Του Μηνά Τσικριτσή, mtsikritsis@gmail.com
«Σ' ένα ταξίδι που κάναμε με
τον Σακελλαράκη στο Ιράκ, όταν ακόμα μαινόταν ο πόλεμος με το Ιράν, στο Εθνικό
Μουσείο της Βαγδάτης μας έδειξαν αντικείμενα ίδια με αυτά που βρέθηκαν στο
Ιδαίον Άντρον. Δηλαδή, αν δεν τα είχε φτιάξει ο ίδιος ο τεχνίτης, προέρχονταν από
το ίδιο εργαστήριο», τονίζει η κ. Σακελλαράκη.
Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΗ ΤΗΣ ΣΑΚΕΛΑΡΑΚΗ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΕ την ΒΑΒΥΛΩΝΑ στην εκπομπή ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ (μετά το 50ό λεπτό) – ΔΕΙΤΕ την ΕΔΩ.
Η Μινωική Εξάπλωση με
Γεωπολιτικές Προεκτάσεις σε Αποκαλυπτικά Ευρήματα - ΟΙ ΔΥΟ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΤΗΣ κ. ΣΑΚΕΛΑΡΑΚΗ για την Ζώμινθο:
«Όταν τη δεκαετία του 1980 ο
αείμνηστος Γιάννης Σακελλαράκης εντόπιζε στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη έναν αρχαίο
τοίχο, δεν φανταζόταν ότι ανήκε στο μοναδικό ορεινό ανάκτορο της Κρήτης.
«Όταν ξεκινήσαμε την έρευνα
στη Ζώμινθο, δεν πιστεύαμε ότι ήταν μινωικό ανάκτορο. Ο Σακελλαράκης ήξερε ότι
εκεί υπήρχε κάτι σημαντικό, ίσως μια μινωική έπαυλη -όμως οι βίλες αυτές
χτίζονταν μόνο σε μια ορισμένη περίοδο, ενώ η Ζώμινθος, όπως αποδείχθηκε, έχει
μια ιστορία που ξεκινά από το 2000-1900 π.Χ. και φτάνει τουλάχιστον έως την
ύστερη αρχαιότητα». Με αφορμή το βιβλίο της «Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό»,
η επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων, δρ Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη, που από το 2010
διευθύνει μια από τις πιο εντυπωσιακές και απαιτητικές ελληνικές ανασκαφές,
μοιράζεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κάποιες από τις αναμνήσεις της.
Το βιβλίο «Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό»,
που κυκλοφόρησε πρόσφατα σε περιορισμένα αντίτυπα με χορηγία του Ιδρύματος
Ψύχα, είναι μια δίγλωσση έκδοση (ελληνικά και αγγλικά) ιδιαίτερα κατατοπιστική
για όλους, ειδικούς και μη, τόσο για την περιπλοκότητα και τη μεγαλοπρέπεια
τού, κατά τόπους διώροφου, ακόμα και τριώροφου, ανακτόρου, που ξεπερνά τα 75
δωμάτια στο ισόγειο (νούμερο που με τους ορόφους πολλαπλασιάζεται), όσο και για
τη σημασία του. Ρωτήσαμε την Έφη Σαπουνά - Σακελλαράκη ποιες ομοιότητες και
διαφορές διακρίνονται στη Ζώμινθο σε σχέση με τα υπόλοιπα μινωικά ανάκτορα.
«Είναι πιο μικρό και ορεινό. Δεν διαφέρει σε τίποτα από την πολυτέλεια των
άλλων ανακτόρων, μόνο που έχει ορισμένες ιδιομορφίες, όπως η κεντρική αυλή που
διαμορφώθηκε σε μικρότερο τμήμα, ενώ η βόρεια αυλή, κάτω από την οποία
εντοπίστηκαν τα παλαιά ανάκτορα, αναπτύχθηκε σε μεγαλύτερο. Επίσης δεν υπάρχει
δυτική αυλή -δηλαδή, έχει ιδιομορφίες ανάλογες με αυτές που επέβαλε το κλίμα.
Μην ξεχνάμε ότι βρίσκεται σε υψόμετρο μεγαλύτερο από 1.200 μ.», μας απαντά.
Η ανασκαφή του δαιδαλώδους κτηρίου με την
εκπληκτική διατήρηση, παρά τις διαχρονικές λαθρανασκαφές και τις νεότερες
χρήσεις, έχει φέρει στο φως μοναδικά ευρήματα, που τεκμηριώνουν τη σημασία του
ως ανακτόρου στο βουνό, αλλά και ως πολυτελούς έδρας σημαντικών παραγόντων της
μινωικής ζωής -πιθανώς του ιερατείου που είχε σχέση με την Κνωσό. Κυρίως, όμως,
αποδεικνύεται η στενή και διαχρονική σχέση του με το Ιδαίον Άντρον, με το οποίο
και γειτνιάζει, ως προπύργιο του ιερού σπηλαίου (κυρίως τον χειμώνα όταν δεν
λειτουργούσε το ιερό). «Η σχέση της Ζωμίνθου με το Ιδαίον Άντρον, όπου ανατράφηκε
και ετάφη ο Κρηταγενής Δίας, είναι ιδιαίτερη. Η Κνωσός που είχε στενή σχέση με
τη Ζώμινθο -γιατί τα στοιχεία που βρίσκουμε είναι πρωτίστως κνωσιακά-
εκμεταλλευόταν τον πλούτο του Ψηλορείτη, συνεπώς και του ιερού. Δηλαδή, το
ανάκτορο βρισκόταν εκεί για να εξυπηρετεί ουσιαστικά το Ιδαίον Άντρον που ήταν
ένα μεσογειακό διεθνές ιερό -ειδικά τον χειμώνα που θα ήταν δύσκολο να μεταβεί
κανείς στο σπήλαιο. Αν και έχουν αλλάξει οι συνθήκες, ακόμα και σήμερα σε
ορισμένες περιόδους του χρόνου το σπήλαιο δεν είναι προσιτό λόγω χιονιού. Να
φανταστείτε, την πρώτη χρονιά που έσκαψε ο Σακελλαράκης, μήνα Αύγουστο, είχε 4
μέτρα χιόνι μέσα στο Ιδαίον Άντρον», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η επίτιμη
διευθύντρια Αρχαιοτήτων.
Η Ζώμινθος δεν έπαψε να έχει λατρευτικό
χαρακτήρα έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτό. Υπήρξε επίσης
πολιτικό και οικονομικό κέντρο που άκμασε τη μινωική εποχή (περίπου έως το 1600
π.Χ.), αλλά και μεταγενέστερα, τους ιστορικούς χρόνους (1000-800 π.Χ.), ακόμα
και τα ρωμαϊκά χρόνια. «Οι Ρωμαίοι ήταν οι πιο έξυπνοι. Όταν εγκαταστάθηκαν
στην Κρήτη, εκμεταλλεύτηκαν τον 'έτοιμο' πλούτο της περιοχής. Χιλιάδες ρωμαϊκά
λυχνάρια στο Ιδαίον Άντρον προέρχονται από διάφορες περιοχές του κόσμου, από
την Ανατολή, τη Δύση, την Αφρική… Αλλά και πολύ πιο πριν, μεταξύ 1000 και 800
π.Χ., έχουμε βρει καταπληκτικά αντικείμενα από την Ανατολή. Σ' ένα ταξίδι που
κάναμε με τον Σακελλαράκη στο Ιράκ, όταν ακόμα μαινόταν ο πόλεμος με το Ιράν,
στο Εθνικό Μουσείο της Βαγδάτης μάς έδειξαν αντικείμενα ίδια με αυτά που
βρέθηκαν στο Ιδαίον Άντρον. Δηλαδή, αν δεν τα είχε φτιάξει ο ίδιος ο τεχνίτης,
προέρχονταν από το ίδιο εργαστήριο», τονίζει.
Αυτή την περίοδο η Έφη Σαπουνά - Σακελλαράκη
ετοιμάζει την επιστημονική δημοσίευση των ανασκαφικών ερευνών. «Γι' αυτό σταματάμε
την ανασκαφή για λίγο. Ο χώρος μπορεί να γίνει επισκέψιμος με τη διαμόρφωσή
του, έργο που έχει ενταχθεί σε ΕΣΠΑ και αυτή τη στιγμή υλοποιείται Είναι πολύ
σημαντικό να γίνει η δημοσίευση. Δεν ξέρω αν θα φτάσει τους πέντε τόμους, όπως
τα Κύθηρα, αλλά θα είναι σίγουρα μεγάλη», καταλήγει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Έφη Σαπουνά -
Σακελλαράκη, που έλαβε πρόσφατα και μια πολύ τιμητική πρόσκληση. Από την ομάδα
του Μυκηναϊκού Σεμιναρίου του Λονδίνου και από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ
έχει προσκληθεί να δώσει τον Μάιο του 2023 μια ομιλία για τη Ζώμινθο στο
πλαίσιο του Michael Ventris Memorial Lecture, τη πιο σημαντική διάλεξη
Αιγαιακής Αρχαιολογίας στο Ηνωμένο Βασίλειο που πραγματοποιείται κάθε δυο
χρόνια.
Το βιβλίο «Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό» δεν διατίθεται στο εμπόριο».
ΠΗΓΗ: «Ζώμινθος. Ένα ανάκτορο στο βουνό», η Έφη Σαπουνά Σακελλαράκη μιλάει για το μοναδικό ορεινό ανάκτορο στην καρδιά της Κρήτης», Cretalive, 9.10.2022. Και στην "Καθημερινή". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.10.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook