Του Γιώργου Λεκάκη
Περίπου το μισό αρχαίο
κείμενο, που ανακαλύφθηκε σε βιβλιοθήκη αββαείου στην βόρεια Ιταλία, στις αρχές
του 19ου αιώνα (Milan, Veneranda Biblioteca Ambrosiana, L 99 Sup.),
ανακτήθηκε, με πολυφασματική απεικόνιση και μεταφράσθηκε από τον Alexander
Jones (του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης) και τους συναδέλφους του (από το
Πανεπιστήμιο των Παρισίων).
Η περγαμηνή περιείχε 15 φύλλα
παλίμψηστου, με τρία ελληνικά επιστημονικά κείμενα:
- ένα κείμενο άγνωστου συγγραφέα
για την μαθηματική μηχανική και την κατοπτρική, γνωστό ως Fragmentum
Mathematicum Bobiense (σε τρία φύλλα),
- το «Ανάλημμα»(*) του Κλαύδιου Πτολεμαίου (σε έξι φύλλα)
Και
- ένα αστρονομικό κείμενο, που
επίσης μέχρι τώρα παρέμενε άγνωστο και σχεδόν εντελώς αδιάβαστο (στα υπόλοιπα έξι
φύλλα)!
Είναι γραμμένο στα ελληνικά,
σε περγαμηνή, και αποδίδεται στον Έλληνα μαθηματικό Κλαύδιο Πτολεμαίο, ο οποίος
έζησε τον 1ο αιώνα μ.Χ. στην Αλεξάνδρεια.
«Δυστυχώς, δεν έχουμε την πρώτη
και την τελευταία σελίδα, επομένως δεν έχουμε όνομα συγγραφέα», είπε ο κ. Τζόουνς.
«Αλλά άρχισαν να εμφανίζονται πράγματα, που είναι πολύ χαρακτηριστικά του
ελληνικού λεξιλογίου του Κλαύδιου Πτολεμαίου», εξήγησε.
Οι σελίδες ήταν δύσκολο να
διαβαστούν, γιατί τον 6ο ή τον 7ο αιώνα, η περγαμηνή επαναχρησιμοποιήθηκε για
ένα άλλο έργο στα λατινικά, από έναν Ισπανό θεολόγο. Στην συνέχεια, το 1819, ο
κληρικός που ανακάλυψε το κείμενο προσπάθησε να διαβάσει το αρχαίο έργο,
αφαιρώντας το λατινικό κείμενο με χημικά, κάνοντας τμήματα των σελίδων σκούρο
καφέ!
ΠΗΓΗ: V. Gysembergh «Ptolemy’s
treatise on the meteoroscope recovered», Archive for History of Exact Sciences 9.3.2023.
Και Live Science. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.3.2023.
(*) Το Ανάλημμα είναι μια σύντομη πραγματεία, όπου ο Πτολεμαίος παραδίδει μια μέθοδο για τον προσδιορισμό της θέσεως του Ηλίου, σε τρία ζεύγη τόξων συντεταγμένων, με τοπικό προσανατολισμό, ως συνάρτηση της κλίσης του Ηλίου, του γήινου γεωγραφικού πλάτους και της ώρας. Το κλειδί για την προσέγγιση είναι η αναπαράσταση της στερεάς διαμόρφωσης, σε ένα επίπεδο διάγραμμα, που ο Πτολεμαίος ονομάζει ανάλημμα. - ΠΗΓΗ: Sidoli, N. "Mathematical methods in Ptolemy's Analemma", στο Ptolemy's science of the stars in the Middle Ages (σελ. 35-77), 2020.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook