Του Γιώργου Λεκάκη
Τα δύο αδέρφια Vettii, Aulus
Vettius Restitus και Aulus Vettius Conviva, ήταν πολύ ταπεινής καταγωγής, έγιναν
απελεύθεροι[1], και έκαναν
περιουσία από το εμπόριο κρασιού και αγροτικών προϊόντων. Δραστηριότητα που
τους είχε αναδείξει στους πλουσιότερους κατοίκους της πόλεως της Πομπηίας!
Για να αυξήσουν το εισόδημα
της οικογενειακής επιχείρησης. Οι δυο τους είχαν δημιουργήσει και μια δεύτερη επιχείρηση,
βασισμένη στην πορνεία. Ανάμεσα στα δωμάτια του «σπιτιού» υπάρχει ένα μικρότερο,
διακοσμημένο με μια σειρά ερωτικών τοιχογραφιών, όπου η Ευτύχη (*), μια Ελληνίδα
σκλάβα, αλλά με καλούς τρόπους, εργαζόταν ως πόρνη σε δύο δωμάτια. Εικονίζεται
σε τοιχογραφία, σωζόμενη ακόμη στην είσοδο του «σπιτιού».
 |
| Τμήμα της Οικίας των Βεττίων. Προθάλαμος, πρώτο αίθριο, αριστερή πτέρυγα. |
Όπως όλοι οι νεόπλουτοι καμάρωναν
για τον πλούτο τους, αλλά ταυτόχρονα, γνωρίζοντας την εύκολη τάση των ανθρώπων
να ζηλεύουν, αποφάσισαν να προστατευτούν! Ποια καλύτερη προστασία από τον ιθύφαλλο
θεό Πρίαπο των Ελλήνων θα μπορούσε να τους υπερασπιστεί;
Εδώ βλέπετε μια νωπογραφία
του πρώτου τοίχου της εισόδου, με τον Πρίαπο, ο οποίος ακουμπά τον τεράστιο φαλλό
σε μια ζυγαριά, ενώ στο άλλο πιάτο ζυγίζεται ένα πουγγί με νομίσματα και
βρίσκονται… ισόβαρα! Υπάρχει και δεύτερη εικόνα του Πρίαπου, που αντικατοπτρίζει
την πρώτη, αλλά σε μάρμαρο!
Οι Βέτιοι επικαλούνταν τον Πρίαπο για τον πλούτο και την υγιεία τους, για να προστατεύσουν το σπίτι τους από τις
κακοτυχίες, από τον φθόνο των πολιτών. Κάτι σαν αποτροπαϊκό, προφυλακτικό από
το «κακό μάτι»…
Ο Πρίαπος (λατ. Priāpus), ήταν θεότητα των αρχαίων Ελλήνων, υιός του Διονύσου και της Αφροδίτης ή της Χιόνης, σύμβολο της ανδρικής γεννητικής δύναμης, θεός της γονιμότητος, προστάτης των υποζυγίων και των οικόσιτων ζώων, των καρποφόρων φυτών, των κήπων και των ανδρικών γεννητικών οργάνων. Λατρευόταν ιδία στην αρχαία ελληνική πόλη Λάμψακο του Ελλήσποντου, όπου και εγεννήθη. Απ’ εκεί η λατρεία του διαδόθηκε σε όλον τον ελληνικό κόσμο, την Λιβύη και την Ιταλία, όπου οι εικόνες του, με τον ίδιο ως ιθύφαλλο, τοποθετούνταν σε λύχνους, αλλά και σε κήπους και περιβόλια, για να προστατεύονται από τα πουλιά και τους κλέφτες, καθώς και για από το «κακό μάτι». Πολλές φορές παριστανόταν κι αυτός με κηρύκειον, όπως ο Ερμής (λογιζόταν και υιός του Ερμού). Συχνάκις δε εικονίζεται μαζί με την Αφροδίτη, σε πίνακες, αγάλματα, ερμαϊκές στήλες, κλπ. Στο αρχαίο βιβλίο «Πριάπεια» σώζεται συλλογή με, περίπου, 95 ποιήματα και επιγράμματα γι’ αυτόν!
Στην Οικία των Βετίων υπάρχουν
12 νωπογραφίες με θέματα από την ελληνική μυθολογία. Εικονίζονταν ακόμη: ο
Θησέας και η Αριάδνη στην Νάξο, ο Δαίδαλος η Πασιφάη και ο μινώταυρος, ο
θάνατος του Πενθέως, ο νεαρός Ηρακλής να πνίγει τα φίδια, ο Αχιλλεύς στην
Σκύρο, η θεά Άρτεμις με το ελάφι της, το μαρτύριο / τιμωρία του Ιξίωνος, της Δίρκης,
κ.ά.
Ο Πρίαπος εικονιζόταν επίσης και
σε άλλα σπίτια της Πομπηίας, όπως στο Σπίτι του Χειρουργού[2], κ.ά.
Τέλος στον Πρίαπο χρωστάμε τους
χυμώδεις καρπούς λωτούς! Διότι κάποτε σε μια γιορτή ενός Σειληνού, πήγε να συνευρεθεί
με την Λωτίδα, ενώ αυτή δεν ήθελε, με αποτέλεσμα να μεταμορφωθεί στο δένδρο του λωτού, για να γλιτώσει. Ένας όνος (γάιδαρος) με το «βραχνό ογκάνισμά[3] του» «πρόδωσε»
τις προθέσεις του Πριάπου και όλοι οι πανηγυριστές γέλασαν εις βάρος του…
ΠΗΓΗ: Casa dei Vettii – Parco
Archeologico di Pompei - Σπίτι των Βετίων - Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας. Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". IMMAGINI D'ARTE DAI MUSEI, 24.7.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.7.2022.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Δούλοι, που κατάφεραν και πλήρωσαν και κέρδισαν την
ελευθερία τους.
[2] Εικόνα διαστάσεων 45 x 45 εκατ. του 50/79 μ.Χ. νυν
στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, Inv. n. 9018.
[3] Γκάρισμα. Άλλωστε γάιδαρος < γαύδαρος < ο έχων γαίας
αυδή.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook