Σχετικά με την Έκθεση για την Ακρόπολη των Αθηνών, που αναρτήθηκε στην
επίσημη ιστοσελίδα του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO και την
ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού της 19.4.2023, με τίτλο
«UNESCO: Η Ακρόπολη πρότυπο
συντήρησης κληρονομιάς σε παγκόσμιο επίπεδο», το ICOMOS εξέδωσε την παρακάτω
ανακοίνωση:
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΤΣΙΜΕΝΤΩΜΑ της ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ, ΕΔΩ.
«Με
αφορμή την εν λόγω Έκθεση της UNESCO, το
Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού εξέδωσε ανακοίνωση (βλέπε το
προαναφερόμενο ΣΧΕΤΙΚΟ), με τίτλο, ο οποίος δεν αναφέρεται στο ουσιαστικό
περιεχόμενο της Έκθεσης. Η
ανακοίνωση του ΥΠΠΟ αφήνει να εννοηθεί ότι οι εργασίες στην Ακρόπολη βρίσκονται
στο σωστό δρόμο, πράγμα που παρέσυρε σε σχετικές ανακοινώσεις τα ΜΜΕ.
Είναι
προφανές ότι έχει γίνει εργώδης προσπάθεια, ώστε η Έκθεση να μην εκθέσει πλήρως την ελληνική πλευρά. Ακολουθείται μια
πρακτική, συνήθης σε ανάλογες περιπτώσεις, με αναφορές σε ορισμένα θετικά
στοιχεία του Έργου, ενώ ταυτοχρόνως αναφέρεται το τι πρέπει να γίνεται, πράγμα
που δεν έχει γίνει.
Εκ
πρώτης όψεως δέχεται, αλλά με πολλές επιμέρους παρατηρήσεις, ότι οι διαστρώσεις
μπετόν αρμέ, που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, όπως και η τοποθέτηση του
ανελκυστήρα, δεν βλάπτουν την Εξέχουσα Οικουμενική Αξία (Outstanding Universal
Value-OUV) του μνημείου της Ακρόπολης. Με τον τρόπο αυτό, φαίνεται να λαμβάνει
τοις μετρητοίς τις όποιες διαβεβαιώσεις της ελληνικής πλευράς ότι οι επεμβάσεις
είναι πλήρως αντιστρέψιμες. Αυτό, βεβαίως, δεν ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα, όπως αποδεικνύεται από την παραδοχή των ίδιων των αρμόδιων
φορέων της ελληνικής πλευράς (ΥΣΜΑ, ΕΣΜΑ, υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού)
ότι υπάρχει μεταλλικός οπλισμός σε όλη την έκταση των διαστρώσεων που έχουν
γίνει στον Βράχο. Στην πράξη, είναι αναπόφευκτο να αφαιρεθεί το μπετόν αρμέ,
χωρίς να τραυματιστεί ο Βράχος της Ακρόπολης (ο ίδιος αποτελεί μνημειακό τοπίο),
που βρίσκεται σε ελάχιστο βάθος από τον οπλισμό. Ήδη, κατά την αφαίρεση των
εγκαταστάσεων της θεμελίωσης του γερανού στη δυτική πλευρά του Παρθενώνα, έχουν
προκληθεί σοβαρές ζημιές στον Βράχο, από τη χρήση του κομπρεσέρ. Επίσης, είναι
απολύτως τεκμηριωμένο, ότι είναι μη αντιστρέψιμη επέμβαση η κοπή αρχαίων
πωρολίθων από έναν αρχαίο τοίχο, που είχε ενσωματωθεί αργότερα σε βυζαντινή
δεξαμενή, που πραγματοποιήθηκε κατά την εγκατάσταση του ανελκυστήρα. H τριμελής Μικτή Συμβουλευτική Αποστολή (όπου περιλαμβάνονταν δύο
στελέχη του ICOMOS) είχε ενημερωθεί για όλα αυτά κατά την επίσκεψή
της τον Απρίλιο του 2022 από στελέχη του ελληνικού ICOMOS. Ακόμα και στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟ αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «…η
επέμβαση φαίνεται να είναι πλήρως αναστρέψιμη», φράση η οποία δεν
«πείθει» για αυτό που προσπαθεί να δηλώσει.
Το
σημείο της Έκθεσης, που έχει τη
μεγαλύτερη βαρύτητα, είναι ότι, ακολουθώντας αναπόφευκτα τις ρυθμιστικές
διατάξεις των διεθνών φορέων Διαχείρισης της Παγκόσμιας Πολιτιστικής
Κληρονομιάς (UNESCO / ICCROM / ICOMOS / IUCN, World Heritage Convention), αφού
έχει επισημάνει ότι για την κατασκευή της ρωμαϊκής κλίμακας (τεραστίων
διαστάσεων, στη δυτική πρόσβαση της Ακρόπολης) δεν υπάρχει πλήρης σειρά
εγκεκριμένων μελετών (προμελέτη, οριστική μελέτη, μελέτη εφαρμογής), συνιστά
στις ελληνικές αρχές τα ακόλουθα:
1. Στο
εξής, πριν από κάθε παρέμβαση, θα πρέπει να διεξάγεται μια μελέτη των
επιπτώσεων, που θα μπορούσε να έχει η κάθε επέμβαση στη διατήρηση των
χαρακτηριστικών που συνιστούν την Οικουμενική Αξία του μνημείου. Η μελέτη αυτή
θα πρέπει να περιλαμβάνει πλήρη τεκμηρίωση με επιχειρήματα, κατόψεις και πλήρη
σχέδια. Στην συνέχεια, ολόκληρος ο φάκελος θα πρέπει να
κοινοποιείται στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (World Heritage Center) προκειμένου να εξετασθεί σε συνεργασία με συμβουλευτικούς
οργανισμούς, όπως το ICOMOS, που
είναι ο επίσημος τεχνικός σύμβουλος της UNESCO.
2.
Επειδή ποτέ δεν έχει κατατεθεί για την Ακρόπολη ένα Διαχειριστικό Σχέδιο, ούτε
Σχέδιο Τουριστικής Διαχείρισης, θα πρέπει να γίνουν και να κατατεθούν το
συντομότερο αυτά, και μάλιστα σε συνάρτηση με τον ευρύτερο σχεδιασμό
διαχείρισης των αρχαιολογικών καταλοίπων και της πόλης της Αθήνας.
Τονίζεται
ότι καμία παρέμβαση δεν θα πρέπει να πραγματοποιείται στο εξής πριν
ολοκληρωθούν αυτές οι θεσμικές διαδικασίες. Επίσης, τονίζεται ότι οι
μελλοντικές επεμβάσεις στην Ακρόπολη δεν θα πρέπει να έρχονται σε αντίθεση με
την Χάρτα της Βενετίας του 1964 ή με την Χάρτα του ICOMOS για τις Αρχές Ανάλυσης, Συντήρησης και
Αποκατάστασης Κατασκευών Αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.
Το
Ελληνικό ICOMOS υπενθυμίζει ότι η Ακρόπολη των Αθηνών, με βάση τη Σύμβαση της
Παγκόσμιας Κληρονομιάς (1972), που κυρώθηκε από την Ελλάδα με τον Νόμο
Ν.1126/30.1.1981, εντάχθηκε στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής
Κληρονομιάς της UNESCO (με τα κριτήρια I, II, III, IV, VI).
Στο
πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με τις σχετικές «Λειτουργικές Κατευθυντήριες Αρχές»
(Operational Guidelines) η Ελλάδα αναλαμβάνει την υποχρέωση ενώπιον της
ανθρωπότητας:
Α. Να
καταρτίσει ένα κατάλληλο και εξειδικευμένο Διαχειριστικό Σχέδιο (άρθρα
108-118).
Β. Να
συντάξει εγκαίρως τη σχετική «Εκτίμηση Επιπτώσεων Κληρονομιάς» (Heritage Impact
Assessment) για τις δρομολογούμενες παρεμβάσεις στο χώρο της Ακρόπολης
συνοδευόμενη από την ολοκληρωμένη τεχνική μελέτη (άρθρο 172).
Κατά
συνέπεια, σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα
σχετική με την αναμόρφωση της δυτικής πρόσβασης και του αρχαιολογικού χώρου της
Ακρόπολης θα πρέπει να διακοπεί, έως ότου πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες
μελέτες, να εγκριθούν από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές και, στη συνέχεια, να κατατεθούν
στην UNESCO για να
μελετηθούν και να εγκριθούν από τις διεθνείς αρχές τις αρμόδιες για τη
διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το ελληνικό τμήμα του ICOMOS αισθάνεται πλήρως δικαιωμένο για τις θέσεις που ανέπτυξε ή διατύπωσαν τα στελέχη του για το ζήτημα των εργασιών στον Βράχο της Ακρόπολης.
Για την Εθνική Επιτροπή του Ελληνικού Τμήματος του I.C.O.MO.S.
Ο Πρόεδρος Αναστάσιος
Τανούλας
Η Γενική Γραμματέας Αναστασία Στασινοπούλου
ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚH ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ICOMOS, α.π. 1540, 20.4.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.4.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook