Ο «γάμος» του καρναβαλιού στην Γκούρα Κορινθίας - Β. Π. Σαρλή

Ο «γάμος» του καρναβαλιού

στην Γκούρα Κορινθίας

Τα παραδοσιακά έθιμα των Αποκριών έχουν βαθειές ρίζες στον χρόνο και σε προχριστιανικές τελετές, σχετικές με την γη και την γονιμότητα. Μέσα στο σκοτάδι του χειμώνα οι αγροτικοί πληθυσμοί εορτάζουν την σπορά, που έχει ολοκληρωθεί και προσδοκούν η γη να ανταμείψει του κόπους τους και για μια ακόμη άνοιξη, να καρπίσει και να τους θρέψει. Καθ’ όλου τυχαία, λοιπόν, σε πολλά μέρη της Ελλάδος κύριο δρώμενο των Αποκριών ήταν ο «γάμος», στον οποίο παραδοσιακά συμμετείχαν μόνον άνδρες. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκη «Τάματα και αναθήματα» 

Συμπεθεριό ξεκίνησε πέντ' έξι οχτώ νομάτοι,

φορούν τσαρούχια από λαγό και σκούφια από κουνάβι.

- Βγες νύφη κι έρχεται ο γαμπρός, έρχεται να σε πάρει.

- Τι και αν έρχετ’ο γαμπρός και όλοι οι συμπεθέροι;

- Ρε μαύρε, ρε κακόμοιρε, που θες και συ γυναίκα,

που χτές ήρθα στο σπίτι σου κι είδα την καταντιά σου,

εκεί είδα γάτες και σκυλιά να γλύφουνε τ’ αγγειά σου,

Είχες να ξύλινο καυκί κι έτρωγες τις τριφτάδες,

είχες χελωνοκαύκαλο, που έβγανες το στάρι!

Με αυτό το ευτράπελο τραγούδι ξεκινούσε το «συμπεθεριό» για να πάει να πάρει την «νύφη», την Κυριακή της τελευταίας αποκριάς στην Γκούρα Κορινθίας, όπου γινόταν ο «γάμος» του Καρναβαλιού. Πρόκειται για ένα αποκριάτικο έθιμο της Γκούρας, που γινόταν εκεί προπολεμικώς και συνεχίσθηκε μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας του 1939 - 1940, ίσως και λίγο μετά και σιγά-σιγά έσβησε κι αυτό μαζί με τόσα άλλα. Ας παρακολουθήσουμε όμως τα δρώμενα όπως συνέβαιναν στην αναπαράσταση του γάμου «παρωδία» της σχετικής χριστιανικής ακολουθίας:

Πριν ξεκινήσει η γαμήλια πομπή γινόταν η «προικολαβή» με την ακόλουθη στιχομυθία μεταξύ των «συμπεθέρων» και της μάνας της νύφης:

-Τι της δίνεις της κοπέλλας και τηνε παντρεύεις

-Πέντε γίδες κολοβές, πέντε κεντητές ποδιές.

Πέντε γίδες με τσοκάνια πέντε κεντητά φουστάνια.

-Τι της δίνεις της κοπέλλας και τηνε παντρεύεις - θεία Παναγιώταινα;

-Τραχηλιά και άσπρο μπούστο μια γιδιά γεμάτη μούστο.

Το γκεσέμι απ΄ τη στάνη κι ένα τράγινο φουστάνι!

Η πομπή ξεκινούσε από την Απάνου και την Πέρα γειτονιά, που 'ναι το ξάγναντο των Ανδρικοπουλέικων αλωνιών, με το τραγούδι που αναφέραμε στην αρχή.

Όλος ο κόσμος, μικροί και μεγάλοι κι αυτοί που κατάφταναν απ' τα περίχωρα, παίρναν θέση γύρω στην πλατεία. Οι καβαλλαρέοι άφηναν τα υποζύγιά τους στον περίβολο του διπλανού παρεκκλησιού και πεζοί περνούσαν στο κέντρο της πλατείας, στο υπερυψωμένο κυκλικό τσιμεντόστρωτο, όπου τα δρώντα πρόσωπα καταλάμβαναν τις θέσεις τους κι άρχιζε η ιεροτελεστία. Σταματούσαν τα όργανα κι όλος ο κόσμος για μια στιγμή παρέμενε άφωνος. Τότε ακουγόταν βροντερή η φωνή του παπά, που διάβαζε ευχές, θυμιάτιζε τριγύρω τα νεονύφια και τους παρευρισκόμενους, γεμίζοντάς τους σκόνη από τη στάχτη και πνίγοντάς τους με τον καπνό που σκόρπιζε το θυμιατό. Περνούσε κατόπιν τις βέρες ο παπάς κι αγριοκοίταζε (γιατί τον έβλεπε σαν αντίζηλο) τον κουμπάρο, που άλλαζε κατόπιν τα στέφανα στ' αταίριαστο ζευγάρι. Ο μπραζέρης πρόσεχε τον γαμπρό και τον σκούπιζε, καθώς ίδρωνε και ξίδρωνε, κι η μπραζέρα περιποιόταν την νύφη. Ο παπάς πρόσφερε με την μικρή τσότρα κρασί στον γαμπρό και στην νύφη και μετά την πετούσε στον κουμπάρο. Ακολουθούσε ο χορός του Ησαΐα σ΄ ένα πανδαιμόνιο από τρανταχτά γέλια και ξεφωνητά, μα και από ένα ανελέητο, όχι κουφετοπόλεμο, αλλά από καλαμπόκι και ρεβίθι, σφυροκόπημα των νιόγαμπρων, του παπά, του κουμπάρου και της παρέας.

Με τους μασκαράδες έμπαιναν κι άλλοι κι άλλοι στον χορό, που μεγάλωνε και μεγάλωνε κι αυξάνονταν οι ζυγιές, φούντωνε το γλέντι, αντηχούσε στα γύρω αρχοντόσπιτα η μουσική και τα τραγούδια, τα γέλια και οι φωνές, τα ξεφαντώματα μικρών και μεγάλων, μαζί μ' εκείνα τα χλιμιντρίσματα των ανυπομονούντων δεμένων αλόγων και τα γκαρίσματα των γαϊδάρων. Όταν νύχτωνε για τα καλά, τότε διαλυόταν ο χορός, σχηματιζόταν πάλι η πομπή, φωταγωγημένη όμως, με αναμμένα κλεφτοφάναρα δεμένα στις ουρές των ζώων και μ' ένα μεγάλο φανό στο μέτωπο του πρώτου, γινόταν περισσότερο φαντασμαγορική η παρουσία της στους δρόμους, για να καταλήξει πάλι, με ζουρνάδες και νταούλια, στ' αλώνια, απ' όπου ξεκίνησε και να διαλυθεί.

Και οι ευχές έδιναν κι έπαιρναν.

«Άντε και του χρόνου πάλι»…

ΠΗΓΗ: άρθρο του Βασίλη Π. Σαρλή στο περιοδικό «Αίπυτος», τ. 21-22, χειμ. – άν. 2000. ΔΕΙΤΕ το τεύχος ΕΔΩ. Γ. Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.2.2023.

γαμος του καρναβαλιου Γκουρα Κορινθιας παραδοσιακα εθιμα διονυσιακα Αποκριες προχριστιανικη τελετη γαια γη γονιμοτητα χειμωνας αγροτες σπορα, ανοιξη, καρπισμα τροφη καρπος διονυσιακο δρωμενο Αποκρια παραδοση ανδρες ανδρικος ανδρικο συμπεθεριο νοματοι, νοματαιοι τσαρουχι λαγος σκουφια σκουφι κουναβι νυφη γαμπρος, γαμβρος συμπεθεροι μαυρος, κακομοιρος, γυναικα, σπιτι καταντια γατα σκυλι αγγειο ξυλινο καυκι τριφταδα χελωνοκαυκαλο, σταρι χελωνα καυκαλο ευτραπελο τραγουδι Κυριακη τελευταια αποκριας Καρναβαλου Καρναβαλος αποκριατικο εθιμο 1939 - 1940, δρωμενα αναπαρασταση παρωδια χριστιανικη ακολουθια χριστιανικο μυστηριο γαμηλια πομπη προικολαβη προικα στιχομυθια μανα κοπελα παντρεια γιδα κολοβη, κεντητη ποδια πεντε 5 γιδες τσοκανι κεντητο φουστανι κοπελλα θεια Παναγιωταινα τραχηλια ασπρο μπουστο γιδια μουστος γκεσεμι στανη τραγινο αιγα Απανου Περα γειτονια ξαγναντο Ανδρικοπουλεικα αλωνια αλωνι Ανδρικοπουλος πλατεια καβαλλαρεοι καβαλλαρης καβαλλαρηδες υποζυγιο περιβολος παρεκκλησι πεζοι κυκλικο ιεροτελεστια μουσικα οργανα παπας, ευχη θυμιατο νεονυφια σκονη σταχτη καπνος βερες παππας αντιζηλος κουμπαρος, στεφανα αταιριαστο ζευγαρι μπραζερης μπραζερα τσοτρα κρασι χορος του Ησαια γελια καλαμποκι ρεβιθι, νιογαμπροι ρεβυθι μασκαρας χορος ζυγια γλεντι, αρχοντοσπιτο μουσικη τραγουδια, ξεφαντωμα αλογο κλεφτοφαναραο ουρα ζωο φανος ζουρνας νταουλι, αλωνι ευχη Σαρλης περιοδικο Αιπυτος καβαλαρεοι καβαλαρης καβαλαρηδες μασκαραδες φενεος στυμφαλια απανω

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ