Ο Φλαμανδός, που ήθελε να αναβιώσει τον στωικισμό και να τον κάνει συμβατό με τον χριστιανισμό! - του Γ. Λεκάκη

Ο Φλαμανδός,

που ήθελε να αναβιώσει

τον στωικισμό

και να τον κάνει συμβατό

με τον χριστιανισμό!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Ιουστίνος Λίψιος / Justus Lipsius / Joest Lips / Joost Lips (Overijse, Brabant[1] 1547 –1606) ήταν Φλαμανδός, φιλόλογος, φιλόσοφος και ανθρωπιστής, καθολικού θρησκεύματος, που έγραψε μια σειρά έργων, με στόχο να αναβιώσουν τον αρχαίο στωικισμό[2], σε μια μορφή που θα ήταν συμβατή με τον χριστιανισμό. Το πιο διάσημο από αυτά είναι το «De Constantia»[3], του 1604.[4]

Η αλήθεια είναι πως ο στωικισμός επηρέασε αρκετούς σύγχρονους στοχαστές, δημιουργώντας το πνευματικό κίνημα που ονομάσθηκε «Νεοστωικισμός».

Ο Λίψιος εφοίτησε στο Κολλέγιο των Ιησουιτών στην Κολωνία, αλλά οι γονείς του φοβήθηκαν ότι μπορεί να γίνει μέλος της «Εταιρείας του Ιησού», οπότε όταν ήταν 16 χρονώ, τον πήραν και τον μετέγγραψαν στο Πανεπιστήμιο του Leuven. Ήταν γνώστης της ελληνικής.

Ο Λίψιος εδίδαξε στα πανεπιστήμια της Ιένης, του Λάιντεν και του Leuven.

Παρέμεινε για δύο χρόνια στο Βατικανό, μελετώντας Λατίνους κλασσικούς, συλλέγοντας επιγραφές και εξετάζοντας χειρόγραφα…

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Ο Justus Lipsius εν δόξα, με την λατινική υπογραφή  moribus antiquis
δηλ. «τρόπος ζωής σαν τους αρχαίους».
Χαρακτική του Cornelis Galle.
ΔΕΞΙΑ: Το έργο του "Περί βιβλιοθηκών" ή "Σύνταγμα", 1607

Ο Λίψιος έγραψε: «Δώστε μία ώρα σε Έλληνες συγγραφείς, ιδιαίτερα στην πεζογραφία τους, και φτιάξτε ελληνικά αποσπάσματα. Μετά πάλι κάντε έναν σύντομο περίπατο, κατά τον οποίο θα διαβάζετε Όμηρο ή άλλον ποιητή. Πριν από τον δείπνο, διαβάστε τα αττικά γράμματα»[5]…

Στο Λέιντεν μετέφρασε Τάκιτο (1574, 1581) και Σενέκα (1605). Εισήγαγε επίσης στην επιστημονική βιβλιογραφία της εποχής, αποσπάσματα από τα έργα του Ποσειδώνιου, του Ζήνωνος, του Χρυσίππου και του Κλεάνθη. Από τους Έλληνες ιστορικούς, ύμνησε τον Θουκυδίδη, τον Πολύβιο και τον Πλούταρχο, τον Νικήτα Χωνιάτη και τον Νικηφόρο Γρηγορά τον Πόντιο.

Στο έργο του «Περί βιβλιοθηκών», με την ελληνική λέξη «Σύνταγμα», γραμμένο στην λατινική (syntagma) έχει περίληψη 120 αποσπασμάτων από 42 αρχαίους συγγραφείς - 18 εκ των οποίων Έλληνες (Στράβων, Πλούταρχος , Διόδωρος Σικελιώτης, Παυσανίας, κ.ά.). Στο έργο επαινεί τους αρχαίους τύραννους Πεισίστρατο και Πολυκράτη που έδωσαν βιβλία στο κοινό και σημειώνει: «για μια τέτοια φιλανθρωπία, μπορεί κανείς να απορρίψει ακόμη και την μισητή λέξη τύραννος»…

Κατά την απονομή των μεταπτυχιακών τίτλων στις 26.7.1573, εκφώνησε τον «Λόγο με διπλή συναίνεση» (Iusti Lipsi de duplici concordia oratio non prius édita- δημοσιεύτηκε στην Ζυρίχη το 1600. Μίλησε εναντίον της Ρωμαϊκής Εκκλησίας, αποκαλώντας την «πόρνη με μια αυθάδη συμμορία πορφυροφόρων» (Romana meretrix, cum illo impuro grege Purpuratoruni), κατηγόρησε τον ποντίφικα για υποκίνηση της Νύχτας του Αγ. Βαρθολομαίου, μίλησε για το «σκοτάδι των παπικών δεισιδαιμονιών», αλλά αναγκάστηκε να αποστασιοποιηθεί από την ομιλία της Ιένα. Ο Jan Moretus - κληρονόμος του Plantin και φίλος του Lipsius – αγόρασε ένα σημαντικό μέρος της κυκλοφορίας της ομιλίας και να κατέστρεψε. Πάντως το 1613, η ομιλία καταχωρήθηκε στο «Ευρετήριο Απαγορευμένων Βιβλίων», στο οποίο είχε καταχωρηθεί το 1590, και το έργο του «Πολιτική»[6].

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνικη Βιβλιογραφια». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.5.2017.

        - Brooke Chr. «Justus Lipsius and the Post-Machiavellian Prince», στο Philosophic Pride: Stoicism and Political Thought from Lipsius to Rousseau, εκδ. Princeton University Press, 2012.

        - Oestreich G. «Neostoicism & the Early Modern State», Cambridge University Press, 1982.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Νυν στο Βέλγιο.

[2] Κατά τον M. Morford δεν ήταν στωικός, αλλά επικούρειος.

Ο στωικισμός είναι μια αρχαία ελληνική φιλοσοφική σχολή, που έδωσε ένα από τα πιο υψηλόφρονα και ευγενή φιλοσοφικά συστήματα στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού. Εδίδασκε την συμμετοχή του ανθρώπου σε όλα τα ζητήματα. Είχε στόχο να προσφέρει στον άνθρωπο έναν τρόπο συμπεριφοράς κάτω από πνευματική ηρεμία και βεβαιότητα για την ηθική αξία. Τόσο, που η λέξη στωικός έμεινε να σημαίνει απαθής, ήρεμος, ατάραχος! Ιδρυτής της ο Ζήνων του Κιτιεύς, εκ Κύπρου, ο οποίος και την εδίδαξε, για πρώτη φορά, ο ίδιος στην Ποικίλη Στοά των Αθηνών – εξ ου και το όνομα της φιλοσοφίας: στοά < στωιά < στωική, στωικοι, στωικισμός, στωικότης, κλπ. Από την Ελλάδα μεταλαμπαδεύθηκε και στην Ρώμη > λατ. stoicus, γαλλ. stoique, αγγλ. stoicism, κλπ.

[3] Όπου αναφέρει πως «ένα άτομο αποτελείται από μια ψυχή (anima) και ένα σώμα (corpus), που ενώνονται με “κάποια αντιφατική συμφωνία”, σε μια συγκεκριμένη κοινότητα. Ταυτόχρονα, η ψυχή είναι σαν την φωτιά, είναι η ανώτερη Αρχή που ζωντανεύει την σάρκα. Περιλαμβάνει δύο μέρη: Τον λόγο (ratio) και την γνώμη (opinio). Ο Νους έχει ουράνια και ίσως θεϊκή προέλευση. Είναι μέρος του Θείου Πνεύματος, που είναι βυθισμένο σε ένα άτομο, όπως Νους το ονόμαζαν και οι αρχαίοι Έλληνες» (Κωνστ., Ι,4-5).

[4] Πλήρης τίτλος «Manuductionis ad Stoicam Philosophiam Libri Tres, L. Annaeo Senecae, aliisque scriptoribus illustrandis», εκδ. Plaintijn-Moretus, Αντβερπ, 1604.

[5] Βλ. B. Moretus «Πρόγραμμα μαθημάτων εγγεγραμμένων δια χειρός της μακαριότατης μνήμης του σεβάσμιου Λιψίου».

[6] 6 βιβλία με τίτλο «Politicorum sive civilis doctrinae libri sex», που δημοσιεύτηκαν το 1589. Στο «Ευρετήριο» με την υποσημείωση «μέχρι να διορθωθεί». Αλλά αυτή η έκδοση του «Ευρετηρίου» βέβαια, αποσύρθηκε γρήγορα, λόγω του θανάτου του πάπα Σίξτου Ε'. Σημείωσις: Στα «Πολιτικά» και στο «De Constantia» δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά στον Χριστό.

Φλαμανδος, αναβιωση στωικισμος χριστιανισμος Φλαμανδια Λιψιος οβεριζ οβεραιζ Overijse, μπραμπαντ Brabant φιλολογος, φιλοσοφος ανθρωπιστης, καθολικος θρησκευμα εργα αρχαιος De Constantia 1604 17ος αιωνας μχ στοχαστης, πνευματικο κινημα Νεοστωικισμος Λειψιος Κολλεγιο Ιησουιτες Κολωνια, Εταιρεια του Ιησου Πανεπιστημι λεβεν Leuven ελληνικη γλωσσα γραμματεια Ιενη Jena, Λαιντεν / Leiden Βατικανο, Λατινος κλασσικος, επιγραφη χειρογραφο Ελληνες συγγραφεις, πεζογραφια ελληνικα αποσπασμα Ομηρος ελλην ελληνας ποιητης δειπνο, αττικα γραμματα μεταφραση Τακιτος 1574, 1581 Σενεκας 1605 1607 16ος επιστημονικη βιβλιογραφια αποσπασματα Ποσειδωνιος, Ζηνωνας, ζηνων Χρυσιππος Κλεανθης ιστορικος, Θουκυδιδης Πολυβιος Πλουταρχος, Χωνιατης Γρηγορα Ποντιος ποντος Περι βιβλιοθηκων Συνταγμα λατινικη αρχαιοι συγγραφεας Στραβων, Πλουταρχος , Διοδωρος Σικελιωτης, Παυσανιας, τυραννος Πεισιστρατος Πολυκρατης βιβλια φιλανθρωπια, μισητη λεξη τυραννια απονομη μεταπτυχιακος τιτλος 1573, Λογος με διπλη συναινεση Ζυριχη ελβετια 1600 Ρωμαικη Εκκλησια πορνη αυθαδης συμμορια πορφυροφορος ποντιφικας Νυχτα του Αγιου Βαρθολομαιου, σκοταδι παπας παππας παπικη δεισιδαιμονια Ιενα μορετους Moretus πλαντιν Plantin καταστροφη 1613, ομιλια Ευρετηριο Απαγορευμενων Βιβλιων, 1590, Πολιτικη Βελγιο μορφονρτ Morford στωικος , επικουρειος επικουρος αρχαια ελληνικη φιλοσοφικη σχολη, ευγενες φιλοσοφικο συστημα ιστορια πολιτισμος συμμετοχη ανθρωπος συμπεριφορα πνευματικη ηρεμια ηθικη αξια απαθης, ηρεμος, αταραχος Ζηνων ζηνων Κιτιευς, κιτιο κιτιον Κυπρος, πρωτη φορα, Ποικιλη Στοα Αθηνων αθηνα στωια < στωικη στωικοι, στωικισμος, στωικοτης, Ρωμη ατομο ψυχη σωμα αντιφατικη συμφωνια αντιφαση κοινοτητα φωτια ανωτερη Αρχη σαρκα λογος γνωμη Νους ουρανια θεικη προελευση θεος Θειο Πνευμα Αντβερπ / Antwerp, 1604 μαθηματα μαθημα 1589 εκδοση εκδοσις παπας Σιξτος Ε ιησους Χριστος Απαγορευμενα Βιβλια Απαγορευμενο Βιβλιο λατινικη moribus antiquis αρχαιος τροπος ζωης Χαρακτικη γκαλλε γκαλε Cornelis Galle

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ