Ο τάφος της σκυλίτσας Αιολίδας στην πόλη του υιού του Οδυσσέα! - του Γ. Λεκάκη

Ο τάφος της σκυλίτσας Αιολίδας

στην πόλη του υιού του Οδυσσέα!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αρχαία ελληνική πόλη Πραινεστός[1], στο Λάτιο (> Λάτσιο) 35 χλμ. ανατολικά της Ρώμης, συνδέεται με τον Οδυσσέα, ή με άλλους θρυλικούς ήρωες, όπως ο Καίκουλος, ο Τηλέγονος, ο Έρουλος ή ο Πραινεστός. Ιδρυτής της είναι ο Τηλέγονος, υιός του Οδυσσέα και της Κίρκης, και ο ονοματίσας αυτήν ο ήρωας Πραίνεστος, υιό του βασιλέως Λατίνου, ανιψιός του Οδυσσέως – βλ. Στράβων(**)…

Ήταν μια από τις κύριες πόλεις του Λατίου, κατά την αρχαϊκή περίοδο.

Πόλη διάσημη για το μαντείο και ναό της, που ήταν αφιερωμένος στην θεά Τύχη[2], στις πλαγιές του όρους Ginestro. Σώζονται ακόμη επιβλητικά λείψανα αυτού. Αυτό την έκανε από τα κύρια θρησκευτικά κέντρα του Λατίου.

Ταφές δείχνουν ότι η τοποθεσία είχε ήδη καταληφθεί (τουλάχιστον) από τον 8^ο - 7^ο  αιώνα π.Χ. Είναι «ανατολίτικου τύπου» - δηλ. ελληνικού. Η αρχαία νεκρόπολή της ευρίσκεται σε ένα πλάτωμα στους πρόποδες του λόφου, κάτω από την αρχαία πόλη. Ευρέθησαν ασημένια και αργυρόχρυσα κύπελλα, χρυσά και κεχριμπαρένια κοσμήματα, μπρούντζινα και ελεφαντοστέινα, κάποια ανήκουν στον πολιτισμό των ελληνικής καταγωγής Ετρούσκων. Μαρτυρούν άνθηση οικονομικής δραστηριότητας και εκτεταμένο εμπόριο στην Μεσόγειο.

Η πόλις παρέμεινε ανεξάρτητη μέχρι τον «Κοινωνικό πόλεμο» (90-88 π.Χ.).

Στους πρόποδες του όρους Πραινεστού έκειτο το αρχαίο Πεδίον[3] - 25 χλμ. ανατολικά της Ρώμης. Στην νεκρόπολη του Πεδίου, λοιπόν, ευρέθη ένας τάφος, που εικονίζει ανάγλυφα έναν νεκρό θηλυκό σκύλο, την Αιολίδα(*), να τρώει από ένα τραπέζι με προσφορές τροφίμων.

Η επιγραφή στην επιτύμβια στήλη (AE 1994.348;) έχει και αφιερωτικό ποίημα και γράφει:

Aeolidis tumulum festivae

cerne catellae,

quam dolui inmodice

raptam mihi praepete

fato.

«Ιδού ο τάφος της Αιολίδας,

του εύθυμου μικρού σκυλιού,

του οποίου η απώλεια στην φευγαλέα μοίρα,

με πόνεσε πολύ».

Προφανώς, λοιπόν, πρόκειται για ταφή σκύλου, από τον Έλληνα - ίσως εξ Αιολίας - κύριό του, στην ρωμαϊκή εποχή, 2.000 χρόνια πριν….

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις" (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2018.  Φωτ.: u/RomanVsGauls

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Πόλις στον 41^ο παράλληλο - 41°50′N 12°54′E. Praeneste > Palestrina.

[2] Κατοπινή Fortuna Primigenia.

[3] Pedum, νυν Gallicano nel Lazio (του Λάτιου), όπως ονομάσθηκε τον 10^ο αι. μ.Χ. - επίσης στον 41^ο παράλληλο - 41°52′N 12°49′E.

(*) Άλλα ονόματα σκύλων, γνωστά από αρχαίες επιτύμβιες στήλες της Ιταλίας: Αμιναρακος, Εύρεσις, Μυΐα, Πατρικία.

(**) "Γεωγραφικά" - Βιβλίο 5:

3.9

Τῶν δ΄ ἄλλων τῆς Λατίνης πόλεων, τὰς μὲν ἑτέροις γνωρίσμασι τὰς δὲ ὁδοῖς ἀφορίσαιτ΄ ἄν τις ταῖς γνωριμωτάταις, ὅσαι διὰ τῆς Λατίνης ἔστρωνται· ἢ γὰρ ἐπὶ ταύταις ἢ παρὰ ταύταις ἢ μεταξὺ ἵδρυνται. γνωριμώταται δὲ τῶν ὁδῶν ἥ τε Ἀππία καὶ ἡ Λατίνη καὶ ἡ Ὀυαλερία͵ ἡ μὲν τὰ πρὸς θάλατταν ἀφορίζουσα μέρη τῆς Λατίνης μέχρι Σινοέσσης͵ ἡ δὲ τὰ πρὸς τῆι Σαβίνηι μέχρι Μαρσῶν͵ μέση δ΄ αὐτῶν ἡ Λατίνη ἡ συμπίπτουσα τῆι Ἀππίαι κατὰ Κασιλῖνον͵ πόλιν διέχουσαν Καπύης ἐννεακαίδεκα σταδίους. ἄρχεται δὲ ἀπὸ τῆς Ἀππίας͵ ἐν ἀριστερᾶι ἀπ΄ αὐτῆς ἐκτρεπομένη πλησίον Ρώμης͵ εἶτα διὰ τοῦ Τουσκλανοῦ ὄρους ὑπερβᾶσα μεταξὺ Τούσκλου πόλεως καὶ τοῦ Ἀλβανοῦ ὄρους κάτεισιν ἐπὶ Ἄλγιδον πολίχνιον καὶ Πικτὰς πανδοχεῖα. εἶτα συμπίπτει καὶ ἡ Λαβικανή͵ ἀρχομένη μὲν ἀπὸ τῆς Ἠσκυλίνης πύλης ἀφ΄ ἧς καὶ ἡ Πραινεστίνη͵ ἐν ἀριστερᾶι δ΄ ἀφεῖσα καὶ ταύτην καὶ τὸ πεδίον τὸ Ἠσκυλῖνον πρόεισιν ἐπὶ πλείους τῶν ἑκατὸν καὶ εἴκοσι σταδίων͵ καὶ πλησιάσασα τῶι Λαβικῶι παλαιῶι κτίσματι κατεσπασμένωι͵ κειμένωι δ΄ ἐφ΄ ὕψους͵ τοῦτο μὲν καὶ τὸ Τούσκουλον ἐν δεξιοῖς ἀπολείπει͵ τελευτᾶι δὲ πρὸς τὰς Πικτὰς καὶ τὴν Λατίνην· διέχει δὲ τῆς Ρώμης τὸ χωρίον τοῦτο διακοσίους καὶ δέκα σταδίους. εἶθ΄ ἑξῆς μὲν ἐπ΄ αὐτῆς τῆς Λατίνης εἰσὶν ἐπίσημοι κατοικίαι καὶ πόλεις Φερεντῖνον͵ Φρουσινών͵ παρ΄ ἣν ὁ Κόσας ῥεῖ ποταμός͵ Φαβρατερία͵ παρ΄ ἣν ὁ Τρῆρος ῥεῖ͵ Ἀκυῖνον μεγάλη πόλις͵ παρ΄ ἣν ὁ Μέλπις ῥεῖ ποταμὸς μέγας͵ Ἰντεράμνιον ἐν συμβολῆι δυεῖν ποταμῶν κείμενον Λείριός τε καὶ ἑτέρου͵ Κασῖνον καὶ αὕτη πόλις ἀξιόλογος͵ ὑστάτη τῶν Λατίνων· τὸ γὰρ Τέανον τὸ καλούμενον Σιδικῖνον ἐφεξῆς κείμενον ἐκ τοῦ ἐπιθέτου δηλοῦται διότι τῶν Σιδικίνων ἐστίν. οὗτοι δὲ Ὄσκοι͵ Καμπανῶν ἔθνος ἐκλελοιπός͵ ὥστε λέγοιτ΄ ἂν τῆς Καμπανίας καὶ αὕτη͵ μεγίστη οὖσα τῶν ἐπὶ τῆι Λατίνηι πόλεων. καὶ ἡ ἐφ' εξῆς ἡ τῶν Καληνῶν καὶ αὕτη ἀξιόλογος͵ συνάπτουσα τῶι Κασιλίνωι.

3.10

Ἐφ΄ ἑκάτερα δὲ τῆς Λατίνης ἐν δεξιᾶι μέν εἰσιν αἱ μεταξὺ αὐτῆς καὶ τῆς Ἀππίας Σητία τε καὶ Σιγνία͵ φέρουσαι οἶνον ἡ μὲν τῶν πολυτελῶν ἕνα ἡ δὲ τὸν σταλτικώτατον κοιλίας τὸν Σιγνῖνον λεγόμενον. πρὸς δὲ ταύταις ἐστὶ Πρίβερνον καὶ Κόρα καὶ Σύεσσα Τραπόντιόν τε καὶ Ὀυελίτραι καὶ Ἀλέτριον· ἔτι δὲ Φρεγέλλαι͵ παρ΄ ἣν ὁ Λεῖρις ῥεῖ ὁ εἰς τὰς Μιντούρνας ἐκδιδούς͵ νῦν μὲν κώμη͵ πόλις δέ ποτε γεγονυῖα ἀξιόλογος καὶ τὰς πολλὰς τῶν ἄρτι λεχθεισῶν περιοικίδας πρότερον ἐσχηκυῖα͵ αἳ νῦν εἰς αὐτὴν συνέρχονται ἀγοράς τε ποιούμεναι καὶ ἱεροποιίας τινάς· κατεσκάφη δ΄ ὑπὸ Ρωμαίων ἀποστᾶσα. πλεῖσται δ΄ εἰσὶ καὶ τούτων καὶ τῶν ἐν τῆι Λατίνηι καὶ τῶν ἐπέκεινα ἐν τῆι Ἑρνίκων τε καὶ Αἴκων καὶ Ὀυόλσκων ἱδρυμέναι͵ Ρωμαίων δ΄ εἰσὶ κτίσματα. ἐν ἀριστερᾶι δὲ τῆς Λατίνης αἱ μεταξὺ αὐτῆς καὶ τῆς Ὀυαλερίας͵ Γάβιοι μὲν ἐν τῆι Πραινεστίνηι ὁ δῶι κειμένη͵ λατόμιον ἔχουσα ὑπουργὸν τῆι Ρώμηι μάλιστα τῶν ἄλλων͵ διέχουσα τὸ ἴσον τῆς Ρώμης τε καὶ Πραινεστοῦ͵ περὶ ἑκατὸν σταδίους· εἶθ΄ ἡ Πραινεστός͵ περὶ ἧς αὐτίκα ἐροῦμεν· εἶθ΄ αἱ ἐν τοῖς ὄρεσι τοῖς ὑπὲρ Πραινεστόν͵ ἥ τε τῶν Ἑρνίκων πολίχνη Καπίτουλον καὶ Ἀναγνία πόλις ἀξιόλογος͵ καὶ Κερεᾶτε καὶ Σῶρα͵ παρ΄ ἣν ὁ Λεῖρις παρεξιὼν εἰς Φρεγέλλας ῥεῖ καὶ Μιντούρνας. ἔπειτα ἄλλα τινὰ καὶ Ὀυέναφρον͵ ὅθεν τὸ κάλλιστον ἔλαιον· ἡ μὲν οὖν πόλις ἐφ΄ ὕψους κεῖται͵ παραρρεῖ δὲ τὴν τοῦ λόφου ῥίζαν ὁ Ὀυουλτοῦρνος͵ ὃς καὶ παρὰ τὸ Κασιλῖνον ἐνεχθεὶς ἐκδίδωσι κατὰ τὴν ὁμώνυμον αὐτῶι πόλιν. Αἰσερνία δὲ καὶ Ἀλλιφαὶ ἤδη Σαυνιτικαὶ πόλεις εἰσίν͵ ἡ μὲν ἀνηιρημένη κατὰ τὸν Μαρσικὸν πόλεμον ἡ δ΄ ἔτι συμμένουσα.

3.11

Ἡ Ὀυαλερία δ΄ ἄρχεται μὲν ἀπὸ Τιβούρων͵ ἄγει δ΄ ἐπὶ Μαρσοὺς καὶ Κορφίνιον τὴν τῶν Πελίγνων μητρόπολιν. εἰσὶ δ΄ ἐν αὐτῆι Λατῖναι πόλεις Ὀυαρία τε καὶ Καρσέολοι καὶ Ἄλβα͵ πλησίον δὲ καὶ πόλις Κούκουλον. ἐν ὄψει δ΄ εἰσὶ τοῖς ἐν Ρώμηι Τίβουρά τε καὶ Πραινεστὸς καὶ Τοῦσκλον. Τίβουρα μέν͵ [ἐν] ἧι τὸ Ἡράκλειον καὶ ὁ καταράκτης͵ ὃν ποιεῖ πλωτὸς ὢν ὁ Ἀνίων ἀφ΄ ὕψους μεγάλου καταπίπτων εἰς φάραγγα βαθεῖαν καὶ καταλσῆ πρὸς αὐτῆι τῆι πόλει. ἐντεῦθεν δὲ διέξεισι πεδίον εὐκαρπότατον παρὰ τὰ μέταλλα τοῦ λίθου τοῦ Τιβουρτίνου καὶ τοῦ ἐν Γαβίοις τοῦ καὶ ἐρυθροῦ λεγομένου͵ ὥστε τὴν ἐκ τῶν μετάλλων ἐξαγωγὴν καὶ τὴν πορθμείαν εὐμαρῆ τελέως εἶναι͵ τῶν πλείστων ἔργων τῆς Ρώμης ἐντεῦθεν κατασκευαζομένων. ἐν δὲ τῶι πεδίωι τούτωι καὶ τὰ Ἄλβουλα καλούμενα ῥεῖ ὕδατα ψυχρὰ ἐκ πολλῶν πηγῶν͵ πρὸς ποικίλας νόσους καὶ πίνουσι καὶ ἐγκαθημένοις ὑγιεινά· τοιαῦτα δὲ καὶ τὰ Λαβανά͵ οὐκ ἄπωθεν τούτων ἐν τῆι Νωμεντανῆι καὶ τοῖς περὶ Ἠρητὸν τόποις. Πραινεστὸς δ΄ ἐστὶν ὅπου τὸ τῆς Τύχης ἱερὸν ἐπίσημον χρηστηριάζον. ἀμφότεραι δ΄ αἱ πόλεις αὗται τῆι αὐτῆι προσιδρυμέναι τυγχάνουσιν ὀρεινῆι͵ διέχουσι δ΄ ἀλλήλων ὅσον σταδίους ἑκατόν͵ τῆς δὲ Ρώμης Πραινεστὸς μὲν καὶ διπλάσιον͵ Τίβουρα δ΄ ἔλαττον. φασὶ δ΄ Ἑλληνίδας ἀμφοτέρας· Πραινεστὸν γοῦν Πολυστέφανον καλεῖσθαι πρότερον. ἐρυμνὴ μὲν οὖν ἑκατέρα͵ πολὺ δ΄ ἐρυμνοτέρα Πραινεστός· ἄκραν γὰρ ἔχει τῆς μὲν πόλεως ὕπερθεν ὄρος ὑψηλόν͵ ὄπισθεν δ΄ ἀπὸ τῆς συνεχούσης ὀρεινῆς αὐχένι διεζευγμένον͵ ὑπεραῖρον καὶ δυσὶ σταδίοις τούτου πρὸς ὀρθίαν ἀνάβασιν. πρὸς δὲ τῆι ἐρυμνότητι καὶ διώρυξι κρυπταῖς διατέτρηται πανταχόθεν μέχρι τῶν πεδίων ταῖς μὲν ὑδρείας χάριν ταῖς δ΄ ἐξόδων λαθραίων͵ ὧν ἐν μιᾶι Μάριος πολιορκούμενος ἀπέθανε. ταῖς μὲν οὖν ἄλλαις πόλεσι πλεῖστον τὸ εὐερκὲς πρὸς ἀγαθοῦ τίθεται͵ Πραινεστίνοις δὲ συμφορὰ γεγένηται διὰ τὰς Ρωμαίων στάσεις. καταφεύγουσι γὰρ ἐκεῖσε οἱ νεωτερίσαντες· ἐκπολιορκηθέντων δέ͵ πρὸς τῆι κακώσει τῆς πόλεως καὶ τὴν χώραν ἀπαλλοτριοῦσθαι συμβαίνει͵ τῆς αἰτίας μεταφερομένης ἐπὶ τοὺς ἀναιτίους. ῥεῖ δὲ διὰ τῆς χώρας Ὀυέρεστις ποταμός. πρὸς ἕω δὲ τῆς Ρώμης εἰσὶν αἱ λεχθεῖσαι πόλεις.

ταφος σκυλιτσα Αιολιδα πολη Οδυσσευς αρχαια ελληνικη πολς Πραινεστος Λατιο Λατσιο Ρωμη Οδυσσεας, θρυλικος ηρωας, Καικουλος, Τηλεγονος, ερουλος ιδρυτης Κιρκη βασιλιας Λατινος, ανιψιος Οδυσσεως οδυσσεα Στραβων αρχαικη περιοδος εποχη μαντειο ναος θεα Τυχη ορος γινεστρο Ginestro λειψανα θρησκευτικο κεντρο Ταφες 8ος - 7ος αιωνας πΧ ανατολιτικος τυπος ελληνικος νεκροπολη λοφος, ασημενιο αργυροχρυσο κυπελλο χρυσο κεχριμπαρι κοσμημα μπρουντζινο ελεφαντοστεινο ελεφαντοδοντο πολιτισμος ελληνικη καταγωγη Ετρουσκοι οικονομια εμποριο Μεσογειος ανεξαρτητη Κοινωνικος πολεμος 90 88 1ος αιψνας αρχαιο Πεδιο πεδιον Gallicano nel Lazio 10ος αιωνας μΧ νεκροπολις ταφος, αναγλυφο νεκρο θηλυκο σκυλι τραπεζι προσφορες τροφιμων σκυλιτσα επιγραφη επιτυμβια στηλη αφιερωτικο ποιημα ταφοι Αιολις, ευθυμος μικρος απωλεια μοιρα, ελληνας Αιολια κυριος ρωμαικη 41ος παραλληλος φορτουνα Fortuna Primigenia Pedum Λατινη γνωρισμα Αππια ουαλερια βαλερια θαλαττα Σινοεσσα Σινοεσση Σαβινη Μαρσοι Μαρσος Μαρσια Αππιαι Αππιες Κασιλινος Καπυη Καπυα Τουσκλανο Τουσκλο Αλβανο Αλβανον Αλγιδο πολιχνιο Πικται πικτες πανδοχειο Λαβικανη͵ Ησκυλινη πυλη Πραινεστινη Ησκυλινον Ησκυλινο Λαβικο χωριο Φερεντινον Φερεντινο Φρουσινοι Κοσας ποταμος Φαβρατερια͵ Τρηρος τρηρ ακυινος Μελπις Ιντεραμνιον Ιντεραμνιο συμβολη ποταμοι Λειριος Κασινος Τεανον Τεανος Σιδικινον Σιδικινο Σιδικινοι οσκοι Καμπανια καμπανοι εθνος Καληνοι Κασιλινοι Σητια Σιγνια͵ κοιλια Σιγνινος Πριβερνον Πριβερνο Κορα Συεσσα Τραπαντιον Τραπαντιο ουελιτραι ουελιτρες βελιτραι βελιτρες αλετριον αλετριο αλετρι Φρεγελλαι Φρεγελλες Λειρις Μιντουρνας κωμη ιεροποιια Ρωμαιοι ερνικοι αικοι ουολσκοι βολσκοι Γαβιοι λατομιον υπουργον Καπιτουλον Καπιτουλο Αναγνια Κερεατε Κερεατης Σωρα ουεναφρον ουεναφρος βεναφρον βεναφρος καλλιστο ελαιο ουουλτουρνος βουλτουρνος Κασιλινος αισερνια αλλιφαι αλλιφες Σαυνιτικαι Σαυνιτικες πολεις Μαρσικος Τιβουροι Κορφινιον Κορφινιο Πελιγνοι Πελιγναιοι μητροπολις Λατιναι ουαρια βαρια Καρσεολοι αλβα Κουκουλον Κουκουλο Τιβουρα ηρακλειο ηρακλειο καταρακτης πλωτος Ανιων φαραγγα φαραγγι μεταλλα μεταλλο λιθος Τιβουρτινος Γαβιοι ερυθρος εξαγωγη πορθμειο αλβουλα υδατα ψυχρα πηγες νοσος υγιεινη Λαβανα Νωμεντανια ηρητος τοπος. ιερον επισημο χρησμος ελληνιδα Πολυστεφανος ερυμνη ερυμνοτερα Μαριος πολιορκια Πραινεστινοι συμφορα ουερεστις βερεστις αρχαια ονοματα σκυλων, αρχαιες επιτυμβιες στηλες Ιταλιας Αμιναρακος / Αμινναρακος Aminnaracus, Ευρεσις / Ευρεση Heuresis, Μυια μυγα μυιγα / Myia, Πατρικια / πατρις Patrice αιολεις

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ