Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Bernard Eugène Antoine ROTTIERS
και ο υιός του, εδημιούργησαν την
ονομαζομένη «Συλλογή Rottiers» η οποία έγινε αναπόσπαστο μέρος της συλλογής του
Ολλανδικού Εθνικού Μουσείου Αρχαιοτήτων…
Οι δύο πρώτες συλλογές του ήταν
προσωπικές και επωλήθηκαν από τον Φλαμανδό συνταγματάρχη B. E. A. ROTTIERS στην ολλανδική κυβέρνηση. Η τρίτη «συγκεντρώθηκε» από τον συνταγματάρχη σε μια
αποστολή υποστηριζόμενη από την ίδια την κυβέρνηση με σαφή σκοπό την «συλλογή
έργων τέχνης»…
Ο Rottiers είχε συγκεντρώσει
την πρώτη συλλογή αρχαιοτήτων κατά την διάρκεια της παραμονής του στην
οθωμανοκρατούμενη Αθήνα. Χρησιμοποίησε ένα «δίκτυο διπλωματών με επιρροή» για
να… αποκτήσει και να… εξάγει τα αρχαία ελληνικά αντικείμενα. Από πού τα είχε
πάρει στην πραγματικότητα, παρέμενε ασαφές!!! Ο ίδιος ο Rottiers εδήλωσε ότι
είχε κάνει ανασκαφές, και ήταν μάλλον τυχερός, αλλά άλλοι ισχυρίσθηκαν ότι δεν
βρήκε τίποτα και στην συνέχεια απλώς… αγόρασε τα αντικείμενα από αυτούς!!!
Αυτή η πρώτη από τις συλλογές
του Rottiers, «προσφέρθηκε» στην ολλανδική κυβέρνηση το 1820. Το Τμήμα
Παιδείας, Τεχνών και Επιστημών Enzo με την σειρά του έγραψε στον καθηγητή
αρχαιολογίας Caspar Reuvens, ζητώντας του να αξιολογήσει την συλλογή και να
δώσει συμβουλές. Ο C. Reuvens ήταν ενθουσιασμένος με
τις αρχαιότητες, κυρίως επειδή ήταν ελληνικά αυθεντικά που το νεοαναπτυσσόμενο
μουσείο δεν είχε ακόμη. Η ολλανδική κυβέρνηση αγόρασε την συλλογή για 12.000
φιορίνια από τον Rottiers και την τοποθέτησε στο Εθνικό Μουσείο Αρχαιοτήτων στο
Λέιντεν!
Λίγο αφ’ ότου ο Rottiers
πούλησε την πρώτη συλλογή του στην ολλανδική κυβέρνηση… προσέφερε μια δεύτερη:
Αυτή η συλλογή είχε μικρότερη σημασία, αλλά έγινε επίσης ευπρόσδεκτη στο
μουσείο. Η συλλογή αγοράστηκε για 2500 φιορίνια.
Όπως και στην πρώτη συλλογή,
η προέλευση των αντικειμένων ήταν ασαφής. Ο Rottiers είχε ισχυριστεί ότι, αυτήν
την φορά, ένας από τους γιους του είχε βρει τις αρχαιότητες… Ο Reuvens ανακάλυψε
χρόνια αργότερα ότι και αυτή η συλλογή είχε… αγοραστεί. Το χειρότερο ήταν η
ανακάλυψη ότι το καλύτερο κομμάτι της συλλογής αποδείχθηκε ότι ΔΕΝ ήταν ένα
χάλκινο ελληνικό πρωτότυπο, αλλά ένα μοντέρνο εκμαγείο από μαρμάρινη κεφαλή!!! Είναι
βέβαιον ότι είχε σκόπιμα προσθέσει το χάλκινο κεφάλι στην συλλογή στην Αμβέρσα
και ότι ο γιος του δεν το είχε βρει, ούτε το είχε αγοράσει…
Η τρίτη συλλογή δεν ήταν μια
ιδιωτική συλλογή αρχαιοτήτων από τους Rottiers, αλλά το αποτέλεσμα μιας
αποστολής στο Αιγαίο, που χρηματοδοτήθηκε από την ολλανδική κυβέρνηση! Ο ρητός
σκοπός της αποστολής ήταν οι Rottiers να συλλέξουν έργα τέχνης και άλλες
αρχαιότητες. Κατά την διάρκεια της αποστολής ο Rottiers οργανώνει μια μικρή
ανασκαφή στην Μήλο, κάνει μια περίπλοκη μελέτη της μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής
στην Ρόδο και τελικά παραδίδει αρχαιότητες στο μουσείο του Leiden, σε πολλές
αποστολές. Μέχρι εκείνην την στιγμή, η αξιοπιστία του Rottiers βρισκόταν σε
σοβαρή αμφιβολία... Η τελική αξιολόγηση της αποστολής ήταν κυρίως αρνητική,
καθώς ο Rottiers είχε υποσχεθεί να παραδώσει πολλά και ο συνταγματάρχης κατέληξε να κάνει μόνο
μια ανασκαφή 10 ημερών, ξοδεύοντας πολύ χρόνο στην μεσαιωνική αρχιτεκτονική και
«δεν είχε αγοράσει αρχαιότητες πρώτης κατηγορίας»!!!
Η ουσία είναι πως όλα τα αντικείμενα της «Συλλογή Rottiers» στο Ολλανδικό Εθνικό Μουσείο Αρχαιοτήτων (και όπου αλλού) είναι παρανόμως αποκτηθέντα και εξαχθέντα από την Ελλάδα, και ως τέτοια πρέπει να επαναπατρισθούν στην χώρα μας...
Καρπός αυτής της παραμονής
του B. E. A. ROTTIERS
στην Ρόδο ήταν το βιβλίο του με τίτλο «Description des monumens de Rhodes» στις
Βρυξέλλες, από τις εκδόσεις Tencé frères, το 1828. Η α΄ ΕΚΔΟΣΗ, ήταν 2 τόμοι, σε
σχήμα 4ο (το κείμενο), 261 x 198 χλστ., 426 σελ. και πλάγιο folio (ο άτλας),
311 x 427 χλστ. Είχε 75 λιθογραφίες ἀριθμημένες I-LXXV στόν ἄτλαντα, λιθόγραφο
τίτλο καί λιθόγραφο φύλλο μέ πίνακα τῶν λιθογραφιῶν στήν ἀρχή, ἀντίτυπο σέ
papier vélin, μέ 7 λιθογραφίες ἐπιχρωματισμένες μέ τό χέρι (XXVIII, XLI &
LXI-LXV), χωρίς τό πορτραῖτο τοῦ συγγραφέα πού ὑπάρχει στόν τόμο κειμένου κάποιων
ἀντιτύπων.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ». Βέργος, 7.4.2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2020.
- Blackmer 1450, Atabey 1056, Weber, I, 163-4, Droulia 2184 και 2309, Brunet, IV, στ. 1415, Contominas 624.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: R. B. Halbertsma «Scholars,
Travellers, and Trade: The Pioneer Years of the National Museum of Antiquities
in Leiden, 1818-1840», εκδ. Routledge, 2003.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook