Το αρχαίο ελληνικό Συκάμινον ή Πορφυρεών, στην Ανατολική Μεσόγειο! Σχέσεις με Κρήτη, Κύπρο, κλπ. - του Γ. Λεκάκη

Το αρχαίο ελληνικό Συκάμινον

ή Πορφυρεών,

στην Ανατολική Μεσόγειο!

Σχέσεις με Κρήτη, Κύπρο, κλπ.

Του Γιώργου Λεκάκη

Το αρχαίο Συκάμινον[1](*)(> Sycamine / Tel Shikmona / Siqmonah, Tell es-Samak), εντοπίσθηκε βόρεια της Χάιφα στην έκταση του Ισραήλ!

Το Συκάμινον ή Συκαμινών, με ομώνυμο ποτάμι, κατοικείται από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (15^ος αι. π.Χ.).

Σε ανασκαφές[2], οι αρχαιολόγοι βρήκαν ένα κτήριο που περιείχε θραύσματα αγγείων και πιθάρια (όπως τα κρητικά), εργαστήρια βαφής πορφύρας (όμοια με της Χρυσής(*) Λασυθίου Κρήτης – ΔΙΑΒΑΣΤΕ την συσχέτιση στο AJA), και πολλά αντικείμενα μη τοπικής παραγωγής, όπως:

        - αγγείο κεραμικό σε σχήμα σκαντζόχοιρου (Μυκηναϊκή IIIb - Ύστερη Εποχή του Χαλκού IIb, 13ος αιώνας π.Χ.), από την Ελλάδα,

        - ελαιουργείο - αποθήκη με απολιθωμένες ελιές,

        - κυπριακό κεραμικό (Εποχής Σιδήρου, 10ου αιώνα π.Χ.), με ηλιακά σύμβολα,

        - ειδώλια ιππέων (παρόμοια με της Κύπρου),

        - αγγεία από την Κύπρο, την λοιπή Ελλάδα, την Μεσοποταμία,

        - μουσικό κρουστό όργανο από ελεφαντόδοντο (κατασκευασμένο στην Αίγυπτο τον 14^ο αι. π.Χ. με ανάγλυφο εικόνα της θεάς Ελλας Αθώρ),

        - αγαλματίδια αιγυπτιακών θεοτήτων,

        - καμπανόσημο πήλινο ειδώλιο γυναικός που παίζει ντέφι, 8^ος αι. π.Χ. κλπ.

Οι κάτοικοι της περιοχής ασχολούνταν με το θαλάσσιο εμπόριο – και τέτοιο έκαμαν εκείνη την εποχή οι Έλληνες.

Αργότερα αναφέρεται ως «πόλη των Τυρίων[3]» ή «των Φοινίκων[4]» (βλ. Ψευδο-Σκύλαξ «Περίπλους», Στέφ. Βυζάντιος), αλλά πάντα με το ελληνικό της όνομα, που σημαίνει πρωτέρα ελληνική αποικία και ελληνικό χαρακτήρα. Και ο εβραίος ιστορικός Ιώσηπος (βλ. Yosef ben Mattathias «Αρχαιότητες των Εβραίων» 13,332) την αναφέρει με το ελληνικό της όνομα, ως Συκαμινή. Προσθέτει ότι ήταν ένα μέρος όπου μπορούσαν να εισπλεύσουν πλοία στο λιμάνι και όπου ο Μακεδών Πτολεμαίος Θ’ Σωτήρ Λάθυρος (139 – 81 π.Χ.), κατά την διάρκεια μιας εισβολής του στην περιοχή, είχε αποβιβάσει εκεί τον στρατό του. Αναφέρεται και ως Συκαμινόπολις, ή Συκαμίνων πόλις, ερειπωμένη ήδη επί Στράβωνος. Περιοχή γνωστή για την καλλιέργεια τζιτζιφιών (εβραϊκά rimin).[5]

Μετά κατοικήθηκε από Χαναναίους. Κατεστράφη κατά τον 13^ο αιώνα π.Χ. Επανακαταλήφθηκε στην Εποχή του Σιδήρου, για σύντομο χρονικό διάστημα, πριν ξανακαταστραφεί από πυρκαγιά τον 10^ο αιώνα π.Χ. κατά την επιτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία του ελληνικής καταγωγής φαραώ Σεσόνχοση[6].

Η ακρόπολη προφανώς κτίστηκε μετά την πολιορκία του Αντίοχου Ζ'.

Στις αρχές της βυζαντινής περιόδου υπήρχε χριστιανικός οικισμός, ο Πορφύριον ή Πορφυρεών, ο οποίος ιδρύθηκε στα μέσα του 4^ου αιώνα μ.Χ. και ενισχύθηκε τον 6^ο  αιώνα μ.Χ. Την περίοδο αυτή, η περιοχή του οικισμού φθάνει στο αποκορύφωμά της: Κατασκευάσθηκαν αποχετευτικό δίκτυο, εργαστήρια, εκκλησία…

Τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιόδου αποκάλυψαν οικιστικές συνοικίες με ψηφιδωτά δάπεδα, πολυτελή έπαυλη στην κορυφή του λόφου, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, μοναστηριακό κτήριο και εκκλησία με πολλά ψηφιδωτά δάπεδα και πλάκες διακοσμημένες με χάλκινους σταυρούς. Συνολικά, στην Πορφυρεώνα απεκαλύφθησαν περισσότερα από 50 ψηφιδωτά δάπεδα, διακοσμημένα με φυτικά είδη (δέντρα, φρούτα, μήλα και τσαμπιά σταφύλια), κ.ά. Σε δύο δωμάτια δίπλα στην κεντρική αίθουσα της μονής, ευρέθησαν επιγραφές στα ελληνικά:

            - Η μία έγραφε: «Αυτός ο τόπος είναι των ευτυχισμένων (ή καλών) ημερών».

            - Η άλλη επιγραφή ανέφερε έναν άνδρα ονόματι «Αυγένιος» (ή Αντώνιος).

            - Στο δε δάπεδο της εκκλησίας ευρέθη η επιγραφή «Μακάριος ο οικοδόμος».

Το μόνο μέρος όπου ευρέθησαν μοτίβα από τον κόσμο των ζώων σε ψηφιδωτά, ήταν στα ερείπια της μονής, στο πάτωμα του ψηφιδωτού. Εμφανίζονταν διακοσμήσεις από ζεύγη πουλιών της ειρήνης και περιστέρια. Το πλήθος των ψηφιδωτών δαπέδων και η ομοιομορφία των διακοσμήσεων οδήγησαν αρκετούς ερευνητές να ισχυριστούν ότι στον χώρο λειτουργούσε εργαστήριο παραγωγής ψηφιδωτών, παρόμοιο με τα εργαστήρια που λειτουργούσαν τότε σε Γάζα, Ιερουσαλήμ, Διοκαισάρεια[7], Μπέιτ Σιν, κ.ά.!

Η Πορφυρεών έπαψε να υπάρχει στα τέλη του 6^ου αιώνα μ.Χ. ή στις αρχές του 7^ου αιώνα μ.Χ. – δηλ. πριν από την μουσουλμανική κατάκτηση της περιοχής.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.12.2019.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Είδος μαύρης μουριάς. Δεκάδες σχετικά τοπωνύμια στην Ελλάδα.

[2] Έγιναν από το 1939, από το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Βρετανικής Κυβέρνησης της Παλαιστίνης. Άλλες ανασκαφικές εποχές πραγματοποιήθηκαν τα έτη 1963 - 1979 από το Μουσείο της Χάιφα.

[3] Αρχαιοτάτη αποικία Αρκάδων –βλ. Τύρος Κυνουρίας.

[4] Οι Φοίνικες από την Τύρο εμφανίσθηκαν κατέλαβαν την τοποθεσία μόλις κατά την περσική περίοδο.

[5] βλ. Mishnah (Demai 1:1), του 189 μ.Χ.

[6] Sesonchôsis / Sheshonq I (945 / 943 - 924 / 922 π.Χ.): Οι πρόγονοί του είχαν εγκατασταθεί στην Αίγυπτο κατά την διάρκεια του Νέου Βασιλείου, πιθανότατα από την Μεγάλη Ηρακλεόπολη. Ο Αιγύπτιος συγγραφέας Μανέθων ισχυρίζεται ότι ο Shoshenq I προερχόταν από την αρχαία ελληνική πόλη Βούβαστι. Τα κατορθώματά του είναι χαραγμένα στην πύλη Βουβαστίτη στο Καρνάκ της Θηβαϊκής Τριάδος. Ίσως είναι ο Sesaq ή Shishak της εβραϊκής Βίβλου.

[7] Η Σέπφωρις > Σαφουρίγια > Τζιπόρη, Τζιπόρι, Τσιπόρι, στην κεντρική Γαλιλαία, γνωστή για την «Οικία του Διονύσου».

(*) γεωγραφικό πλάτος αρχαιολογικού χώρου Χρυσής: 34° 88′ 19″N 

      γεωγραφικό πλάτος Συκαμίνου:                                32° 49′ 30″N

αρχαιο ελληνικο αρχαια ελληνικη πολη Συκαμινον Πορφυρεων, Ανατολικη Μεσογειος Κρητη, Κυπρος, Συκαμινο Sycamine / τελ σικμονα Tel Shikmona / Siqmonah, Tell es Samak ες σαμακ Χαιφα Ισραηλ Συκαμινων, ποταμι, Πρωιμη Εποχη Χαλκου 15ος αιωνας πΧ ανασκαφες αρχαιολογια κτηριο θραυσμα αγγειο πιθαρι κρητικο εργαστηριο βαφης πορφυρα βαφη νησι νησακι μικρονησι Χρυση Λασυθιου Κρητης αντικειμενο Λασιθιου Λασιθιου λασιθι λασυθι αγγεια κεραμικο σχημα σκαντζοχοιρος Μυκηναικη υστερη 13ος Ελλαδα, ελαιουργειο - αποθηκη απολιθωμα ελια ελιες, κυπριακο κεραμικα Σιδηρου, 10ος ειδωλιο ιππεας ιππευς Κυπρου Μεσοποταμια μουσικο κρουστο οργανο ελεφαντοδοντο Αιγυπτος 14ος αναγλυφος εικονα θεα Ελλας Αθωρ / Ella Hathor αγαλματιδιο αιγυπτιακο θεοτητα καμπανοσημο πηλινο ειδωλια γυναικα ντεφι, 8ος θαλασσιο εμποριο αρχαιοι ελληνες Τυριοι Φοινικες ΨευδοΣκυλαξ Περιπλους Βυζαντιος ελληνικο ονομα, ελληνικη αποικια ελληνικος χαρακτηρας εβραιος ιστορικος Ιωσηπος εβραιοι Αρχαιοτητες Εβραιων Συκαμινη πλοιο λιμανι Μακεδονας Πτολεμαιος Θ Σωτηρ Λαθυρος 139 – 81 εισβολη αποβιβασε στρατος Συκαμινοπολις, πόλις, Στραβων καλλιεργεια τζιτζιφα τζιτζιφιες εβραικα ριμιν rimin Μακεδονια Συκαμινοπολη Χαναναιοι Καταστροφη 13ος πυρκαγια 10ος στρατιωτικη εκστρατεια ελληνικη καταγωγη φαραω Σεσονχοση Σεσονχοσι ακροπολη πολιορκια Αντιοχος Ζ βυζαντιο χριστιανικος οικισμος, Πορφυριον Πορφυριο Πορφυρεωνα, 4ος μΧ 6ος αποχετευτικο δικτυο, εργαστηρια, εκκλησια αρχαιολογικα ευρημα συνοικια ψηφιδωτα δαπεδα, πολυτελεια επαυλη επαυλις βιομηχανικη εγκατασταση μοναστηριακο κτηριο ψηφιδωτο δαπεδο πλακα διακοσμηση χαλκινος σταυρος φυτικα ειδη δεντρο, δενδρο φρουτα, φρουτο μηλο μηλια τσαμπι σταφυλι δωματιο αιθουσα μονη επιγραφη ελληνικα ευτυχισμενες καλες ημερες επιγραφη ανδρας Αυγενιος Αντωνιος Μακαριος ο οικοδομος ζωο πατωμα ζευγος πουλιων πουλια ειρηνης ειρηνη περιστερι ομοιομορφια εργαστηριο παραγωγη Γαζα, Ιερουσαλημ, Διοκαισαρεια Μπειτ Σιν, 7ος μουσουλμανικη κατακτηση μουσουλμανοι μουσουλμανισμος μαυρη μουρια τοπωνυμιο 1939, Βρετανικη Κυβερνηση Παλαιστινη βρετανια ανασκαφη 1963 1979 Μουσειο Αρκαδες Τυρος Κυνουριας κυνουρια αρκαδια Φοινικη περσες περσικη μισναχ μισνα Mishnah Demai 189 Sesonchosis / Sheshonq I 945 / 943 - 924 / 922 προγονοι Νεο Βασιλειο Μεγαλη Ηρακλεοπολη Ηρακλεοπολις Ηρακληςη Αιγυπτιος συγγραφεας Μανεθων / Manetho Βουβαστις κατορθωματα πυλη Βουβαστιτη / Bubastite Καρνακ / Karnak θηβα Θηβαικη Τριαδα τριας σεσακ Sesaq σισακ Shishak εβραικη Βιβλος Σεπφωρις > Σαφουριγια > Τζιπορη, Τζιπορι, ζιπορι Τσιπορι, Γαλιλαια, Οικια του Διονυσου θεος διονυσος γεωγραφικο πλατος Πορφυραων

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ