Αρχαίο ελληνικό άγαλμα της Αφροδίτης επαναπατρίσθηκε από την Γαλλία στην Ιταλία! Άντε και στην Αφροδίτη της Μήλου! - του Γ. Λεκάκη

Αρχαίο ελληνικό άγαλμα

της θεάς Αφροδίτης

επαναπατρίσθηκε από την Γαλλία

στην Ιταλία!

Άντε και στην Αφροδίτη της Μήλου…

Του Γιώργου Λεκάκη

Λέγεται «Η Αφροδίτη των Μεδίκων[1]» (Medici Venus[2]). Είναι ένα άγαλμα από παριανό μάρμαρο, φιλοτεχνηθέν στα τέλη του 2^ου αιώνα - αρχές 1^ου αι. π.Χ.

Το γλυπτό ευρέθη στην Ρώμη στα Λουτρά του Τραϊανού….

Στο βάθρο της βάσεως του αγάλματος ευρέθη η υπογραφή του καλλιτέχνη της: Είναι ο Κλεομένης[3] του Απολλοδώρου, Αττικού γλύπτη, που δραστηριοποιείτο εν Αθήναις, κατά τον 1^ο αιώνα π.Χ.

Προφανώς οι Ρωμαίοι το έκλεψαν από την Ελλάδα, όπως χιλιάδες άλλα αγάλματα και έργα τέχνης, και το μετέφεραν και αυτό στην Ρώμη…

Το 1575 το έργο επωλήθη στον Φερδινάνδο των Μεδίκων[4] και το 1677 αυτός το μετέφερε στην Φλωρεντία... Αλλά το 1802 ο - ελληνικής καταγωγής - Ναπολέων (και μάλιστα εκ Μάνης, όπως και οι Μέδικοι!!!) διέταξε την συλλογή και την μεταφορά του (διάβαζε… κλοπή του) στην πόλη των Παρισίων… Η γαλλική παρένθεση κράτησε μέχρι το 1816, όταν το γλυπτό επαναπατρίσθηκε στην Φλωρεντία…

Η αρχαία θεά των Ελλήνων (και όχι των Μεδίκων  - αν και αυτοί ήσαν Έλληνες), Αφροδίτη, επαναπατρίσθηκε, λοιπόν, από την Γαλλία στην Ιταλία. Και αυτό είναι μια σπάνια περίπτωση στην διεθνή αρχαιοκαπηλία. Σήμερα ευρίσκεται στην Πινακοθήκη Ουφίτσι στην Φλωρεντία – αν και θα έπρεπε να επαναπατρισθεί στην Ελλάδα. Αυτό μας δίνει όμως ένα προηγούμενο, για να επαναπατρισθεί και η παρανόμως φυγαδευθείσα Αφροδίτη της Μήλου, στην Μήλο των Κυκλάδων, και σε κάθε περίπτωση στην Ελλάδα…

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.1.2023.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Greco L. "Cosimo de Medici e l'amore per le tartarughe con la vela", Toctoc, 22.5.2015.

        - Sedita L. «IMMAGINI D'ARTE DAI MUSEI», 28.1.2023.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Οι Ιατρόπουλοι / Γιατράκοι / Γιατράνοι εκ Μάνης > Μέδικοι (medico = ιατρός) στην Ιταλία, ανέδειξαν 4 πάπες της Καθολικής Εκκλησίας [τον Πάπα Λέοντα Ι' (1513-1521), τον Πάπα Κλήμη Ζ' (1523-1534), τον Πάπα Πίο Δ' (1559-1565)[5] και τον "Πάπα των 17 ημερών", Λέοντα ΙΑ' (1605)] και δύο βασίλισσες της Γαλλίας [την Αικατερίνη - Catherine de' Medici (1547–1559) και την Μαρία - Marie de' Medici (1600–1610).

Η οικογένεια των Μεδίκων κατοίκησαν στην κοιλάδα του ποταμού της Σιέβας, στο χωριό Καφαγγιόλο, στην αγροτική περιοχή Mugello(***), βόρεια της Φλωρεντίας, αναφέρονται με αυτό το όνομα, για πρώτη φορά, τον 8ο αιώνα μ.Χ. και επισήμως σε έγγραφο του 1230. Η δε δυναστεία τους εξεκίνησε με την ίδρυση της Τράπεζας Medici στην Φλωρεντία το 1397.

Οι Μέδικοι ίσως ήταν απόγονοι Βυζαντινών στρατιωτών. Επί Ιουστινιανού (527-565), ο στρατηγός Ναρσής (536-556), μετέφερε βυζαντινό στρατό στην Ιταλία και έφθασε την κυριαρχία του Βυζαντίου μέχρι τον ποταμό Πάδο. Όμως το 568 μ.Χ. ανεκλήθη από τον αυτοκράτορα Ιουστίνο (565-576) και οι Λομβαρδοί άρχισαν επιδρομές. Κάποιοι Βυζαντινοί στρατιώτες όμως παρέμειναν στην περιοχή. Όπως οι Μέδικοι, διότι στο Οίτυλο / Βοίτυλο για αιώνες - μέχρι σήμερα - ασχολούνταν κυρίως με τα κηπευτικά, σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα και τα βότανα της φύσεως. Το 774 μ.Χ. πήρε την Ιταλία και πολέμησε τους Λομβαρδούς, ο Καρλομάγνος, έχοντας στο πλευρό του τον Παλλατίνο Αβεράρδο Μέδικο, ο οποίος ενίκησε μόνος του - κατά την τοπική παράδοση- τον γίγαντα Μουγκέλο(***). - βλ. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, και Μιχ. Γρ. Μπατσινίλα «ΟΙ ΜΕΔΙΚΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΓΙΑΤΡΙΑΝΟΙ ΤΟΥ ΟΙΤΥΛΟΥ ΜΑΝΗΣ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΓΙΟΡΤΗ». Αθήνα, 1999.

[2] Λάθος ορολογία, όπως λέμε «Ελγίνεια μάρμαρα»…

[3] Ήταν εικαστικός καλλιτέχνης και καλός αντιγραφέας.

Το άγαλμά του της Αφροδίτης ήταν απομίμηση της διάσημης Αφροδίτης της Κνίδου του Πραξιτέλους! Δικό του και ορειχάλκινο άγαλμα ρήτορα – ευρίσκεται παρανόμως στο Λούβρο - και ανάγλυφο βωμού που παριστάνει την θυσία της Ιφιγενείας. Ίσως ήταν πατέρας του γλύπτη Κλεομένη Κλεομένους (1^ος π.Χ. αι.), επίσης Αθηναίου ανδριαντοποιού. Γνωστός από την υπογραφή του («Κλεομένης Κλεομένους Αθηναίος εποίησεν») σε ανδριάντα, ο οποίος ευρίσκεται επίσης παρανόμως στο Μουσείο του Λούβρου. Το άγαλμα παριστάνει άνδρα γυμνό, χωρίς γένια, με υψωμένο το δεξί χέρι και με την χλαμύδα στο αριστερό. Στο αριστερό πόδι υπάρχει μία χελώνα, όπου είναι γραμμένη η υπογραφή του γλύπτη. Το άγαλμα παριστάνει ή τον Γερμανικό (θετό υιό του Αυγούστου, ή λόγιο εποχής Καίσαρος ή Αυγούστου). Στον ίδιο καλλιτέχνη αποδίδονται επίσης τα έργα Ευτέρπη, Αμαζών, Σάτυρος και Έρως (συλλογή Πέμπροκ).

[4] Ο Ferdinando I de' Medici (1549 –1609), ήταν τριτότοκος γιος του Κοσμά Α΄ (Κόζιμο, μεγάλος δουξ της Τοσκάνης) και της Ελεονώρας του Τολέδο (κόρης του Πέδρο Αλβάρεθ, μαρκήσιου της Βιγιαφράνκα και αντιβασιλέως της Νεαπόλεως). Έγινε καρδινάλιος, αλλά δεν χειροτονήθη τελικώς ιερέας. Έγινε Μέγας Δούξ της Τοσκάνης (1587 – 1609), έχοντας διαδεχτεί τον μεγαλύτερο αδελφό του Φραντσέσκο Α΄. Ενέκρινε διάταγμα ανεκτικότητας για τους εβραίους(*)και τους αιρετικούς. Το Λιβόρνο έγινε καταφύγιο για τους Ισπανούς εβραίους(*), κ.ά.. Ίδρυσε την Medici Oriental Press (Typographia Medicea), η οποία εξέδωσε πολλά βιβλία (κυρίως στην αραβική γραφή). Υποστήριξε τον Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Ροδόλφο Β', στην εκστρατεία του κατά των Τούρκων.

Ήταν φιλότεχνος και φιλάρχαιος. Έκτισε την βίλλα των Μεδίκων (Μέντιτσι) και απέκτησε πολλά έργα τέχνης, πολλά εκ των οποίων αρχαία ελληνικά, τα οποία αργότερα επήρε μαζί του στην Φλωρεντία (λ.χ. έναν αρχαίο μαρμάρινο λέοντα, τον οποίο αντέγραψε για να έχει ζευγάρι – σύμβολο δύναμης και εξουσίας - το ζεύγος των γλυπτών ευρίσκεται σήμερα στην Λότζια ντέι Λάντσι. Ανέπτυξε τις συλλογές των Μεδίκων σε έργα τέχνης, φύσης και τεχνικο-επιστημονικά όργανα. Χρηματοδότησε ερευνητικά ταξείδια, όπως του Φλαμανδού Giuseppe Casabona (1535 - 1595) στην Κρήτη, για καταγραφή βοτάνων(**), το έργο του οποίου είχε μεγάλη απήχηση στα βοτανικά κείμενα του 16^ου αι.

Όπως και ο αδελφός του, Φραγκίσκος Α', φρόντισε για την δημοσίευση μιας σειράς αδημοσίευτων έως τότε κειμένων αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών (πολλοί κώδικες, προετοιμασμένοι για εκτύπωση, διατηρούνται ακόμη μεταξύ των χειρογράφων Magliabechian της Εθνικής Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Φλωρεντίας).

Έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην εκπαίδευση του υιού του, Κοσμά Β' (1590 - 1621), αφού ανάμεσα στους δασκάλους του ήταν και ο Γαλιλαίος (1564 - 1642)! Οι Μέδικοι ήταν προστάτες του Γαλιλαίου.

Τέλος, προσεπάθησε να αποικίσει μια περιοχή της Νότιας Αμερικής βόρεια του δέλτα του ποταμού Αμαζονίου!

(*) «Ferdinando I De Medici, Document Inviting Jewish Merchants to Settle in Livorno and Pisa», Manuscript on Vellum, Φλωρεντία, 10.6.1593».

(**) Οι ιατροί / Μέδικοι έτρεφαν μεγάλο ενδιαφέρον για τα βότανα, καθώς ένας πρόγονός τους ήταν βοτανολόγος / στρατιωτικός ιατρός του βυζαντινού στρατού. Τέλος υπενθυμίζω πως οι Μέδικοι ήταν και Κύριοι Άργους και Ναυπλίας: 

            - Το 1357-1360 βάιλος ο Piere Tantenes Yatro ή Medici

            - Το 1360-1363 / 1364 βάιλος ο Αβεράρδος (Arardo ή Averardo de Medici).

(***) Κοιλάδα που κατοικήθηκε από μια φυλή της Λιγουρίας γνωστής ως Magelli. Εν συνεχεία η περιοχή κατελήφθη από τους ελληνικής καταγωγής Ετρούσκους, που άφησαν πολλά αρχαιολογικά ίχνη.

Αρχαιο ελληνικο αγαλμα της Αφροδιτης επαναπατρισμος κλεμμενων εργων τεχνης Γαλλια Ιταλια Αφροδιτη της Μηλου Μεδικων Medici Venus παριανο μαρμαρο, παρου παρος, 2ος αιωνας 1ος γλυπτο Ρωμη Λουτρα Τραιανου τραιανος βαθρο βαση αγαλματος υπογραφη ελλην ελληνας καλλιτεχνης Κλεομενης Απολλοδωρος Αττικος γλυπτης, Αθηναι, αθηνα αττικη Ρωμαιοι κλοπη Ελλαδα, αγαλματα εργα τεχνης, 1575 πωληση Φερδινανδος των Μεδικων 1677 Φλωρεντια 1802 Ναπολεων συλλογη μεταφορα Παρισι γαλλικη 1816, γλυπτα αρχαια θεα των Ελληνων Μεδικοι αρχαοκαπηλια Πινακοθηκη Ουφιτσι προηγουμενο, κλεμμενη Μηλος Κυκλαδων, Ιατροπουλοι / Γιατρακοι Ιατροπουλαιοι / Γιατρακος Ιατροπουλος Μανη μανιατες medico = ιατρος παπας παππας Καθολικη Εκκλησια λεων Λεοντας Α 1513 1521, 16ος Κλημης Ζ 1523 1534 Πιος Δ 1559 1565 1605 βασιλισσα της Γαλλιας Αικατερινη - Catherine de' Medici 1547 1559 Μαρια - Marie de' Medici 1600 1610 17ος οικογενεια αγροτικη περιοχη Μουργελο Μουργελλο Μουρτζελο Μουρτζελλο Mugello, εγγραφο 1230 13ος δυναστεια Τραπεζα Medici 14ος 397 ελγιν Ελγινεια μαρμαρα εικαστικος αντιγραφεας απομιμηση μιμηση διασημη κνιδος Κνιδου Πραξιτελη ορειχαλκινο ρητορας Λουβρο αναγλυφο βωμος θυσια Ιφιγενεια Κλεομενης Κλεομενους Αθηναιος ανδριαντοποιος εποιησεν ανδριαντας, Μουσειο του Λουβρου ανδρας γυμνος, γενια, αγενειος δεξι χερι χλαμυδα χλαμυς αριστερο ποδι χελωνα, Γερμανικος θετος υιος Αυγουστος, λογιος Καισαρ αυτοκρατωρ αυτοκρατορας εργα Ευτερπη, Αμαζων, Σατυρος ερως συλλογη Πεμπροκ Αμαζονιος 1549 1609 τριτοτοκος Κοσμας Α΄ Κοζιμο, μεγαλος δουξ Τοσκανης Ελεονωρα του Τολεδο Αλβαρεθ, μαρκησιος Βιγιαφρανκα αντιβασιλεας Νεαπολη δουκας Τοσκανη Ελεονορα Αλβαρεζ, Βιλαφρανκα αντιβασιλευς Νεαπολις ναπολι καρδιναλιος, ιερεας Μεγας 1587 – 1609 Φραντσεσκος Α διαταγμα ανεκτικοτητα εβραιοι αιρετικοι Λιβορνο καταφυγιο ισπανια Ισπανοι εβραιος ισπανος Medici Oriental Press Typographia Medicea τυπογραφεια βιβλιο αραβικη γραφη Αυτοκρατορια Αγια Ρωμαικη Ροδολφος Β εκστρατεια τουρκια Τουρκοι φιλοτεχνος και φιλαρχαιος βιλα βιλλα Μεντιτσι αρχαια ελληνικα αρχαιος μαρμαρινος λεοντας αντιγραφη ζευγαρι – συμβολο δυναμη εξουσια ζευγος γλυπτων Λοτζια ντει Λαντσι συλλογες φυση τεχνικοεπιστημονικα οργανα. χρηματοδοτης ερευνητικο ταξειδι, ταξιδι Φλαμανδος Giuseppe Casabona καζαμπονα 1535 - 1595 Κρητη, βοτανα βοτανικα κειμενα Φραγκισκος Α δημοσιευση αδημοσιευτα κειμενο αρχαιων Ελληνων μαθηματικος μαθηματικοι μαθηματικα κωδικας, κωδιξ εκτυπωση, χειρογραφο μαλιαμπεκιαν Magliabechian Εθνικη Κεντρικη Βιβλιοθηκη Φλωρεντιας εκπαιδευση Β 1590 - 1621) 17ος δασκαλος Γαλιλαιος 1564 - 1642 αποικια Νοτιος νοτια Αμερικη δελτα ποταμος Αμαζονιος Jewish Merchants Livorno πιζα πισα Pisa 1593 Λορεντσο ντε Giovanni di Lorenzo de’ Medici αλεσσαντρο ντι Οτταβιανο αλεξανδρος Alessandro di Ottaviano de' Medici Γιατρανοι Γιατρανος οιτυλο Cafaggiolo κοιλαδα Σιεβ χωριο Καφαγγιολο, αγροτες 8ος 6ος 7ος Βυζαντινοι στρατιωτες Ιουστινιανος 527 565 στρατηγος Ναρσης 536 556 βυζαντινος στρατος Ιταλια Βυζαντιο Παδος 568 ανακληση Ιουστινος 565 576 Λομβαρδοι Λομβαρδια επιδρομη Βυζαντινοι στρατιωτες Οιτυλο / Βοιτυλο κηπευτικα 774 Καρλομαγνος, Παλλατινος Αβεραρδος Μεδικος, γιγας γιγαντας ιατροι βοτανολογος / στρατιωτικος ιατρος κοιλαδα φυλη Λιγουρια μαγελι μαγελοι μαγελλι μαγελλοι Magelli ελληνικη καταγωγη Ετρουσκοι αρχαιολογια ματζελι ματζελοι ματζελλι ματζελλοι Κυριοι αργους και Ναυπλιας 14ος 1357 1360 βαιλος πιερ ταντενες ντιτ Γιατρο Piere Tantenes dit Yatro ή Medici 1363 / 1364 αραδο Arardo Averardo de Medici αραδος αργος Ναυπλια αργολις Ναυπλιο αργολιδα

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ