Δυο αρχαία κύπελλα, του καλλιτέχνη Χειρίσοφου, με σκηνές της Ιλιάδος, βρέθηκαν στην Δανία! - του Γ. Λεκάκη

Δυο αρχαία κύπελλα,

του καλλιτέχνη Χειρίσοφου,

με σκηνές της Ιλιάδος,

βρέθηκαν στην Δανία…

Του Γιώργου Λεκάκη

Στις εικόνες βλέπετε λεπτομέρειες από τα δύο περίφημα αρχαία ασημένια κύπελλα του 1^ου – 2^ου αιώνος:

Η περιποίηση του τραύματος του Φιλοκτήτη...

Ο βασιλιάς της Τροίας, Πρίαμος ικετεύει τον Αχιλλέα
για την σορό του γιου του, Έκτορος.
Το ελληνικό θέμα δημοφιλές σε όλον τον κόσμο.
Βλ. και σαρκοφάγο στο Εθνικό Μουσείο Βηρυττού, κ.α....

Είναι με σκηνές από την «Ιλιάδα» του Ομήρου. Από τον «θησαυρό Χόμπι / Hoby» (*), που ανακαλύφθηκε σε αρχαίο τάφο στο νησί Lolland[1] της Δανίας το 1920 κατά την σωστική ανασκαφή ενός αποχετευτικού καναλιού. Ανασκάφηκε από τους αρχαιολόγους του Εθνικού Μουσείου της Δανίας. 

Τα αρχαία κύπελλα υπογράφονται από τον αρχαίο Έλληνα καλλιτέχνη - τεχνίτη Χειρίσοφο[2]. Φέρουν δε χαραγμένο το όνομα Σίλιος[3], που θα ήταν ίσως ιδιοκτήτης τους και αυτός που θα τα παρήγγειλε ή αγόρασε.

Στην α΄ λεπτομέρεια βλέπουμε τον Φιλοκτήτη να ξεπλένεται μετά από το δήγμα στο πόδι (από φίδι;)....

Στην β΄ ο βασιλιάς της Τροίας, Πρίαμος κάνει υπόκλιση και σεμνό χειροφίλημα στον Αχιλλέα, για να του επιστρέψει το σώμα του υιού του, Έκτορος….

Αμφότερα ευρίσκονται τώρα στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας…

(*) Ο «Θησαυρός του Χόμπι» (Høvdingegraven fra Hoby) ευρέθη σε τάφο μάλλον οπλαρχηγού, που περιείχε τα λείψανα ενός μεσήλικα, ο οποίος είχε θαφτεί τον 1^ο αιώνα μ.Χ. Ευρέθησαν ασυνήθιστα πλούσια κτερίσματα, τόσο εγχώριων, όσο και εισαγόμενων αγαθών! Από τους πλουσιότερους τάφους της Εποχής του Σιδήρου στην Βόρεια Ευρώπη! Το Χόμπι έλεγχε την ζώνη Fehmarn.

Ευρέθησαν σε βάθος 2 μ. Το άτομο θάφτηκε με το κεφάλι στα βορειοανατολικά και τα πόδια στα νοτιοδυτικά.

Η ανάλυση πολλών δοντιών που βρέθηκαν με τα υπολείμματα δείχνει ότι ο άνδρας ήταν εντόπιος, ηλικίας περίπου 25-35 ετών όταν πέθανε. Είχε δε ύψος, 1,86 -1, 87 μ. - "γίγαντας" της εποχής!

Τα πιο διάσημα κτερίσματα του «θησαυρού» είναι ένα αρχαίο επιτραπέζιο σερβίτσιο, που κατασκευάσθηκε στην Ιταλία (από εργαστήριο στην Καπούη[4]). Αποτελείται από ένα πιάτο, ένα δοχείο κρασιού με μια σέσουλα, μια κανάτα, έναν δίσκο και δύο σκύφους (κύπελλα / ποτήρια)! Τα κύπελλα / ποτήρια είναι το πιο διάσημο κομμάτι του συνόλου. Ζυγίζουν περίπου ένα κιλό το καθ’ ένα. Τα άλλα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν στον τάφο είναι ένα άλλο ασημένιο κύπελλο με χάλκινη λαβή, χάλκινα στηρίγματα κέρατου-ρυτού, ένα χάλκινο μαχαίρι, μια καρφίτσα από κόκκαλο, ένα ξύλινο φέρετρο, φύλλα από μπρούτζο και σίδηρο, μια πόρπη ζώνης, δύο χρυσά δακτυλίδια, επτά περόνες, τρία αγγεία και δύο ζαμπόν. ‘Ένα πλήρες σύνολο ρωμαϊκής οινοποσίας… Συγκρίνεται σε ποιότητα με το εύρημα του Χίλντεσχαϊμ / Hildesheim, το οποίο συνήθως συνδέεται με τη μάχη του Βάρους / Varuss.

Το εύρημα θεωρείται ως «παράδειγμα ταφής πρώιμου γερμανικού κύρους». Είναι σημαντικό για την βεβαίωση της αλληλεπίδρασης γερμανικού και ρωμαϊκού πολιτισμού! Τότε το εμπόριο Σκανδιναβίας - Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν στα σπάργανα. Το επιτραπέζιο σύνολο έχει ερμηνευτεί ως μέρος μιας προσπάθειας μιας τοπικής αριστοκρατίας να δηλώσει την υψηλή θέση της, μιμούμενοι τα ρωμαϊκά έθιμα. Και αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, παρά με αναφορά στην αρχαία Ελλάδα! «Η παρουσία τους στην τοποθεσία μπορεί να προήλθε από μια συνειδητή ρωμαϊκή προσπάθεια να επηρεάσουν την γερμανική αριστοκρατία» (βλ. αρχαιολόγο Knud Friis Johansen στο Nordiske Fortidsminder).

Άλλωστε γνωρίζουμε πως «οι Ρωμαίοι έδωσαν στους Γερμανούς πρίγκηπες ασημένιους θησαυρούς για να τους κερδίσουν» (βλ. Τάκιτος «Γερμανία / Germania»).

Στην περιοχή του Χόμπι, ευρέθησαν επίσης το 1897 ένα αρχαίο χάλκινο σκεύος… Μετά το 1920, κεραμικά ευρήματα από έναν σύγχρονο του θησαυρού οικισμού, σε άμεση γειτνίαση με τις ταφές. Ακολούθησαν έρευνες το 2000, το 2001, το 2005 και το 2010 - 2015. Τεκμηριώθηκαν τα ερείπια δέκα σπιτιών[5] (100-200 μ.Χ.), με πήλινο δάπεδο, μερικά από τα οποία αποτελούνταν από πολλές φάσεις. Η έκταση (περίπου δύο εκταρίων) γύρω από τον αρχαίο χώρο ταφής εξετάστηκε γεωμαγνητικά το 2010. Αλλά δυστυχώς η χρήση της περιοχής για… χαλίκι είχε αφαιρέσει επίσης πολλά αρχαιολογικά στοιχεία…

Στις ανασκαφές του 2012, οι αρχαιολόγοι βρήκαν μια μεγάλη σκαμμένη γεώτρηση, η οποία είχε διάμετρο 18 μ. και βάθος 1,6 μ. Συνολικά αφαιρέθηκαν 600 κ.μ. χώματος για να δημιουργηθεί η «υδρότρυπα», που υπήρχε για 300 χρόνια. Χωριζόταν σε τμήματα με πλεγμένους φράχτες, η λειτουργία των οποίων δεν είναι ξεκάθαρη. Οι αποθέσεις στο νερόλακκο περιείχαν πέτρες λαξευμένες στην φωτιά και οστά ζώων, μεταξύ άλλων, από χοίρο καθώς και φουντούκια και μούρα. Οι ερευνητές εξήγαγαν DNA από ανθρώπινα περιττώματα της τρύπας. Οι κάτοικοι υπέφεραν από «ταινία». Ήταν ποτιστικό έργο, για χρήση από βοοειδή ή για χειροτεχνίες στον οικισμό; Για θυσίες και λατρευτικές ενέργειες σε τελετουργικές συγκεντρώσεις; Άγνωστο ακόμη…

ΠΗΓΗ: IMMAGINI D’ARTE DAI MUSEI, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.10.2022.

- Karin M. Fr., S. Klingenberg «Revisiting the Roman Iron Age Hoby chieftain burial after 100 years of its discovery - adding the strontium isotopic perspective», Danish Journal of Archaeology, 10, doi:10.7146/DJA.V10I0.122601, 9.3.2021.

- Klingenberg S. «Hoby – en stormandsslægt fra tiden omkring Kristi fødsel», Nationalmuseets Arbejdsmark 2006, σελ. 101-113.

- Klingenberg S. et al «Årets udgravninger på bopladsområdet ved Hoby», Museum Lolland-Falsters Årsskrift, 2011.

- Klingenberg S., R. Blankenfeldt, K. Høhling Søsted, A. J. Nielsen kai A.-El. Jensen «Hoby - An Exceptional Early Roman Iron Age Site In The Western Baltic», Acta Archaelogica, vol. 88, 2017, Οξφόρδη.

- Persson Ch. Pr. «Hvad i alverden skulle mægtig jernalderfyrste med et gigantisk vandhul». Videnskab.dk, 2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Το Hoby δεν είναι ο μόνος τάφος με ρωμαϊκές εισαγωγές από την Πρώιμη Ρωμαϊκή Εποχή του Σιδήρου στο Lolland. Στο Juellinge (Δυτικό Lolland) το 1908, το Εθνικό Μουσείο εξέτασε πλούσιους γυναικείους τάφους, που χρονολογούνται γύρω στο 100 μ.Χ., οι οποίοι δείχνουν ότι το νησί ήταν ένα καλά εδραιωμένο κέντρο εξουσίας της περιοχής με εκτεταμένες συνδέσεις.

[2] Χειρίσοφος < Χειρόσοφος [< χειρ (χέρι) + σοφός], σοφός στην τέχνη των χεριών!

Με το όνομα αυτό μας ήταν γνωστοί έως την ανακάλυψη αυτή, μόνο δυο Έλληνες με αυτό το όνομα:

- ένας περίφημος Κρητικός γλύπτης (7^ος-6^ος αι. π.Χ.), της Σχολή των Δαιδαλιδών, που στην Τεγέα Αρκαδίας στον ναό του Απόλλωνος, υπάρχει μια δική του επιχρυσωμένη εικόνα του θεού και δίπλα στον Απόλλωνα στέκεται μαρμάρινη ανάγλυφη εικόνα του Χειρίσοφου (Παυσανίας 8.53.7). Και

- ένας στρατηγός της Σπάρτης (400 π.Χ.).

[3] Ίσως ο διοικητής Γάιος Σίλιος / SILVS / C. Silius A. Caecina Largus, ο οποίος τοποθετήθηκε στο Μάιντς το 14–21 μ.Χ. ως ανώτατος διοικητής του στρατού της Άνω Γερμανίας. Τα κύπελλα ίσως ήταν ένα άμεσο ή έμμεσο δώρο από τον Σίλιο στον άνδρα που ήταν θαμμένος στον τάφο, ένα διπλωματικό δώρο σε Γερμανούς ευγενείς, αν και αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί…

[4] Πρόκειται για την Capeva των ελληνικής καταγωγής Ετρούσκων, στην Καμπανία Ιταλίας > Capua. Πόλη την οποία ευρέθησαν τάφοι με αντικείμενα - κυρίως μπρούτζινα αγγεία (πολλά από αυτά χωρίς πόδια και με εγχάρακτα σχέδια ετρουσκικού ρυθμού) και από πηλό, τα περισσότερα  ελληνικής κατασκευής.

[5] Ένα απ΄αυτά έχει μήκος 25 μ. Λέγεται «Σπίτι 1». Έχει αίθουσα που εξυπηρετούσε ειδικούς σκοπούς. Είναι λίγο μεγαλύτερο από ό,τι ήταν συνήθως τα σπίτια εκείνην την εποχή σε αυτήν την περιοχή. Κτίσθηκε με ισχυρότερους στύλους στήριξης στέγης και ισχυρότερους στύλους τοίχου από τα κανονικά σπίτια στην πρώιμη ρωμαϊκή Εποχή του Σιδήρου. Κτίστηκε σε μια τεχνητά δημιουργημένη «βεράντα». Ήταν ελαφρώς υψηλότερα από τα σπίτια στα άλλα κτήρια. Στο ανατολικό άκρο του σπιτιού είχε φούρνο, ενώ στο δυτικό έχουν βρεθεί δύο λάκκοι με ίχνη φωτιάς. Θυμίζει αίθουσες της Ύστερης Ρωμαϊκής Εποχής του Σιδήρου, όπως το συγκρότημα Gudme στο Funen.

αρχαια κυπελλα, αρχαιος καλλιτεχνης Χειρισοφος, ιλιας Ιλιαδα, Δανια ασημενιο αρχαιο κυπελλο 1ος – 2ος αιωνας μΧ Ομηρου ομηρος θησαυρο του Χομπι / Hoby ταφος νησι λολλαντ λολαντ Lolland 1920 σωστικη ανασκαφη αποχετευτικο καναλι Ανασκαφες αρχαιολογος Εθνικο Μουσειο της Δανιας υπογραφη Ελληνας τεχνιτης Χειρισοφου χαραγμενο ονομα Σιλιος Φιλοκτητης τραυμα δηγμα ποδι φιδι βασιλιας της Τροιας, Πριαμος υποκλιση χειροφιλημα Αχιλλεας, σωμα Εκτορας τροια εκτωρ αχιλλευς Hovdingegraven fra Hoby οπλαρχηγος λειψανα μεσηλικας, κτερισματα, εισαγωγη Εποχη Σιδηρου Βορεια Ευρωπη ζωνη Fehmarn Φεμαρν κτερισμα προσανατολισμος δοντι γιγαντας γιγας επιτραπεζιο σερβιτσιο, Ιταλια εργαστηριο Καπουη πιατο, δοχειο κρασι σεσουλα, κανατα, δισκος σκυφος ποτηρι ασημι χαλκινη λαβη χαλκινα στηριγματα κερατο ρυτο χαλκινο μαχαιρι, καρφιτσα κοκκαλο, ξυλινο φερετρο, φυλλο μπρουτζο σιδηρο, πορπη ζωνη χρυσο δακτυλιδι περονη αγγειο ρωμαικη οινοποσια ευρημα Χιλντεσχαιμ / Hildesheim, μαχη του Βαρους / Varuss ταφη γερμανικο αλληλεπιδραση γερμανικος και ρωμαικος πολιτισμος εμποριο Σκανδιναβια Ρωμαικη Αυτοκρατορια αριστοκρατια κοινωνικη θεση ρωμαικα εθιμα Ελλαδα γερμανικη Ρωμαιοι Γερμανος πριγκηπας ασημενιος Τακιτος Γερμανια / Germania 1897 χαλκος σκευος κεραμικη οικισμος, 2000, το 2001, το 2005 και το 2010 - 2015 σπιτι 100 200 πηλινο δαπεδο, πηλος χαλικι αρχαιολογια ανασκαφες 2012, γεωτρηση, υδροτρυπα πηγαδι φραχτη αποθεση νερολακκος πετρα λαξευμα φωτια οστα ζωων, οστο οστουν ζωου ζωο χοιρος φουντουκι μουρα μουρο DNA ανθρωπινα περιττωματα ταινια ποτιστικο εργο, βοοειδη χειροτεχνια θυσια λατρεια τελετουργια εισαγωγη Πρωιμη γιουελλινγκε γιουελινγκε Juellinge 1908, πλουσιος γυναικειος γυναικα Χειροσοφος χειρ χερι σοφος σοφια τεχνη χερια Κρητικος γλυπτης 7ος 6ος πΧ Σχολη των Δαιδαλιδων, Δαιδαλου Δαιδαλος Δαιδαλιδες Τεγεα Αρκαδιας αρκαδια ναό Απολλωνας, απολλων επιχρυσωμενη εικονα θεος μαρμαρινη αναγλυφη εικονα Παυσανιας στρατηγος Σπαρτη 400 λακεδαιμονιος διοικητης Μαιντς 14 21 ανωτατος στρατος Ανω Γερμανια διπλωματικο δωρο Γερμανοι ευγενης, καπεβα Capeva Ετρουσκοι καπουα Καμπανια Ιταλιας > Capua αντικειμενα μπρουτζινο εγχαρακτα σχεδια ετρουσκικος ρυθμος ελληνικη αιθουσα στυλος τοιχος κτηριο φουρνος, λακκος φωτια υστερης Gudme Funen γκουντμε φουνεν γουρουνι

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ