Του Γιώργου Λεκάκη
Η νυν έκταση της Σλοβενίας,
κατοικείται από ανθρώπους εδώ και τουλάχιστον 250.000 χρόνια[1]…
Πριν από 130.000 χρόνια οι Νεάντερταλ
χρησιμοποιούσαν ήδη στοιχειώδη οδοντιατρικά εργαλεία…[2]
Αλλά τα αρχαιότερα δείγματα
οδοντιατρικής, έχουν βρεθεί σε ένα μολυσμένο δόντι στην Ιταλία, που καθαρίσθηκε
μερικώς, με εργαλεία πυριτόλιθου, πριν από 14.160 - 13.820 χρόνια[3]…
Πριν 9.000 χρόνια οδοντιατρική
φροντίδα βρέθηκε στην Mehrgarh (στην νυν επαρχία Μπαλουχιστάν του Πακιστάν).[4] Και στην
κοιλάδα του Ινδού υπάρχουν αποδείξεις ότι η οδοντιατρική ασκείτο ήδη από το
7000 π.Χ., κατά την Λίθινη Εποχή…
Αλλά το αρχαιότερο σφράγισμα,
μέχρι στιγμής, έγινε στην αρχαία Θράκη…
Στις αρχές του περασμένου
αιώνα, κοντά στο χωριό Lonche[7], ευρέθη
ένα σαγόνι ενός άνδρα. Εκείνην την εποχή ήταν το αρχαιότερο ανθρώπινο οστούν,
που βρέθηκε στην περιοχή αυτή…
Μελετώντας τα λείψανα (που «φυλάσσονται»
τώρα στο μουσείο της Τεργέστης Ιταλίας!), οι ερευνητές βρήκαν μια σφραγίδα /
σφράγισμα από την νεολιθική περίοδο!
Για 101 χρόνια, κανείς δεν
παρατήρησε τίποτε το ασυνήθιστο σε αυτό το οστούν της γνάθου, μέχρι που ο
Claudio Tuniz και ο Federico Bernardini, υπάλληλοι του Διεθνούς Κέντρου
Θεωρητικής Φυσικής στην Τεργέστη, άρχισαν να το μελετούν. Εντελώς τυχαία, οι
επιστήμονες πήραν αυτό το ασυνήθιστο δείγμα μουσείου για να δοκιμάσουν έναν νέο
εξοπλισμό ακτίνων-Χ. Η τρισδιάστατη εικόνα του δοντιού αποκάλυψε μια μεγάλη
κάθετη ρωγμή, καθώς και μια μεγάλη κοιλότητα, που εκτείνεται μέχρι την
οδοντίνη. Περιείχαν ένα μυστηριώδες υλικό, που γέμιζε ιδανικά την κοιλότητα και
την κορυφή της ρωγμής…
Η υπέρυθρη φασματοσκοπία
έδειξε ότι πρόκειται για κερί μέλισσας, το οποίο τοποθετήθηκε στο δόντι ως
σφράγισμα.
Η πιθανότητα ότι το κερί
μέλισσας χρησιμοποιήθηκε κατά την διάρκεια της τελετουργίας της κηδείας και η
ρωγμή στο δόντι να σχηματίστηκε μετά την ξήρανση του υλικού δεν μπορεί να
αποκλειστεί εντελώς. Αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι μια τέτοια εξήγηση είναι
απίθανη. Η ρωγμή σφραγίστηκε για να μειωθεί η ευαισθησία των δοντιών. Η
φροντίδα με την οποία τοποθετήθηκε το κερί υποδηλώνει την επιθυμία κάλυψης του
εκτεθειμένου οστικού ιστού που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του δοντιού -
οδοντίνης.
«Το κερί μέλισσας έχει χρησιμοποιηθεί ως υλικό πλήρωσης για διάφορους λόγους», εξήγησε ο Βρετανός χημικός Stephen Buckley του Πανεπιστημίου της Υόρκης. «Το κερί έχει χαμηλό σημείο τήξης, επομένως όχι μόνο λυώνει εύκολα, αλλά και σκληραίνει στην κανονική θερμοκρασία δωματίου». Σύμφωνα με τον ίδιο, το κερί μέλισσας περιέχει μέλι και πρόπολη, που έχουν αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Ενώ ο ίδιος συμμετείχε σε ένα μεγάλο ερευνητικό έργο της μουμιοποίησης, στην Κοιλάδα των Βασιλέων, είχε ήδη συναντήσει κερί μέλισσας, το οποίο ήταν πολύ γνωστό στους αρχαίους Αιγύπτιους ταριχευτές, που χρησιμοποιούσαν αυτό το υλικό για δικούς τους σκοπούς. Ωστόσο, το νέο εύρημα προκαλεί ευχάριστη έκπληξη στο επιδέξιο έργο των νεολιθικών ιατρών.
ΟΛΙΓΑ για την ΙΣΤΟΡΙΑ της ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ
Οι Σουμέριοι επίστευαν ότι η
σήψη των δοντιών οφείλεται σε ένα σκουλήκι στο δόντι…
Η πρώτη οδοντιατρική εργασία έγινε την 1η χιλιετία π.Χ. από τους ελληνικής καταγωγής Ετρούσκους. Είναι γνωστό ότι οι Ετρούσκοι τεχνίτες, κατασκευάζουν οδοντοστοιχίες από τον 7ο αιώνα π.Χ. Μερικά από αυτά ήταν αφαιρούμενα για εύκολη φροντίδα, άλλα ήταν σταθερά κολλημένα στα υπόλοιπα δόντια. Επί πλέον, τα ψεύτικα δόντια δεν στηρίζονταν στα ούλα, αλλά στα υπολείμματα φυσικών δοντιών και στις δύο πλευρές (σαν κούμπωμα). Οδοντιατρική ευρίσκουμε και στην αρχαία Αίγυπτο.
Αλλά η επιρροή των Ελλήνων και
αργότερα των Ρωμαίων ήταν καθοριστική έως τον Μεσαίωνα, τόσο στον χριστιανικό
όσο και στον αραβικό κόσμο.
Ο καυστικός Ρωμαίος σατυρικός
Μάρκελλος έγραψε: «Η Θαΐς έχει μαύρα δόντια. Η Λεκανία έχει λευκά δόντια. Και
γιατί; Ο λόγος είναι “αυτό έχει τους πελάτες του, αυτό έχει τους δικούς του”».
Ο Ρωμαίος εγκυκλοπαιδιστής και ιατρός Aulus Cornelius Celsus (25 π.Χ.; - 50 μ.Χ.;) στην πραγματεία του «De Medicina»
(7, XII) περιέγραψε πώς να δυναμώνουμε τα χαλαρά δόντια με
μεταξωτές ή χρυσές κλωστές, δένοντάς τα σε γερά δόντια. Τα στοιχεία τους
υποστηρίζονται από αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην ρωμαϊκή νεκρόπολη Viale della Serenissima (1ος - 2ος αιώνας μ.Χ.).
Τα διακοσμητικά τεχνητά
δόντια εφευρέθηκαν από τους Ινδιάνους Μάγια. Σε γνάθο, που χρονολογείται στον 7ο
αιώνα μ.Χ., τρία δόντια αντικαταστάθηκαν από κομμάτια κοχυλιών. Τα τεχνητά
δόντια τοποθετήθηκαν κατά την διάρκεια της ζωής ενός ατόμου, καθώς το οστούν
γύρω τους άρχισε να μεγαλώνει.
Αρχικώς το επάγγελμα του οδοντιάτρου ασκούσαν οι κουρείς. Σημαντικά προσέφερε η Σχολή του Τολέδο και του Σαλέρνο. Στις αρχές του 18ου αιώνα η επιστήμη (ιδιαίτερα ο Γάλλος Pierre Fauchard), θέτει τα θεμέλια για την οδοντιατρική στην σύγχρονη εποχή. Η οδοντιατρική θεραπεία υπό αναισθησία εφαρμόζεται από τον 19ο αιώνα με το «αέριο γέλιου», το οποίο είχε ήδη συντεθεί το 1776 (αναισθησία με αιθέρα ή χλωροφόρμιο)…
ΠΗΓΗ: Bernardini F. et.al. «Beeswax as Dental Filling on a Neolithic Human Tooth» στο PLOS ONE, 7 (9): e44904, 2012. Discovery. Barras C. "Oldest dental filling is found in a Stone Age tooth", New Scientist, 2012. Зубы пломбировали и в каменном веке, εφημ. Pravda, 27.9.2012. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.9.2012.
- Everett-Heath J. «The Concise Dictionary of World Place-Names», OUP Oxford,
13.9.2018.
- Savnik R. «Krajevni leksikon Slovenije», vol. 1, εκδ. Državna založba Slovenije, Λιουμπλιάνα, 1968.
- Slovenian Ministry of Culture αρ. ešd 1354.
[1] Τα αρχαιότερα στοιχεία της ανθρώπινης κατοίκησης στην σημερινή επικράτεια της Σλοβενίας είναι δύο πέτρινα εργαλεία από το Σπήλαιο στο Loza pri Orehko (κοντά στην Postojna) τα οποία είναι 250.000 χρόνων.
[2] Βλ. "Analysis of Neanderthal teeth marks uncovers
evidence of prehistoric dentistry", The University of Kansas, 28.6.2017.
[3] Βλ. "Oldest
Dentistry Found in 14,000-Year-Old Tooth", Discovery Channel, 16.7.2015.
[4] Το 2001, μια ομάδα με επί κεφαλής τον Ντέιβιντ Φρέιερ
του Πανεπιστημίου του Κάνσας ανακάλυψε τρύπες (με τρυπάνι, πιθανώς την άκρη
πυριτόλιθου, πάντως από ειδικευμένους τεχνίτες-οδοντιάτρους), σε 11 γομφίους
ανθρώπων, οι οποίοι ζούσαν πριν από 7500 - 9000 χρόνια στο σημερινό Πακιστάν.
Μόνο 4 δόντια έδειξαν σημάδια τερηδόνας. Κανένα από αυτά δεν είχε σφραγίσματα!
- βλ. Coppa
A. et.al. "Early Neolithic tradition of dentistry", Nature, vol. 440,
6.4.2006.
[5] Νεολιθική «στοματική φροντίδα» στα δόντια έχει βρεθεί
και στην έκταση της νυν Δανίας. Και «προϊστορική» στην έκταση της Μάλτας
(βρέθηκε κρανίο που είχε ένα οδοντικό απόστημα από την ρίζα ενός δοντιού, που
χρονολογείται γύρω στο 2500 π.Χ. – βλ. "700 years added
to Malta's history",
Times of Malta, 16.3.2018).
[6] Το πιο σημαντικό εύρημα της Σλοβενίας είναι ένας
αυλός 60.000 (κατ’ άλλους 43.000 χρόνων - ύστερο Πλειστόκαινο) – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ. Και ένας τροχός που ευρέθη στα έλη της Λιουμπλιάνα… Επίσης, στο σπήλαιο
Potok, στα ανατολικά του Karawanks, ευρέθη (από τον Sr. Brodar τις δεκαετίες
του 1920 και του 1930) ανθρώπινη κατοίκηση, που χρονολογείται από την
Aurignacian περίοδο (40.000 - 30.000 χρόνια πριν από σήμερα).
Οικισμοί φαίνεται να
υπάρχουν από το 2000 π.Χ (Εποχή του Χαλκού) κοντά στην σημερινή Λιουμπλιάνα. Περιβάλλονταν
από «δακτυλιοειδείς τοίχους» που διαλύθηκαν γύρω στο 1200 π.Χ. όταν φτάνουν οι
Μυκηναίοι και ιδρύουν την πόλη Αιγίδα στην νήσο του Κάπρου. Οι αρχαίοι
Έλληνες έμποροι την είχαν ορμητήριο στην βόρεια Αδριατική!!! Η Καπρόνησος (>
Insula Caprea / Capros, ενώθηκε με την ηπειρωτική χώρα με ένα μονοπάτι το
1825), έγινε Ιουστινόπολις / Justinopolis (από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα
Ιουστίνο Β΄ (565 – 578 μ.Χ.). Καταλήφθηκε από τους Ενετούς το 1279 και μετά
έγινε πρωτεύουσα της Ίστριας (> Caput Histriae, Capodistria > Κόπερ /
Koper / Kopar), κυβερνήτης της οποίας χρημάτισε και ο πατέρας του μοναδικού
Ιωάννη Καποδίστρια (γι’ αυτό και είναι αδελφοποιημένο με την Κέρκυρα).
Αργότερα στην περιοχή
(άνω Σάβα – Σλοβενία – Καρινθία) κατοικούν οι ελληνικής καταγωγής Κέλτες,
Θράκες (Ταυρίσκοι, Βόιοι, Δάκες), κ.ά. με χαρακτηριστική την μάχη του Τελαμώνα
(225 π.Χ.), κλπ.
[7] Το τοπωνύμιο Loka, lǫka, Łąka, Luka, Laka, κλπ. >
ιταλ. Lonche είναι σχετικά κοινό στην Σλοβενία. Η περιοχή έχει πολλά καρστικά
σπήλαια. Μια αρχαιολογική ανασκαφή του 1911 στο Σπήλαιο Λόκα (Ločka jama) έδωσε
τα οστά μιας σπηλαιοαρκούδας και μέρος μιας ανθρώπινης γνάθου. Είναι τμήμα του
αρχαιολογικού χώρου Za gradom, όπου ερείπια ενός οχυρού, του 15ου - 16ου αιώνα μ.Χ.
κατά μήκος των αυστριο-ενετικών συνόρων.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook