Αρχαίοι Αρκάδες στον Πόντο: Παν και Παντικάπαιον! - του Γ. Λεκάκη

Αρχαίοι Αρκάδες στον Πόντο:

Παν και Παντικάπαιον

Του Γιώργου Λεκάκη

Είναι γνωστή η αποίκηση του Πόντου από αρχαίους Αρκάδες, το πλέον φιλαπόδημον έθνος της Ελλάδος. Άλλωστε η ίδια η σπουδαία αυτοκρατορική Τραπεζούντα του Πόντου, ήταν αρχαία ίδρυμα της Τραπεζούντος Αρκαδίας…

Το Παντικάπαιον (έκτασης 100 εκταρίων, στην θέση του νυν Κερτς – στον 45^ο παράλληλο - 45°21′3″N 36°28′7″E) θεωρείται ίδρυμα Μιλησίων, τουλάχιστον του 7^ου αι. π.Χ. Είχε εμπορικές σχέσεις με την κυρίως Ελλάδα και εισήγαγε κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα από εργαστήρια της Ρόδου, της Κορίνθου, της Σάμου, των Μεγάρων, των Αθηνών[1] κ.ά. - βλ. Μουσεία Ερμιτάζ και Κερτς. Ο δε Παντικάπης είναι ο αριστερός παραπόταμος του Βορυσθένη / νυν Δνείπερου, πιθανώς ο σημερινός Ψελ - Ηρόδ.).

Αλλά ο θεός Παν, κατ’ εξοχήν θεός των Αρκάδων, ανιχνεύεται στο όνομα της σπουδαίας αρχαίας ελληνικής αποικία Παντικάπαιον, στον λεγόμενο ΚΙΜΜΕΡΙΟ ΒΟΣΠΟΡΟ των Θρακών Ελλήνων. Και απεικονίζεται στα νομίσματα του Παντικάπαιου από τον 4^ο αιώνα π.Χ. Κάτι που μας κάνει να υποπτευόμαστε σχέση Πανός / Αρκάδων με Παντικάπαιον…

Το παρακάτω νόμισμα κόπηκε περίπου το 340 - 325 π.Χ. Είναι μια ασημένια δραχμή (διαμέτρου 16 χλστ., βάρους 3,48 γραμμ.).

Εικονίζει γενειοφόρο υπέροχα εκφραστικό κεφάλι του Πανός, με αυτιά ζώου, στραμμένα προς τα αριστερά, όπως και το κεφάλι. Γράφει Π-Α-Ν (< Παν, Παντικάπαιον). Και κεφαλή ταύρου προς τα αριστερά, ελαφρώς στραμμένη.

Εξαιρετικά λεπτή καλλιτεχνία!

Στην αρχαία ελληνική θρησκεία και μυθολογία, ο Παν (τω Πάονι < Πάων, Παιάων, Παιήων (> παιάν) < ὀπάων = σύντροφος. Αλλά και Παύσων[2], κλπ. > Pan > Faun) είναι ο θεός της άγριας φύσης, των βοσκών και των βοσκημάτων / κοπαδιών, της μουσικής[3], των αγρών, των αλσών, των δασών, του έρωτος, της γονιμότητος και της άνοιξης. Σύντροφος των νυμφών. Mε πόδια και κέρατα αίγας (εξ ου και αιγιπάν και αιγόκερως). Δεν λατρευόταν σε ναούς, αλλά σε φυσικά περιβάλλοντα, συνήθως σπήλαια.[4]

Τέλος, ένας υπέροχος χρυσός στατήρας από το Παντικάπαιον με έναν πολύ παρόμοιο εμπροσθότυπο – από τις συλλογές Gillet, Prospero και al-Thani - επωλήθη σε τιμή - παγκόσμιο ρεκόρ - μόλις χθες από την NAC – ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ.

Αυτά τα γράφω, με αφορμή ότι και αυτό δημοπρατήθηκε από Nomos 28 / 1137 στην Ελβετία, μια ημέρα μετά, στις 21.5.2023.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.5.2023.

            - HGC 7, 87. MacDonald 57.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Η Αθήνα μάλιστα κατασκεύαζε ένα ειδικό είδος κυπέλλου για την πόλη, γνωστό παγκοσμίως ως… «σκεύος Kerch» - «στυλ Κερτς»!!! Με αυτήν την ονομασία όμως χάνεται η προέλευσή του, που είναι η πόλις των Αθηνών, όπως είπα…

[2] Εκ της αποδημίας των Αρκάδων, και των συμμετοχών του σε εκστρατείες, λατρεύθηκε σε πολλές χώρες: Στην Ινδία ως Pusan, την Κίνα, κ.α.

[3] ευρετής της πολύαυλης σύριγγας, γνωστής παγκοσμίως με το όνομά του αυλός ή σύριγγα του Πανός > panflute.

[4] Γνωστά ως Σπήλαια του Πανός: λ.χ. αυτό στην βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης των Αθηνών.

Μόνες εξαιρέσεις:

            - ο Ναός του Πανός στο φαράγγι της Νέδας, τα ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα,

            - ο Ναός του Πανός στην Μεγάλη Απολλωνόπολη στην αρχαία Αίγυπτο.

            - στην Τροιζήνα υπήρχε ιερόν του Λυτηρίου Πανός διότι κατά την διάρκεια μιας πανώλης αποκάλυψε στα όνειρα το κατάλληλο φάρμακο κατά της ασθένειας!

Αρχαιοι Αρκαδες αρχαιος Ποντος θεος Παν Παντικαπαιον ταυριδος ταυριδας κριμαια ταυριδα ταυρις αποικια Ποντου αρκαδια φιλαποδημο εθνος Ελλαδα αυτοκρατορια Τραπεζουντα αρχαιο ιδρυμα Τραπεζους Αρκαδιας Παντικαπαιο Μιλησιοι μιλητος 7ος αιωνας πΧ εμποριο Ελλας εισαγωγη κεραμικη μεταλλικα αντικειμενα εργαστηριο Ροδος, Κορινθος, Σαμος, Μεγαρα, Αθηνα αθηνων αθηναι Μουσειο Ερμιταζ Κερτς Πανας, Αρκαδων, ελληνικη ΚΙΜΜΕΡΙΑΚΟΣ ΚΙΜΜΕΡΙΟΣ ΒΟΣΠΟΡΟΣ Θρακες Ελληνες θρακη νομισματα Παντικαπαιου 4ος Πανος νομισμα 340 - 325 πΧ ασημενια δραχμη γενειοφορος εκφραστικο κεφαλι αυτια ζωο κεφαλη ταυρος καλλιτεχνια θρησκεια και μυθολογια, Παονι < Παων, Παιαων, Παιηων παιαν παιανας οπαων = συντροφος Παυσων Παυσωνας Pan > Faun φαυνος αγρια φυση, βοσκος βοσκημα κοπαδι μουσικη αγρος, αλσος, δασος, ερωτας, ερως γονιμοτητα γονιμοτης ανοιξη νυμφες ποδια ποδι κερατα κερας αιγα κατσικα αιγιπαν αιγοκερως λατρεια ναος, φυσικο περιβαλλον σπηλαια υπεροχος χρυσος στατηρας εμπροσθοτυπος συλλογη ζιλετ ζιλλετ Gillet, προσπερο Prospero αλ θανι al Thani πωληση τιμη - παγκοσμιο ρεκορ δημοπρασια Ελβετια, 2023 ειδικο ειδος κυπελλος σκευος Kerch στυλ ρυθμος προελευση αττικο εργαστηρι αποδημια εκστρατεια Ινδια πουσαν Pusan, Κινα, ευρετης εφευρετης πολυαυλη συριγγα, αυλος συριγξ panflute Σπηλαιο ακροπολη φαραγγι ποταμος Νεδα μεσσηνια μεσσηνιας, ερειπια μαγκνα Μεγαλη Απολλωνοπολη Απολλωνοπολις Αιγυπτος Τροιζηνα Τροιζην ιερο ιερον Λυτηριος λυση λυτης πανωλη ονειρο ονειρομαντεια ονειρομαντειο ονειρομαντια φαρμακο ασθενειας θεραπεια Psel Παντικαπης παραποταμος Βορυσθενης Δνειπερος, Ψελ - Ηροδοτος 45ος παραλληλος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ