαγής, δεν είναι αρκετή για να καλύψει την ζήτηση. Είναι πολλές οι χρονιές που ο συνετός μελισσοκόμος δεν τρυγάει τις μέλισσές του, αλλά τους το αφήνει στην κυψέλη για να ξεχειμωνιάσουν. Η διάθεση χέρι με χέρι έχει και τα προβλήματά της. Στην Σέριφο τυποποιούν το μέλι τους και με την ετικέτα του παραγωγού συμμετέχουν σε διαγωνισμούς γευσιγνωσίας και παίρνουν πολλά βραβεία κάθε χρόνο. Με αυτό τον τρόπο το Σερφιώτικο μέλι αποκτά πρόσθετη αξία και μπορεί να φτάσει παντού στον κόσμο με ονομασία προέλευσης και πολύ καλύτερη τιμή για τον παραγωγό. Εμείς εδώ δεν το έχουμε κάνει αυτό κι έτσι δεν μπορούμε να αναδείξουμε την αξία και την ποιότητα του δικού μας μελιού.

Μακάρι ο βροχερός χειμώνας και οι βροχούλες της άνοιξης να δώσουν φέτος άφθονο μέλι για μας και τους επισκέπτες μας.

* Ο Νίκος Μπελιός είναι Πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Σίφνου.

ΠΗΓΗ: ΣΙΦΝΕΪΚΑ ΝΕΑ, τ. 369, Απρίλιος 2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.5.2022.

μελισσες Σιφνος Μπελιος αγρια ζωα εξημερωση κυψελη, κουφαλα δενδρου επικονιαστης εντομα, πεταλουδα, νυκτοπεταλουδα, μικρα πουλια κολιμπρι ζωα λουλουδι γυρη νεκταρ εργο πολλαπλασιασμος φυτα ειδος κυψελη θαλασσομυγα, μπαμπουρας Αγιος Ελισαιος αη Αι Νιγιας ο αψηλος ναος Αγιου Ελισαιου Αι Νιγια του αψηλου τρουχαλος εντομο απις μελλιφερα μελιφερα Apis mellifera διψελια διψελι Ελλαδα πηλινο μελισσοκομος συναισθημα ξυλο πλαστικη Κυκλαδες βιβλιο καθολικος μοναχος Ντε Λα Ροκα Συρος κινουμενο πλαισιο εργατρια κηρηθρα σωμα βασιλισσα γονιμοποιηση αυγο θηλυκη μελισσα κηφηνας αυγα τρεις 3 ημερες σκουληκακι θηλυκο σκουληκι βασιλικος πολτος γυρις μελι εργατριες εβδομαδα εκκολαψη κουκουλι κερι δυο εβδομαδες αποθηκη λουλουδια θαυμα κριση 1980 εχθρος ακαρι, Βαρροα ρατσα Χαλκιδικη μελισσι Βαροα μελισσοκομια κλιματικη αλλαγη προμηθεια χειμωνας, μελοπιτθα μελοπιτα μελοπιττα νοθεια σιροπι ζαχαρη γλυκοζη χρωμα καραμελοχρωμα, υγεια σκουπιδι Σιφνεικο θυμαρι καλοκαιρι μοσχοβολια αρωμα πιπερατη γευση χρυσαφενιο βαζο κρυσταλλος αγνο ρεικομελο ρεικι ανθομελο ανοιξη στατικη μελισσια ανθοφορια μελια φυτα πευκο, ελατο, κουμαρια, ροδοδεντρο, ροδοδενδρο πορτοκαλι λουλουδιων προπολη αμινοξεα, συμπληρωμα διατροφης μελισσοκηπι μελισσοκηπιο μελισσοκηπος νερο κηπος, Σιφνιος Κλιμα ζητηση τρυγος Σεριφος τυποποιηση ετικετα παραγωγος διαγωνισμος γευσιγνωσια βραβειο Σερφιωτικο ονομασια προελευσης προιον ΠΟΠ
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ