Κανυτελής: Η αμαρτύρητος αρχαία ελληνική πόλη, με ναό του Διός, από τον Σαλαμίνιο Τεύκρο, και τις τρεις νεκροπόλεις!!! - του Γ. Λεκάκη

Κανυτελής:
Η αμαρτύρητος αρχαία ελληνική πόλη,
με ναό του Διός, από τον Σαλαμίνιο Τεύκρο,
και τις τρεις νεκροπόλεις!!!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Κανυτελής ήταν μια πόλη της ενδοχώρας της αρχαίας Κιλικίας, στον 36ο παράλληλο[1], αμαρτύρητος από τους αρχαίους συγγραφείς, αλλά γνωστή από επιγραφές και άλλα στοιχεία!

Φαίνεται να κατοικήθηκε (τουλάχιστον) κατά την (κακώς λεγομένη) ελληνιστική εποχή, και να συνέχισε και στην ρωμαϊκή και την βυζαντινή εποχή.

Ιδρύθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Ήταν η προέκταση της Ελαιούσας Σεβαστής, έξω από τα τείχη της πόλεως. Ήταν ο ιερός οικισμός του Βασιλείου της Όλβας / Όλβης / Ολβίας[2], παρά τους πρόποδες του όρους Ταύρου, από τον 3ο αιώνα π.Χ.

Ανακαλύφθηκε από τον Γάλλο περιηγητή Victor Langlois στα μέσα του 19ου αιώνα. Ανασκάφηκε στην δεκαετία του 1970. Οι πρώτες αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή έγιναν από την Semavi Eyice.

Η πόλη ήταν χτισμένη γύρω από ένα μεγάλο φυσικό βαθύπεδο / δολίνη, 130 μ. και βάθους 70 μ.![3] Γι’ αυτό σήμερα, φιλοξενεί συναυλίες και εκδηλώσεις - όπως το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Μυρσίνης – διότι η ακουστική του είναι πολύ καλή!

Στην ρωμαϊκή περίοδο, εγκληματίες ρίχνονταν στην καταβόθρα / δολίνη, και γίνονταν τροφή για άγρια ​​ζώα που ζούσαν σε αυτήν… Ίσως σε αυτό να οφείλεται και το όνομά της, εκ του κυανού (= κόκκινου) αίματος: Κανυτελής > Κυανοτελής = αυτός που έχει κυανούν τέλος (= θάνατος). Ή, κατ’ άλλους, από το κόκκινο χρώμα του εδάφους της περιοχής.

Λόγω του μεγέθους της δολίνης, που κατεβαίνει κανείς από κλίμακα, θεωρήθηκε θεϊκή, και η πόλη έγινε θρησκευτικό κέντρο καθ’ όλην την ιστορία της. Ο δε βυζαντινός αυτοκράτωρ Θεοδόσιος Β΄, ίδρυσε εδώ ιερό κέντρο του χριστιανισμού. Και την μετονόμασε σε Νεάπολη, τον 4ο αιώνα μ.Χ., όταν προσδιορίζεται και η ακμή της.

Ευρέθησαν 15 εργαστήρια και εργαλεία παραγωγής ελαιολάδου, όπως πρέσες, πατητήρια, βάρη, πέτρες, θρυμματιστές κλπ. Αποκάλυψαν ότι η πόλις ήταν σημαντικό κέντρο παραγωγής ελαιολάδου ιδιαίτερα στην ύστερη αρχαιότητα.

Οι βραχώδεις λαξευμένοι τάφοι στην κοιλάδα Τσανακτσί / Çanakçı[4], 1 χλμ. ΝΔ. της νεκρόπολης, είναι ένα σύνολο τάφων στον βράχο, στον αρχαιολογικό χώρο της Κανυτελήος, με γλυπτά ανάγλυφα, που απεικονίζουν τον νεκρό του τάφου: Στρατιώτες που κρατούν λόγχες και τσεκούρια μάχης, άνδρα ξαπλωμένο σε κλίνη και γυναίκες με ταιριαστά για την περίσταση ενδύματα και χειρονομίες αποχωρισμού. Στους τάφους ευρέθησαν και σαρκοφάγοι, που ανήκουν σε ευγενείς. Λόγω των ανάγλυφων της, έχει την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα από τις άλλες δύο νεκροπόλεις της πόλεως.

Οι άλλες δυο νεκροπόλεις έχουν εντοπιστεί γύρω από την πόλη. Η μία εκτείνεται προς τα βόρεια και βρίσκεται σε υψηλό σημείο. Η βόρεια νεκρόπολη καλύπτει έκταση 4,5 εκταρίων. Περιέχει πολυάριθμες σαρκοφάγους, βάθρα, κλπ. καθώς και τρεις ταφικούς ναούς και μια εξέδρα. Στο υψηλότερο σημείο αυτής της νεκρόπολης ευρίσκεται ο μνημειώδης τάφος που έκτισε η βασίλισσα Άβα[5] για τον σύζυγό της και τους δύο υιούς της.  Η Άβα, κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, ήταν η περιώνυμος κόρη του Ζηνοφάνους, σύγχρονου του Καίσαρος, τυράννου της Όλβης[2]. Όταν έγινε βασίλισσα της Αγχιάλης[6], συγγένευσε με τους Τευκρίδες[7] βασιλείς της χώρας. Ήταν πολύ ευνοούμενη του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας, εύνοια που είχε εξαγοράσει με πολλά πλούσια δώρα – απόδειξη του πλούτου της ολβίας (= ευτυχισμένης) χώρας της. Εκθρονίσθηκε αργότερα από τον Τιβέριο.

Άλλη νεκρόπολη ευρίσκεται στις βορειοδυτικές πλαγιές της Κανυτελήος, όπου ευρέθησαν σαρκοφάγοι και ταφικοί ναοί.

Ένα βραχοανάγλυφο ανήκει στην οικογένεια Αρμαρόνξα. Στην δεξιά πλευρά του ανάγλυφου υπάρχει πεντάγραμμη επιγραφή, η οποία ευρίσκεται σε κόγχη πλάτους 4 μ. και ύψους 2 μ. Στην επιγραφή αναγράφονται τα ονόματα της οικογένειας. Στους δυτικούς τοίχους της δολίνας υπάρχουν ανάγλυφο Κιλικίου πολεμιστή-στρατιώτη. Στον κυρίως οικισμό γύρω από την δολίνη, υπάρχουν βασιλικές από πελεκητή πέτρα, δρόμοι, βραχώδεις τάφοι και στέρνες-δεξαμενές. Ο πύργος, που θεωρείται ότι κτίσθηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. στα νοτιοδυτικά του οικισμού, είναι το αρχαιότερο πυργαίο κτίσμα της πόλεως που έχει διασωθεί μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με όσα αναφέρει στην επιγραφή του, ο πύργος χτίστηκε για τον θεό Δία, από τον Τεύκρο[7], υιό του Ταρκυάρη, από την Όλβη[2], έναν από τους ιερείς βασιλείς. Οι βασιλικές γύρω από την καταβόθρα είναι βυζαντινά έργα του 4ου - 6ου αιώνα.

Η τοποθεσία της αρχαίας πόλεως ευρίσκεται κοντά στο σημερινό χωριό που καλείται παραφρασμένα Kanlıdivane, σε υψόμετρο 230 μ. Απέχει 18 χλμ. από το Ερντεμλί και 55 από την Μυρσίνη.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.2.2018.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Edwards R. W. "Kanlidivane", The Eerdmans Encyclopedia of Early Christian Art and Archaeology, επιμ., Paul Corby Finney, Grand Rapids, Michigan, εκδ. William B. Eerdmans Publishing, 2016.

            - Kultur portali "Kanlıdivane", 5.2.2013.

            - Langlois Viktor «Παλαιά Κιλικία», μτφρ. R. Balaban, Δημοσιες Εκδόσεις Μυρσίνης, Τυπογραφείο YENİMERSİN, Τμήμα Asar-ı Atika (Αρχαίων Έργων), 1947.

            - Lund University Digital Atlas of the Roman Empire».

            - Mersin kulturtur turizm «İNANÇ TURİZMİ» / «Θρησκευτικός τουρισμός», 7.4.2014.

            - «Mersin: Ruins, Castles, Museums», α΄ έκδ., Κυβερνείο Μερσίνης, Κωνσταντινούπολη, Αύγουστος 2007.

            - Talbert R. (επιμ.) «Barrington Atlas of the Greek and Roman World», εκδ. Princeton University Press, 2000.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Κανυτελής > Kanytelis, Kanitellis, Candideli, Candideli: 36°31′33″N 34°10′42″E.

[2] Πολλές ελληνικές πόλεις έφεραν αυτό το όνομα – πιο γνωστή η Ολβία του Πόντου, της Βιθυνίας, της Σαρδηνίας, της Γαλλίας, της Κυρηνηϊκής (Λιβύης), κ.ά.

[3] Το αξιομνημόνευτο είναι ότι παρόμοια δολίνα υπάρχει και στα Δίδυμα Αργολίδος, σχεδόν στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος – 37ος παράλληλος - 37°27′43″N 23°10′16″E!

[4] Με το όνομα αυτό συναντάμε τοπωνύμια στην Ραιδεστό, στην Αρμενία (Ζανγκακατούν), την Θεσσαλονίκη, κ.ά.

[5] Το όνομά της παραπέμπει σε Θράκες. Στην ελληνική μυθολογία η Άβα ήταν Νύμφη, μητέρα του ήρωα Εργίσκου, από μία ερωτική σχέση της με τον θεό Ποσειδώνα. Από τον υιό της επήρε το όνομά της η πόλη της Θράκης Εργίσκη - νυν  Τσατάλτζα Τουρκίας. Η Άβα είναι η προμάμμη / γενάρχης των Αβάντων Θρακών.

[6] Πόλις κοντά στην Ταρσό.

[7] Ήταν ο υιός του βασιλιά της Σαλαμίνος, Τελαμώνος, αδελφός του σπουδαίου γίγαντα, Αίαντος. Μετά τον Τρωικό έκαμε αποικίες στην Κύπρο (την ομώνυμη Σαλαμίνα), την Κιλικία, την Ισπανία (Σαλαμάνκα), κ.ά.


Κανυτελης κιλικιας αμαρτυρητος αρχαια ελληνικη πολη, ναος Διος, Τευκρος, νεκροπολις Κιλικια 36ος παραλληλος αμαρτυρητη αρχαιος συγγραφεας,επιγραφη ελληνιστικη εποχη ρωμαικη βυζαντινη βυζαντιο 3ος αιωνας πΧ Ελαιουσα Σεβαστη τειχη ιερος οικισμος Βασιλειο της Ολβας / Ολβης / Ολβιας ορος Ταυρος Ολβα / Ολβη / Ολβια ανακαλυψη Γαλλος περιηγητης Victor Langlois Λανγκλουα 19ος ανασκαφη 1970 αρχαιολογια φυσικο βαθυπεδο / δολινη, συναυλια εκδηλωση Διεθνες Μουσικο Φεστιβαλ Μυρσινης ακουστικη Μυρσινη Μερσινη Μερσινα περιοδος, εγκληματιας καταβοθρα / δολινα τροφη τιμωρια φυλακη αγρια ​​ζωα κυανο κοκκινο αιμα Κυανοτελης κυανουν τελος θανατος χρωμα κοκκινοχωμα κλιμακα, θεικη θρησκευτικο κεντρο βυζαντινος αυτοκρατωρ Θεοδοσιος Β χριστιανισμος μετονομασια νεαπολις Νεαπολη, 4ος εργαστηριο εργαλεια παραγωγη ελαιολαδο πρεσα, πατητηρι βαρος, πετρα θρυμματιστης ελαιο λαδι υστερη αρχαιοτητα βραχος λαξευμενος ταφος κοιλαδα Τσανακτσι / canakcı νεκροπολις,ταφοι αρχαιολογικος χωρος γλυπτο αναγλυφο νεκρς στρατιωτης λογχη τσεκουρι μαχης, ανδρας κλινη ανακλιντρο γυναικα ενδυμα χειρονομια αποχωρισμος σαρκοφαγος ευγενεις αναγλυφα σαρκοφαγοι βαθρο ταφικος εξεδρα μνημειωδης μνημειο βασιλισσα αβα συζυγος ελληνιστικα χρονια περιωνυμος κορη Ζηνοφανης, Καισαρ τυραννος βασιλισσα Αγχιαλη Τευκριδες βασιλευς ευνοουμενη Αντωνιος και Κλεοπατρα ευνοια εξαγορα δωρο πλουτος εκθρονιση Τιβεριος ταφικοι ναοι βραχοαναγλυφο οικογενεια Αρμαρονξα κογχη Κιλικιος πολεμιστης κυλικας οικισμος βασιλικη πελεκητη πετρα, δρομος, βραχοταφοι στερνα δεξαμενη πυργος, 2ος πυργαιο κτισμα θεος Διας, ζευς Ταρκυαρης ιερος βυζαντινο εργο 6ος παραφραση κανλιντιβαν κανλιντιβανι Kanlıdivane, Ερντεμλι ελληνικες πολεις Ποντος ποντικη Βιθυνια, Σαρδηνια Γαλλια Κυρηναικη Λιβυη Διδυμα Αργολιδος, σπηλια σπηλαιο σπηλαιοβαραθρο 37ος τοπωνυμιο Ραιδεστος, Αρμενια Ζανγκακατουν Θεσσαλονικη, θρακη Θρακες ελληνικη μυθολογια Νυμφη, ηρωας Εργισκος, Ποσειδωνας ποσειδων Εργισκη Τσαταλτζα Τουρκια προμαμμη / γεναρχης Αβαντες Ταρσος Σαλαμινος, σαλαμινας σαλαμις Τελαμωνας, Τελαμων γιγαντας, Αιαντας αιας Τρωικος πολεμος τροια αποικια Κυπρος Ισπανια Σαλαμανκα κυπρου ισπανιας
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ