Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ των ΒΟΤΑΝΩΝ - του Ελ. Μακριδόπουλου

Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ των ΒΟΤΑΝΩΝ

Του Ελευθέριου Μακριδόπουλου, ερευνητή βοτανολόγου

μέλους του Ινστιτούτου Αρχαίας Βιολογικής Διατροφής "Διοσκορίδης"

Από αρχαιοτάτων χρόνων είναι γνωστή η θεραπευτική δράση των βοτάνων. 

Ο Ιπποκράτης έλεγε ότι η τροφή σου είναι το φάρμακό σου. Η φύση δίνει πάντα το αντίδοτο σε κάθε πρόβλημα υγείας και αυτό το βλέπουμε στα ζώα, που γνωρίζουν ποια βότανα πρέπει να χρησιμοποιήσουν λόγου χάριν στις πληγές τους. Έτσι η έρευνα των ιδιοτήτων των φυτών απετέλεσε αντικείμενο μελέτης των ιατρών της αρχαιότητας, οι οποίοι μας κατέλιπαν πλήθος χρήσιμων συγγραμμάτων για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών. 

Στο παρόν άρθρο παραθέτουμε εν πρώτοις μία ιστορική αναδρομή της ανάπτυξης της βοτανολογίας και στα επόμενα δύο θα παρουσιάσουμε βασικές έννοιες και ορισμούς της βοτανικής επιστήμης και της θεραπευτικής της διάστασης.

Οι πρώτες αναφορές που έχουμε σχετικά με την παρουσία του πρόδρομου του ανθρώπου ανάγονται 9.000.000 χρονια πριν από σήμερα με την ανακάλυψη τριών κρανίων, στην Μακεδονία. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης "Οι άνθρωποι προέρχονται από την Ελλάδα, και όχι από την Αφρική! Ευρήματα 10.000.000 χρόνων από την Μακεδονία!", στο ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.1.1990.

Ο προϊστορικός άνθρωπος επικοινωνούσε μέσω των ιερών φυτών με τα στοιχεία της φύσης αλλά και τους θεούς.Μέσω της παρατήρησης άρχισε να δοκιμάζει τα διάφορα φυτά και βότανα, τα οποία θεωρούσε δώρα των θεών. Με τον καιρό η γνώση που αποκόμισε πέρασε από γενιά σε γενιά δημιουργώντας τους πρώτους γιατρούς. Σπουδαιότατα ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται πριν 60.000 χρόνια, ανακαλύφθηκαν στο βόρειο Ιράκ πρόσφατα από ομάδα αρχαιολόγων, οι οποίοι έφεραν στο φως τον τάφο ενός homo neanderthalensis άντρα ηλικίας 35 έως 45 ετών. Είχε ταφεί με μεγάλες τιμές και χαρακτηρίστηκε από τους ερευνητές ως σοφός και γνώστης των βοτάνων. Πίσω από την πλάτη του είχαν προσεχτικά τοποθετηθεί παραισθησιογόνα βότανα, ενώ μπροστά, στο στήθος του επάνω βρέθηκαν πολλά ανθισμένα φυτά, γιατί ήταν άνοιξη την εποχή του θανάτου του. - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ...

 Η ανακάλυψη ήρθε μέσω της νέας επιστήμης της Παλυνολογίας, η οποία πρωτοεμφανίζεται πριν περίπου 55 χρόνια βοηθώντας μας πολύ με τα πορίσματα της. Ετυμολογικά το όνομα της προέρχεται από το ρήμα «παλύνω», που σημαίνει πασπαλίζω, εννοώντας την επιστήμη που εξετάζει τη χλωρίδα των παλαιοτέρων περιόδων, μελετώντας τις μικροδομές, μεγέθους από 5 μm έως 500 μm (1 μm = 0,000001 δηλαδή ένα χιλιοστὀ του χιλιοστού). Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί ασχολήθηκαν με την φυτοφαρμακολογία, μεταξύ των οποίων οι Σουμέριοι (6000 π.Χ.), οι Κινέζοι (4000 π.Χ.) και μετέπειτα οι Αιγύπτιοι, οι Ἐλληνες και οι Λατίνοι. 

Από αυτούς οι Έλληνες, είναι αυτοί που έκαναν το σημαντικότερο έργο στην συγγραφή συστηματικά.

Ο εντοπισμός των έργων τους και ιδιαίτερα σε σύγχρονη απόδοση είναι πολύ δύσκολος. Στην μύησή μου πάνω στην ασκληπιεία θεραπευτική τέχνη και τα συντάγματα βοτάνων, όπως αποκαλεί τις φόρμουλες ο ιατροφιλόσοφος Διοσκορίδης ήταν ανεκτίμητη η συμβολή του αρχαιολόγου Σάββα Καζά, κατόχου πέντε διδακτορικών πάνω στην αρχαία βοτανική, καθώς και τα στοιχεία που βρήκα σε συγγράμματα διαφόρων βιβλιοθηκών και ινστιτούτων όπως το ινστιτούτο Διοσκορίδη. Η βιβλιογραφία από όπου αντλούμε τις περισσότερες πληροφορίες είναι μεταξύ 600 π.Χ. και 400 μ.Χ., με σημαντικά έργα του Ιπποκράτη, του Ορειβάσιου, του Αέτιου, του Θεόφραστου, του Παύλου Αιγινήτη, αλλά και πλήθους άλλων. Ξεχωριστή θέση κατέχουν τα έργα του Πεδάνιου Διοσκορίδη (40-90) μ.Χ., απ΄ την Ανάζαρβο της Κιλικίας, το πεντάτομο έργο του οποίου αποτελεί βασική πηγή πληροφοριών στην έρευνά μας, καθώς και οι 37 τόμοι, που εκδόθηκαν την ίδια περίοδο, του Ρωμαίου συγγραφέα Γάιου Πλίνιου Σεκούνδου, ο οποίος είναι γνωστός ως Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23-79 μ.Χ.). Τόσο ο Διοσκορίδης, όσο και ο Πλίνιος, λαμβάνουν πληροφορίες από τον Λατίνο Sextius Niger.

Για την αξιοπιστία μιας έρευνας πρέπει να ακολουθούμε την προτροπή του Σωκράτη:

«δεῖ δὴ περὶ τῆς ἀρχῆς παντὸς πράγματος παντὶ ἀνδρὶ τὸν πολὺν λόγον εἶναι καὶ τὴν πολλὴν σκέψιν εἴτε ὀρθῶς εἴτε μὴ ὑπόκειται· ἐκείνης δὲ ἐξετασθείσης ἱκανῶς, τὰ λοιπὰ φαίνεσθαι ἐκείνῃ ἑπόμενα»

(Πλάτων, Κρατύλος, 436.d.4-7)

«Πρέπει λοιπόν κάθε άνθρωπος σε κάθε πράγμα την αρχή του να μελετά και να ερευνά με προσοχή, αν αυτή η βάση έχει τεθεί ορθά ή όχι . Και όταν εκείνη εξεταστεί ικανοποιητικά, όλα τα άλλα φαίνονται ότι είναι συνέπεια εκείνης».

Κι αυτή η βάση, στην οποία πρέπει να στηριχθούμε προκειμένου να εξετάσουμε σήμερα αναλυτικά την χρησιμότητα ενός βοτάνου, είναι κατ’ αρχήν να ταυτοποιήσουμε το βότανο και να δούμε πώς αναφέρεται στους διάφορους αρχαίους συγγραφείς. Η έρευνα ξεκινά με τον εντοπισμό της λατινικής ονομασίας του βοτάνου, του διωνυμικου δηλαδή ονόματος που χρησιμοποιούμε σήμερα και της αρχαίας Ἑλληνικής του ονομασίας. Σπουδαίο έργο στον τομέα αυτό έχει κάνει ο Γερμανός Τζούλιο Μπερέντες στη μετάφραση του Διοσκορίδη, παραθέτοντας στο πίσω μέρος του βιβλίου του ευρετήρια με την Λατινική και την αρχαία ονομασία. Αφού εντοπίσουμε την αρχαία ονομασία ανατρέχουμε στα κείμενα των προγόνων μας με πρώτο μέλημα την ταυτοποίηση του φυτού από τα γεννητικά του χαρακτηριστικά, αλλά και τις δυνάμεις αυτού κατά τόπους. Αφού ταυτοποιήσουμε το φυτό ερευνούμε τις θεραπευτικές του ιδιότητες και συγκρίνουμε τις διαφορετικές απόψεις των βοτανικών-βοτανολόγων ανά τους αιώνες, και αντιπαραβάλλουμε τα ευρήματα με τη σύγχρονη φαρμακολογία.

 Εδώ βέβαια δεν τελειώνει η εργασία του ερευνητή διότι πρέπει επίσης να μελετήσει τα βότανα που έχουν παρόμοια θεραπευτική δράση αλλά και τα συνεργατικά βότανα, που αυξάνουν τις θεραπευτικές ιδιότητες άλλων βοτάνων όταν δρουν μαζί, τα οποία θα βοηθήσουν για την παρασκευή φόρμουλας.

Η Ιατροφιλοσοφία είναι η ανώτερη τέχνη του θεραπευτή την οποία πρέπει να κατέχει για να αποδώσει το σύνταγμα των βοτάνων. Θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα για να γίνει αντιληπτή η διαδικασία και το σκεπτικό της σύνθεσης του συντάγματος βοτάνων.

Το σύνταγμα βοτάνων για αδυνάτισμα για παράδειγμα χωρίζεται σε τρία τμήματα. Τα βότανα του συντάγματος για αδυνάτισμα είναι τα παρακάτω, κατά σειρά ποσοστών δοσολογίας σε Λαϊκή και Αρχαία ονομασία:

        - Καλέντουλα - Αστήρ Αττικός

        - Μολόχα - Μολόχη

        - Γλυκάνισο - Άνισσον

        - Αλθαία - Αλθαία

        - Φλαμούρι – Φιλύρα

        - Αγριάδα – Άγρωστις

        - Βασιλικός - Ώκιμον

        - Μελισσόχορτο - Μελισσόφυλλον

        - Θυμάρι – Θύμος

        - Κόλιανδρος – Κόριον

        - Μάραθος -  Μάραθον

        - Μέντα - Μίνθη

        - Κισσός - Κισσός.

Στο πρώτο τμήμα του Συντάγματος φροντίζουμε για την αφομοίωση των ουσιών δρώντας επεμβατικά στη απορροφητικότητα των λαχνών (τριχίδια του εντέρου που απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες από τις τροφές), προσθέτοντας αποπαρασιτικά βότανα για να καθαρίσουμε το λεπτό έντερο ώστε να παράγουν φρέσκο αίμα τα οστά, εξουδετερώνοντας τα παράσιτα που απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες και παράλληλα τοξινώνουν τον οργανισμό.

Στο δεύτερο τμήμα του συντάγματος δρούμε στην συμπτωματολογία. Εδώ ο βοτανικός θέτει την βάση της φόρμουλας για να αντιμετωπίσει την πάθηση προσθέτοντας βότανα τα οποία θα αυξήσουν την δραστηριότητα του μεταβολισμού, τις καύσεις δηλαδή, εφ' όσον εδώ ο στόχος μας είναι η απώλεια περιττού βάρους.

Στο τρίτο μέρος του συντάγματος δρούμε ολιστικά, ενεργοποιώντας τα συστήματα απέκκρισης των τοξινών, δηλαδή το λεμφικό σύστημα και τους τρεις απεκκριτικούς αδένες, χολή, νεφρά και επιδερμίδα. Προσθέτουμε δηλαδή ηπατικά, διουρητικά, μαλακτικά και αντιφλεγμονώδη. Η δοσολογία και η σύνθεση μας δίνεται από τους προαναφερθέντες ιατρούς αλλά και πολλούς άλλους.

Στα επόμενα δυο άρθρα θα παρουσιάσουμε τις βασικές έννοιες και ορισμούς της βοτανικής τέχνης ούτως ώστε να μας είναι πιο κατανοητή η παρουσίαση της μελέτης των βοτάνων που θα ακολουθήσει.

 

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.12.2022.

Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ των ΒΟΤΑΝΩΝ Μακριδοπουλος 9.000.000 10.000 000 χρονια πριν, κρανιο Μακεδονια πριν 60.000 χρονια Ιρακ homo neanderthalensis νεαντερταλ ανδρας ταφος τιμες σοφος βοτανα πλατη παραισθησιογονα βοτανο στηθος ανθισμενα φυτα ανοιξη Παλυνολογια παλυνω πασπαλιζω, επιστημη χλωριδα μικροδομη, αρχαιοι πολιτισμοι φυτοφαρμακολογια, Σουμεριοι 6000 πΧ κινα Κινεζοι 4000 αιγυπτος Αιγυπτιοι, Ελληνες Λατινοι εργο ασκληπιεια θεραπευτικη τεχνη ασκληπιειο ασκληπειος συνταγμα φορμουλα ιατροφιλοσοφος Διοσκουριδης αρχαιολογος Καζας, αρχαια βοτανικη συγγραμμα ινστιτουτο Διοσκουριδης βιβλιογραφια 600 400 μΧ Ιπποκρατης, Ορειβασιος Αετιος Θεοφραστος Αιγινητης Πεδανιος Διοσκοριδης 40 90 Αναζαρβο Κιλικια Ρωμαιος συγγραφεας Πλινιος Σεκουνδος, Πρεσβυτερος 23 79 Λατινος Νιγκερ 1ος αιωνας 7ος προτροπη Σωκρατης αρχη λογος σκεψις σκεψη Πλατων, Κρατυλος, πλατωνας διωνυμικο Γερμανος Μπερεντες Λατινικα φαρμακολογια θεραπεια δραση συνεργατικα θεραπευτικες ιδιοτητες παρασκευη ιατροφιλοσοφια θεραπευτης αδυνατισμα Καλεντουλα - Αστηρ Αττικος Μολοχα - Μολοχη Γλυκανισο - ανισσον Γλυκανισος - ανισσο αλθαια φλαμουρι – Φιλυρα αγριαδα – αγρωστις αγρωστη βασιλικος - ωκιμον ωκιμο μελισσοχορτο - Μελισσοφυλλον Μελισσοφυλλο θυμαρι – Θυμος κολιανδρος – Κοριον κοριο μαραθος - Μαραθον Μαραθο μεντα - Μινθη Κισσος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ