ΗΛΙΑΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 5.000 χρόνων στα ΠΕΤΡΩΤΑ ΡΟΔΟΠΗΣ - των St. D. Kiotsekoglou, P. Maglova, Al. Stoev

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟ

ΗΛΙΑΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ

στα ΠΕΤΡΩΤΑ ΡΟΔΟΠΗΣ (*)

Των Stavros D. Kiotsekoglou (**), Penka Maglova, Alexey Stoev (***)

Το άρθρο παρουσιάζει μια αρχαιοαστρονομική μελέτη ενός λαξευμένου μνημειακού βράχου που βρίσκεται δυτικά του σημερινού οικισμού Πετρωτών Ροδόπης. Αποτελείται από έναν κεντρικό βραχώδη όγκο (ιερό αφιερωμένο στον θεό Ήλιο) και ένα κύκλο από πέτρες με διάμετρο 40 μ. Στο βορειοανατολικό και νοτιοδυτικό μέρος του πέτρινου κύκλου υπάρχουν τμήματα κατασκευασμένα με διπλή σειρά από πέτρες.

Πραγματοποιήθηκε η μορφομετρική ανάλυση του λαξευμένου μνημείου. Προσδιορίστηκε ο προσανατολισμός των λαξεύσεων. Έχει γίνει ανάλυση των συνδέσεών τους με τις μεγάλες βραχοδομές μέσα στον κύκλο και το συγκεκριμένο ανάγλυφο του κοντινού και του μακρινού ορίζοντα.  Η συσχέτιση μεταξύ των επιμέρους στοιχείων του ιερού και των ανατολών και δύσεων του ηλίου κατά τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια μας δίνει λόγους να πιστεύουμε ότι το μνημείο είναι ένα αρχαίο ηλιακό παρατηρητήριο. Γνωμικές προβολές των στοιχείων του  ιερού σε ξεχωριστά μέρη του ιερού κύκλου καθιστούν δυνατή τη δημιουργία μιας συσκευής για τον προσδιορισμό των στιγμών της μεγαλύτερης και της συντομότερης ημέρας του έτους. Οι τακτικές αστρονομικές παρατηρήσεις καθιστούν δυνατή τη διαίρεση του χρονικού διαστήματος σε μικρότερες περιόδους και τη δημιουργία μιας ημερολογιακής δομής. Τα χρονολογικά όρια ύπαρξης  του βραχώδους ιερού προσδιορίζονται  γύρω στο δεύτερο μισό της 3^ης  χιλιετίας π.Χ.

Εισαγωγή

Στόχος της έρευνας στην αρχαιοαστρονομία είναι η ξεκάθαρη αποκατάσταση των αστρονομικών γνώσεων και του πολιτισμού των αρχαίων κοινωνιών, λαμβάνουν υπόψη τους εξελικτικούς παράγοντες του γύρω φυσικού περιβάλλοντος. Ο πολιτισμός των λαξευμένων στο βράχο μνημείων – αρχαιοαστρονομικοί χώροι καλύπτουν αντιπροσωπευτικά τη Βαλκανική Χερσόνησο και τη Μικρά Ασία. Πολυάριθμα μεγαλιθικά και λαξευμένα σε βράχο μνημεία διαφόρων ειδών έχουν επίσης ανακαλυφθεί  στην επικράτεια της Ελλάδας. Η έκθεση παρουσιάζει μια αρχαιοαστρονομική μελέτη ενός ιερού βράχου που βρίσκεται στην περιοχή Κλίσετζικ του Νομού Ροδόπης. Τα βουνά της Ροδόπης μπορούν να θεωρηθούν ιερά. Η εικόνα του  ιερού βουνού είναι δημιούργημα του ανθρώπου από τα προϊστορικά χρόνια. Το Ιερό Βουνό είναι ένας χώρος που δημιουργήθηκε για να στεγάσει τον μυστηριώδη κόσμο θεών και μυθικών ηρώων. Η εικόνα του ιερού βουνού περιλαμβάνει πάντα έναν συνδυασμό πολλών χαρακτηριστικών ανάγλυφων μορφών – μια κορυφή, μια κλιμακωτή πλαγιά, μια σπηλιά, μια λεκάνη νερού (πηγή, λίμνη, ποτάμι) στην περιοχή. Αναλλοίωτο στοιχείο αυτού του χώρου αποτελούν τα λαξευμένα σε βράχο μνημεία στην κορυφή ή στους πρόποδες του βουνού (Stoev & Stoeva, 2003). Τα λαξευμένα βραχώδη μνημεία και οι μεγάλιθοι, γεμίζουν με συμβολική και αστρονομική σημασία, ενσωματώνοντας εννοιολογικές φιλοσοφίες για τη φύση του κόσμου που κατοικούνταν από διάφορους  λαούς στην αρχαιότητα. Υπό αυτή την έννοια, η σημασία αυτών των μνημείων, εκτός από την αρχιτεκτονική και την γεωγραφική προοπτική, είναι μια αντανάκλαση μιας ισχυρότερης σύνδεσης με το σύμπαν και τις πνευματικές διαστάσεις εκείνης της εποχής. Λαξευμένα μνημεία σε βράχο, μεγάλιθοι, τάφοι και κόγχες βράχων, μιλούν για θρησκευτικές πεποιθήσεις και τελετουργικές δραστηριότητες που σχετίζονται με ουράνια αντικείμενα και φαινόμενα εντός  της ίδιας της κοινότητας (Stoev & Maglova, 2015). Εκτός των άλλων, τα λαξευμένα μνημεία στο βράχο φέρουν συγκεκριμένες αστρονομικές γνώσεις, μια γενικευμένη παρατηρητική σύνθεση μεθόδων και αντικειμένων, και μερικές φορές ένα σύνολο φωτεινών και χαρακτηριστικών σημείων, συμβόλων, βασικών εννοιών που ταιριάζουν στον πραγματικό χώρο λατρείας. Αποτελούν ταυτόχρονα αφετηρία και αποτέλεσμα γνωσιακής  δραστηριότητας που εκτελείται από το άτομο και την κοινότητα στην προϊστορία. Η κύρια προσέγγιση είναι να αναδείξουμε αξιομνημόνευτα χωρικά χαρακτηριστικά, σύμβολα που όχι μόνο δίνουν μια ιδέα για τα διάφορα ουράνια αντικείμενα και φαινόμενα, αλλά και τα πνευματικοποιούν. Στα μέσα του δεύτερου μισού του ΧΧ αιώνα υπήρξε  μετάβαση στην κατανόηση της μεθοδολογικής σημασίας της έννοιας της αρχαιοαστρονομίας και του αρχαιοαστρονομικού αντικειμένου, που άρχισε να χρησιμοποιείται σε διάφορες παραλλαγές, σε διάφορους τομείς της αστρονομίας του πολιτισμού των κοινωνιών. Στο πλαίσιο αυτό, ο σχηματισμός των αρχαιοαστρονομικών υποθέσεων και μεθόδων αντιπροσωπεύουν μια ανεξάρτητη αξία για την αστρονομία και την ιστορία, διευρύνουν τα όριά τους και μεταμορφώνουν το περιεχόμενο της προϊστορικής αστρονομίας (Potemkina, Maglova & Stoev, 2006).

 Τα λαξευμένα στο βράχο μνημεία και τα μεγαλιθικά αντικείμενα γίνονται όλο και περισσότερο αντιληπτά ως φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα διαφορετικής φύσης και γένεσης, ικανά να δημιουργούν συγκεκριμένες μεθόδους και εργαλεία παρατήρησης όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο αλλά και στον κόσμο συνολικά. Τα μνημεία αυτά αποτελούν ένα ενιαίο κόσμο για τον προϊστορικό άνθρωπο στην οικολογική του πτυχή, στο πλαίσιο της συστημικής-δομικής σχέσης ανθρώπου και φύσης. Επομένως, η αρχαιοαστρονομία βασίζεται στη διεπιστημονικότητα, στην επίλυση προβλημάτων και στην πρακτικότητα. Εάν δεν υπάρχει μεταφορά γνώσης μεταξύ του κοινωνικού και φυσικού μπλοκ και της μεθοδολογικής παρατήρησης, στην προϊστορία δεν μπορούν να δημιουργηθούν πλήρεις χωρικές εικόνες με βάση μόνο κατακερματισμένες ιδέες για τον κόσμο. Τα επιμέρους αστρονομικά αντικείμενα (Ήλιος, Σελήνη, πλανήτες, αστέρια, κ.λπ.), οι θέσεις και οι κινήσεις τους στην ουράνια σφαίρα είναι ουσιαστικά μια ερμηνεία του χώρου από τον αρχαίο παρατηρητή. Τελικά, γίνονται εικόνες στο μυαλό του αρχαίου ανθρώπου όταν περνούν στο  χώρο και στη δομή της λατρείας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι εικόνες των παρατηρούμενων αστρονομικών αντικειμένων είναι το αποτέλεσμα δύο κύριων διεργασιών - σκόπιμη κατασκευή εγκαταστάσεων για παρατήρηση και ανακατασκευή, η αναγνώρισή τους στην ουράνια σφαίρα. Η σχέση μεταξύ των δύο διαδικασιών εξαρτάται από τις θέσεις του παρατηρητή – μια φορά ως αστρονόμου και μετά ως ιερέα. Ένας από τους πιο αποδεκτούς αλγόριθμους για τη δημιουργία λαξευμένων βραχωδών δομών που σχετίζονται με αστρονομικές παρατηρήσεις εδαφών περιλαμβάνει: ορισμό  ουράνιων αντικειμένων, φαινομένων και διεργασιών όπως π.χ αστρονομικοί στόχοι, σχεδιασμός ή δόμηση της «κατασκευής» της αστρονομικής εγκατάστασης και αζιμούθια στόχου, συσσώρευση δεδομένων από παρατηρήσεις, διαμορφώνοντας μια ορισμένη γνώση και αποκτώντας μια ενιαία και ολοκληρωμένη εικόνα του κόσμου. Έτσι, η ληφθείσα αστρονομική  γνώση μπορεί να είναι ένας σημασιολογικός πυρήνας για τη δημιουργία μιας κοσμολογικής εικόνας, μιας τοπικής λατρείας και ημερολογιακής ταυτότητας στο χρόνο (Muglova et al., 2007). Εδώ παρουσιάζουμε αποτελέσματα από την αρχαιοαστρονομική έρευνα σε λαξευμένο μνημείο που συνδέεται με τη λατρεία του η Μεγάλη Μητέρα Θεά και ο Θεός Ήλιος, που βρίσκεται στην περιοχή Κλίσετζικ δυτικά του χωριού  Πετρωτών Ροδόπης της ελληνικής Θράκης.

 

Μεθοδολογία Αρχαιοαστρονομικής Έρευνας

Η μεθοδολογία της αρχαιοαστρονομικής έρευνας (Stoev et al., 2007) περιλαμβάνει:

- προσδιορισμό των γεωγραφικών συντεταγμένων (γεωγραφικό πλάτος και γεωγραφικό μήκος) του λαξευμένου μνημειακού βράχου, προσδιορισμό των δομικών στοιχείων και προσανατολισμό του λαξευμένου μνημείου στο βράχο,

-προκαταρκτική μελέτη των αρχαιολογικών δεδομένων που προέρχονται από ανασκαφές ή επιφανειακή έρευνα,

- προετοιμασία μιας οριζόντιας και κάθετης κάτοψης υψηλής ακρίβειας του λαξευμένου στο βράχο μνημείου,

-  μέτρηση των βασικών κατευθύνσεων θέασης στην επικράτειά του,

- πραγματοποίηση φωτογραφικού πανοράματος του τοπικού ορίζοντα από το σημείο της παρατήρησης που υποτίθεται ότι είχε ο αρχαίος παρατηρητής,

- μέτρηση των αζιμούθιων των χαρακτηριστικών ανάγλυφων σημαδιών από την ορατή γραμμή του ορίζοντα, προκειμένου να βρεθεί η σχέση τους με τα δομικά στοιχεία και τους προσανατολισμούς στην περιοχή που ερευνήθηκε

- προσδιορισμός των χρονολογικών ορίων ύπαρξης του λαξευμένου μνημείου στο βράχο.

 

Αρχαιοαστρονομική  Έρευνα του Προϊστορικού Ηλιακού Παρατηρητηρίου Πετρωτών Ροδόπης στην τοποθεσία Κλίσετζικ

Το προϊστορικό ηλιακό παρατηρητήριο είναι το πρώτο στην Ελλάδα και στην Ελληνική Θράκη και βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή των Πετρωτών στην τοποθεσία Κλίσετζικ, 1120 μ. απόσταση σε ευθεία από το Μητρώο (υπαίθριο ιερό αφιερωμένο στο Μητέρα Θεά) της ακρόπολης των Πετρωτών που φιλοξενεί παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Εντοπίσθηκε τον Ιανουάριο του 2019 από τον αρχαιολόγο του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας-Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Σταύρο Κιοτσέκογλου  και τον φωτογράφο και ανεξάρτητο ερευνητή Alexander Hennig. Αρχαιολογικές ανασκαφές  δεν έχουν πραγματοποιηθεί στην τοποθεσία Κλίσετζικ. Το ιερό ερευνήθηκε αρχαιολογικά με τη μέθοδο της επιφανειακής έρευνας. Τέχνεργα της Μέσης Παλαιολιθικής (100.000  έως 40/45.000 χρόνια πριν) μας πληροφορούν για την χρονική περίοδο της πρώιμης ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή (Fotiadis 2016:1-11), ενώ η χρήση του ηλιακού παρατηρητηρίου - Ιερού του Ήλιου, με βάση αρχαιοαστρονομικές έρευνες, χρονολογείται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Τα ανωτέρω είναι πολύ σημαντικά για την επιλογή του χώρου διαβίωσης, τις λατρευτικές προεκτάσεις και τις θρησκευτικές συνήθειες των κατοίκων της περιοχής. Μια πρώτη αρχαιοαστρονομική έρευνα διεξήχθη τον Οκτώβριο του 2019 από τους Alexey Stoev και Penka Maglova.

Το μεγαλιθικό μνημείο - ηλιακό παρατηρητήριο - αποτελείται από έναν κεντρικό βραχώδες έξαρμα (Ιερό) που πλαισιώνεται με κύκλο από πέτρες διαμέτρου 40 μέτρων (Εικ. 2, 2α). Τμήματα του κύκλου είναι εμφανώς κατασκευασμένα με διπλή σειρά από πέτρες που βρίσκονται υπό μελέτη. Βρίσκεται σε πρανές υψώματος κοντά σε χείμαρρο,  βορειοανατολικά του αρχαίου οικισμού των Πετρωτών Ροδόπης. Υπό αυτή την έννοια, η κορυφή του βράχου των Πετρωτών παίζει το ρόλο του ιερού βουνού (όπως ο Όλυμπος στην Προϊστορία και την Αρχαιότητα) για τους ανθρώπους που δημιούργησαν το λαξευμένο στο βράχο μνημείο στους πρόποδες του. Η εικόνα του ιερού βουνού περιλαμβάνει πάντα συνδυασμό πολλών χαρακτηριστικών ανάγλυφων μορφών – κορυφή, κλιμακωτή πλαγιά, σπήλαιο,  πηγή, ποτάμι στη γύρω περιοχή. Ο τοπογραφικός χάρτης σημειώνει με αστερίσκο την περιοχή του νέου χωριού των Πετρωτών και της ομώνυμης ακρόπολης, δίπλα στο δρόμο που κατευθύνεται προς τη θάλασσα (Εικ. 1). Σε απόσταση 1120 μέτρων  δυτικά της ακρόπολης των Πετρωτών, εντοπίζεται το ηλιακό παρατηρητήριο περιστοιχισμένο από βραχώδη εξάρματα και κορυφογραμμές βράχων που φέρουν λαξεύσεις (Εικ. 2α).

Οι λαξευμένες κάθετες, οριζόντιες και  τοξωτές κόγχες πιθανότατα χρησίμευαν ως χώρος προσφορών προς τη Μεγάλη Μητέρα Θεά που ενσαρκώνεται στο βράχο και συμβολίζεται με τη λαξευμένη  τοξωτή κόγχη και τις οφθαλμικές κόγχες που παρατηρούμε στην  εικόνα 3, καθώς και στο βραχώδες έξαρμα με το οποίο εφάπτεται η δυτική περιφέρεια  του κύκλου (Εικ. 4).

Στην επιφάνεια του ιερού βραχώδους εξάρματος που βρίσκεται στο κέντρο του πέτρινου κύκλου (Εικ. 2, 2α)  είναι λαξευμένοι τρεις θυσιαστήριοι βωμοί με κανάλι εκροής προσανατολισμένοι νότια, νοτιοανατολικά και ανατολικά (Εικ. 2, 5). Τα συμφραζόμενα μαρτυρούν τη λατρεία της Μεγάλης Γήινης Μητέρας Θεάς που «κατοικεί» στον βράχο (Κιοτσέκογλου 2017). Μικρότερα βραχώδη εξάρματα με οφθαλμικές κόγχες και θυσιαστήρια είναι διάσπαρτα στις πλαγιές του υψώματος της τοποθεσίας Κλίσετζικ. Αποτελούν  λατρευτικούς  χώρους ή μικρά ιερά που απλώνονται στην ευρύτερη περιοχή της τοποθεσίας Κλισετζίκ (μικρό εκκλησάκι στα τουρκικά) (Κιοτσέκογλου 2018) και επιβεβαιώνουν το τελετουργικό της ιερογαμικής  ένωσης  μεταξύ της Μεγάλης  Μητέρας Θεάς και του Θεού Ήλιου, που ως φαλλικό ισοδύναμο, την γονιμοποιεί με το πρώτες ακτίνες του.

Προφανώς το ηλιακό παρατηρητήριο είναι ένα μεγαλιθικό μνημείο που φέρει την θρησκευτικότητα ενός ιερού του Θεού Ήλιου, δίπλα στην πανταχού παρούσα Γήινη Μητέρα Θεά.

Είκοσι μέτρα νότια της περιμέτρου του πέτρινου κύκλου βρίσκεται το μεγαλιθικό μνημείο της ισορροπημένης πέτρας (Εικ. 6), πιθανό σύμβολο  ιερότητας, εκδήλωση της  θεότητας, πνευματικό σύμβολο, ικανότητα  επίγνωσης ή γνώσης της βαρύτητας, ένα μαγικό κόλπο για το μυαλό, μια προσευχή ή σκέψη ευγνωμοσύνης ως διαλογισμός με τη θεότητα. Ως πνευματικό σύμβολο, η πέτρα ή ο βράχος αντιπροσωπεύει αυτό που είναι αιώνιο ή την ίδια την αλήθεια. Σε ορισμένες παραδόσεις οι πέτρες θεωρούνται μεμονωμένα πνεύματα, ή – όπως στις εβραϊκές μυστικιστικές παραδόσεις – σιωπηλά όντα (Eliade 1981).

Ο προσανατολισμός των δομικών στοιχείων του αρχαίου ηλιακού παρατηρητηρίου και η σύνδεσή τους με χαρακτηριστικά σημεία του τοπικού ορίζοντα, στα οποία ο ήλιος ανατέλλει ή δύει κατά τις ισημερίες ή τα ηλιοστάσια, έχει επίσης μελετηθεί κατά την αρχαιοαστρονομική έρευνα. Ο μακρινός ορίζοντας στην κατεύθυνση της Ανατολής και Νοτιοανατολικά έχει χαρακτηριστικά γνωρίσματα: σχετικά ψηλές κορυφές, βραχώδεις σχηματισμούς, ανηφορικές και κατερχόμενες πλαγιές της ανάγλυφης γραμμής κ.λπ. Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, ο ήλιος ανατέλλει πάνω από μια κορυφή βράχου ορατή στον μακρινό ορίζοντα, ευθυγραμμίζεται με μια μεγάλη πέτρα από τον κύκλο που χρησιμεύει ως κοντινό σκόπευτρο, που ευθυγραμμίζεται με το ανατολικό θυσιαστήριο (Εικ. 7, 2 ). Το ύψος της τοπικής γραμμής του ορίζοντα ανεβαίνει στο μέγιστο κατά δύο μοίρες πάνω από τον αληθή ή μαθηματικό ορίζοντα, δηλαδή: (το κάθετο επίπεδο προς την κατακόρυφο του παρατηρητή, που διέρχεται από το κέντρο της Γης, (και κατ΄ επέκταση της ουράνιας σφαίρας) και εκτεινόμενο τέμνει την ουράνια σφαίρα σε νοητή περιφέρεια κύκλου).

Ένας παρατηρητής, σκοπεύει από το βραχώδες ιερό έξαρμα, βρισκόμενος στο κέντρο του κύκλου και μέσω του ανατολικού βωμού και της ογκώδους πέτρας που βρίσκεται στην περίμετρο του κύκλου και ευθυγραμμίζεται με την κορυφή του βραχώδους εξάρματος πάνω από το οποίο ανατέλλει ο ήλιος, στον βορειοανατολικό ορίζοντα, καθορίζει το χειμερινό ηλιοστάσιο (Εικ. 2, 7). 

Προβολές σκιών των φυσικών βράχων  και του ανάγλυφου του ιερού μετά την ανατολή ή πριν από τη δύση του ηλίου, καθιστούν δυνατή τη δημιουργία μιας συσκευής για τον προσδιορισμό της διάρκειας της μεγαλύτερης και της συντομότερης ημέρας του χρόνου – των ημερών  του ηλιοστασίου και της  ισημερίας. 

Η κορυφή του βράχου της ακρόπολης των Πετρωτών βρίσκεται κοντά στη γραμμή του κύριου μεσημβρινός (Βορράς – Ζενίθ – Νότος – Ναδίρ) του ηλιακού παρατηρητηρίου της τοποθεσίας Κλίσετζικ Πετρωτών. Αυτή είναι η ζώνη των κορυφώσεων (μέγιστο υψόμετρο σε σχέση με τον ορίζοντα) των ουράνιων σωμάτων ημέρας και νύχτας. Η παρατήρηση αυτών των κορυφώσεων (Stoev & Varbanova, 1993) επιτρέπει τον προσδιορισμό στιγμών και χρονικών περιόδων από το τροπικό έτος που απαιτούνται για τη δημιουργία και τη διατήρηση ενός ημερολογίου (Εικ. 8).

Το βραχώδες τοπίο στην περιοχή της Αιγαιακής Θράκης είναι μια  έκφραση όχι μόνο της φύσης, αλλά και του μύθου, του πολιτισμού, της ιστορίας και των τεχνικών παρατήρησης. Είναι το ανάγλυφο του χρόνου και του χώρου.

 

 

Χρονολογικά Όρια Ύπαρξης του Ηλιακού Αστεροσκοπείου

στην τοποθεσία Κλίσετζικ  Πετρωτών

 

Η μέθοδος που ανέπτυξε ο Lockyer (Lockyer, 1907) χρησιμοποιείται για τον καθορισμό των χρονολογικών ορίων της χρήσης του μεγαλιθικού μνημείου. Η μέθοδος συνίσταται στη μέτρηση της κλίσης και του υψομέτρου (που χρειάζεται για τον υπολογισμό του αζιμούθιου) που θα είχε ο Ήλιος κατά την ανατολή σταθεροποιημένου από το θερινό ή χειμερινό σκόπευτρο (το επάνω άκρο του δίσκου λαμβάνεται  υπόψη) και η αναζήτηση ενός τέτοιου αζιμούθιου στις αρχαϊκές εποχές. Έτσι, το αρχαιολογικό μνημείο χρονολογείται σύμφωνα με αστρονομικά δεδομένα. Οι τιμές του αζιμούθιου μετρήθηκαν για το καλοκαίρι και το χειμώνα και τα σκόπευτρα (61° 10', 6 και 122° 27', 4) αντιστοιχούν σε μια χρονολόγηση που προσεγγίζει  το 2200 π.Χ. (τέλη Πρώιμης Εποχής Χαλκού). Το σφάλμα των 30 λεπτών τόξου είναι εντός του επιτρεπόμενου ορίου για οπτικές παρατηρήσεις.

 

Προσδιορισμός μεγάλων χρονικών διαστημάτων (εποχές)

 

 Οπτικός προσδιορισμός των στιγμών μετάβασης του ήλιου μέσω του μέσου του τόξου που συνδέει τα δύο ακραία αζιμούθια και ονομάζεται επίσης ζώνη ισημερίας επιτρέπει τη διαίρεση του χρονικού διαστήματος σε μικρότερες περιόδους. Είναι αυτές οι περίοδοι που συμπίπτουν με την αλλαγή των εποχών.

Εκείνη την εποχή είχαν δομηθεί ως εξής:

 

Α) χειμερινό ηλιοστάσιο – εαρινή ισημερία – 89 ημέρες.

Β) εαρινή ισημερία – θερινό ηλιοστάσιο – 93 ημέρες.

Γ) θερινό ηλιοστάσιο – φθινοπωρινή ισημερία – 93 ημέρες.

Δ) φθινοπωρινή ισημερία – χειμερινό ηλιοστάσιο – 90 ημέρες.

     Σύνολο του έτους: 365 ημέρες.

 

Η μέτρηση αυτών των σχετικά ομοιόμορφων χρονικών διαστημάτων καθιστούν  δυνατή τη δημιουργία μιας δομής ημερολογίου που επιτρέπει την κατά προσέγγιση διάρκεια μέτρησης ενός τροπικού έτους.

ΠΗΓΗ: (*) Η  ελληνική μετάφραση του άρθρου στο 3ο Διεθνές   Συνέδριο  "Μεγαλιθικά Μνημεία και Λατρευτικές Πρακτικές". MEGALITHIC MONUMENTS AND CULT PRACTICES - Proceedings of the Third International Symposium Blagoevgrad, 8-9.9.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.12.2022.

 

ΠΗΓΕΣ: References

Eliade, M. (1981). Traité d'histoire des religions, Αthens, Greece.

           Fotiadis, M. (2016). Leaf-Points from Petrota (Greek Thrace) and the Paleolithic chronology of the Vrahos Chert Quarry, Annual of the British School at Athens 111 (2016): 1-11

Kiotsekoglou, S. (2016). Τhe “Mητρῶο” of the acropolis St. George in the village

Petrota of Rodope, D. Spasova (Ed.), Second International Symposium

Megalithic Monuments and Cult Practices, Blagoevgrad, 12-15 October

2016, Blagoevgrad: Neofit Rilski University Press, pp. 195-207.

Kiotsekoglou, S. (2017). The Thracian iconography of Great Goddess in Aegean

Thrace, D. Spasova (Ed.), International Scientific Conference Culturememory-

Identity, May 11, 2016, Dedicated to the 20th anniversary of the

founding of the Department “Cultural Studies”, Blagoevgrad, pp. 69-80.

Kiotsekoglou, S. (2018). Megalithic Monuments in Aegean Thrace – an

Anthropological Approach, Doctoral thesis, South-West University Neofit

Rilski, Blagoevgrad.

Kiotsekoglou, S. (2019). Hieros Gamos – Symbol of Fertility and Orphism in

Thracian Ideology, G. T. Meaden and H. Bender (Eds.) Anthropological

Images in Rock Art. Oxford: Archaeopress Publishing Ltd., pp 16-32.

Lockyer, N. (1906). Stonehenge and Other British Stone Monuments

            Astronomically Considered, Macmillan and Co., Limited.

Muglova P., Stoev A., Stoeva M., Stefanov P. (2007). Extreme rises and meridional

Sun culminations in the cult practice of the Thracian civilization, Proceedings

of  the 10^th  International Congress of Thracology, Komotini –

Alexandroupolis, Greece, 18 – 23 October 2005, Athens, pp. 407-415.

Potemkina T., Maglova, P., Stoev A. (2006). On the methodology of

archaeoastronomical research, Worldview of ancient and traditional societies

of Eurasia. In memory of V.N. Chernetsov, collection of articles, Russian

Academy of Sciences, Institute of Archeology, Moscow: TAUS Publishing

House.

Stoev, A., Stoeva P. (2003) Archaeoastronomical interpretation of the Tatichev kamen

rock-cut monument near the Kokino Village, Staro Nagoricane municipality,

Macedonia, Pirajhme, Vol. II, Kumanovo, 2003, pp. 329-345.

Stoev A., Maglova, P. (2015). Thracian Megalithic Sanctuaries in the Eastern

Rhodopes Archaeoastronimical Aspects., Megalithic culture in Ancient

Thrace, Blagoevgrad, Neofit Rilski University Press, pp. 8-19.

Stoev, A., Stoeva M., Muglova P. and Miteva I. (2007). Typology of the Mountain

Thrace Archaeoastronomical sites, Archaeoastronomy in Archaeology and

Ethnography. Papers from the annual meeting of SEAC – European Society

for Astronomy in Culture – held in Kecskemet in Hungary in 2004, Emilia

Pasztor (Ed.), British Archeological Report Series 1647, 8, pp 63-70.

Stoev A., Varbanova Yu. (1993). Positional systems for solar and lunar observations

in the archaic cultures in Bulgaria. Astronomical Traditions in Past Cultures.

Proceedings of the First Annual General Meeting of the European Society for

Astronomy in Culture (SEAC), Smolyan, Bulgaria, 31 August – 2 September

1993, pp. 85-92.

(**) Σταύρος Δ. Κιοτσέκογλου Δρ. Αρχαιολογίας, Μέλος ΕΔΙΠ του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ 

 

(***) Penka Maglova, Alexey Stoev, Ινστιτούτο Διαστημικής Έρευνας και Τεχνολογίας, BAS, Στάρα Ζαγόρα, Βουλγαρία.  

 

Κλισετζικ Πετρωτων ροδοπης Πετρωτα ροδοπη ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΗΛΙΑΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ αρχαιοαστρονομια λαξευμενος μνημειακος βραχος οικισμος βραχωδης ογκος ιερο ιερον αφιερωμενο θεος ηλιος κυκλος πετρες πετρινος πετροκυκλος μορφομετρικη αναλυση λαξευμα μνημειο προσανατολισμος λαξευση βραχοδομη αναγλυφο οριζοντας. ανατολη δυση ηλιου ισημερια ηλιοστασιο αστροπαρατηρητηριο Γνωμικη προβολη ιερος συσκευη προσδιορισμος ημερα ετος αστρονομια χρονικο διαστημα χρονος ημερολογιο 3η χιλιετια πΧ εβραικη μυστικιστικη παραδοση – σιωπηλα οντα εβραικες μυστικιστικες παραδοσεις – σιωπηλο ον εβραιοι εκκλησακι εκκλησιτσα χειμερινο εαρινη 89 ημερες θερινο 93 90 φθινοπωρινη φθινοπωρο θερος, χειμωνας χειμων εαρ ανοιξη πανταχου παρουσα Γηινη μεγαλη Μητερα Θεα βραχωδες εξαρμα αρχαιολογια επιφανειακη ερευνα αρχαια τεχνεργα Μεση Παλαιολιθικη εποχη 100.000 50.000 40.000 45.000 χρονια πριν πρωιμη ανθρωπινη παρουσια φωτιαδης αρχαιοαστρονομικη ερευν υστερη Εποχη του Χαλκου Κιοτσεκογλου ολυμπος ακροπολης Πετρωτων παρεκκλησι ΙΝ Αγιου Γεωργιου 2019 ακροπολις Αγιος Γεωργιος ιερος ναος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ