Το έθιμο της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας στην Ελευσίνα (επιβίωση των Ελευσινίων Μυστηρίων) στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO

Το έθιμο της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας

στην Ελευσίνα

(επιβίωση των Ελευσινίων Μυστηρίων)

στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο

Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

της Ανθρωπότητας

της UNESCO

​Τον φάκελο ώστε να εγγραφεί το έθιμο της Παναγίας Μεσοσπορίτισσας στην Ελευσίνα, στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (Σύμβαση UNESCO 2003) υπέβαλε το ΥΠΠΟΑ, στις 29 Μαρτίου 2023. Ένα σημαντικό έθιμο του τόπου μας, φέροντας τη διαχρονία του ιερού και την ιστορική μνήμη πολλών γενεών, ξεκινά το ταξίδι του προς τον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.

Η Παναγία Μεσοσπορίτισσα, η Παναγίτσα στ' Αρχαία, όπως τη λένε στην Ελευσίνα, είναι ένα έθιμο με πολυεπίπεδες αναφορές στην ιστορία της πόλης και των κατοίκων της. Από τα αρχαία χρόνια και τη διεξαγωγή των Ελευσίνιων μυστηρίων, το Θριάσιο πεδίο για αιώνες υπήρξε ο σημαντικότερος σιτοβολώνας της Αττικής. Το σύγχρονο πρόσωπο της περιοχής μεταμορφώθηκε από νέες παραγωγικές δραστηριότητες, και φιλοξενεί πλέον σημαντικές βιομηχανίες (διυλιστήρια, ναυπηγεία, εργοστάσια κλπ.). Ωστόσο, το έθιμο αποτελεί πεδίο κοινής έκφρασης όλων των εθνοπολιτισμικών ομάδων που συνοίκισαν την Ελευσίνα στα νεότερα χρόνια, συμβάλλοντας στη διατήρηση της μνήμης της πόλης και στην κοινωνική συνοχή της. Οι πιστοί μετέχουν σε μια εμπειρία του ιερού με βαθιές ρίζες στο χρόνο και στο τοπίο της Ελευσίνας, εμφανή στην ευλάβεια με την οποία προσεγγίζουν την εορτή και τις ετοιμασίες που οι ίδιοι κάνουν γι' αυτήν.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΜΕΣΟΣΠΟΡΙΤΙΣΣΑ

στο βιβλίο του Γ. Λεκάκη «Τάματα και Αναθήματα».

Την παραμονή των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 20 Νοεμβρίου κάθε έτους, σε έναν μικρό μεταβυζαντινό ναό, γνωστό και ως η «Παναγίτσα στ' Αρχαία», μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, εκεί που κατά την αρχαιότητα τελούνταν τα Ελευσίνια μυστήρια, μετά την ακολουθία του εσπερινού, ευλογείται από τον ιερέα η ιερή τροφή της Δήμητρας(*) και οι άλλες δύο τροφές που συγκροτούν την τριάδα της μεσογειακής δίαιτας. Οι πιστοί προσκομίζουν άρτους, μαζί με λίγο λάδι και κρασί. Παραδίδουν επίσης στον ιερέα χαρτιά, στα οποία αναγράφονται τα ονόματα των οικείων τους, προκειμένου να μνημονευθούν στη δέηση για υγεία και ευημερία. Ο ιερέας ευλογεί τις προσφορές των πιστών και δέεται «υπέρ ευφορίας των καρπών της γης». Μετά το πέρας της θρησκευτικής τελετής, οι άρτοι μοιράζονται σε όλους τους παρευρισκόμενους.

Από το 2014, αναβιώνει από τον Λαογραφικό Σύλλογο Ελευσίνας "Αδράχτι" μια πρακτική που παλιότερα, όταν ακόμα η Ελευσίνα ήταν αγροτική περιοχή, επιτελούνταν από τις γυναίκες της Ελευσίνας. Πρόκειται για το πολυσπόρι, το οποίο παρασκευάζεται με βρασμένα δημητριακά(*)και όσπρια, στα οποία προστίθεται πετιμέζι, ρόδι και σταφίδες, και μοιράζεται σε όλους τους συμμετέχοντες στη γιορτή, κατά την έξοδό τους από τον αρχαιολογικό χώρο.

Στη διαδικασία τεκμηρίωσης του στοιχείου και συγκρότησης του φακέλου υποψηφιότητας συμμετείχαν ενεργά οι κάτοικοι της Ελευσίνας, πολιτιστικοί σύλλογοι της περιοχής και φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και η «Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2023».

Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Με συστηματικό τρόπο και αναγνωρίζοντας την ανάδειξη των στοιχείων που είναι κρίσιμης σημασίας για τη διαφύλαξη της συλλογικής ταυτότητας, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δίνει ξεχωριστή σημασία στην προβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί φορέα και εκφραστή των τρόπων με τους οποίους οι άνθρωποι στο πέρασμα του χρόνου άφησαν το αποτύπωμά τους. Αποτελεί μια πολύτιμη πηγή αναφοράς, από την οποία οι σύγχρονες κοινωνίες μπορούν να αντλήσουν γνώση και έμπνευση σχετικά με την ιστορία, τις παραδόσεις, τις εμπειρίες, τις πρακτικές από τις προηγούμενες γενιές. Από το 2019, το ΥΠΠΟΑ, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και συλλόγους σε όλη την Ελλάδα, ενισχύει δυναμικά την προστασία και ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουμε εγγράψει περίπου 60 στοιχεία στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ τέσσερα ακόμη στοιχεία έχουν εγγραφεί στον αντίστοιχο Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Ανθρωπότητας της UNESCO. Πρόκειται για ένα σημαντικό έργο των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, το οποίο πρόκειται να συνεχιστεί».

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 30.3.2023.

εθιμο Παναγια Μεσοσποριτισσα Ελευσινα αττικης Καταλογος αυλης Πολιτιστικης Κληρονομιας της Ανθρωποτητας ουνεσκο UNESCO εθιμα Ελευσις αυλη Πολιτιστικη Κληρονομια συμβαση 2003 2023 διαχρονια ιερο ιστορικη μνημη Παναγιτσα στα Αρχαια, πολη Ελευσινια μυστηρια Θριασιο πεδιο σιτοβολωνας Αττικη βιομηχανια διυλιστηριο, ναυπηγειο εργοστασιο εθνοπολιτισμικες ομαδες πιστοι ιερον ευλαβεια εορτη παραμονη Εισοδια Θεοτοκου, θεοτοκος 20 Νοεμβριου 21 Νοεμβριος μεταβυζαντινος ναος, ιν αρχαιολογικος χωρος Ελευσινας, αρχαιοτητα ακολουθια εσπερινος ευλογια ιερεα ιερη τροφη θεα Δημητρα τροφες αγια ιερη τριαδα μεσογειακη διαιτα πιστος αρτος, λαδι ελαιολαδο κρασι χαρτι ονομα δεηση υγεια ευημερια ιερευς προσφορα ευφορια καρπος γη θρησκευτικη τελετη αρτοι 2014, αναβιωση Λαογραφικος Συλλογος Αδραχτι αγροτικη περιοχη γυναικα Ελευσινιες πολυσπορι, βρασμενα δημητριακα οσπρια, πετιμεζι, ροδι σταφιδα εορτή, Πολιτιστικη Πρωτευουσα 2023 πολυσπορια Μενδωνη, συλλογικη ταυτοτητα Υπουργειο Πολιτισμου 2019

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ