Μια γειτονιά της Αθήνας, το Βρυσάκι, που δεν υπάρχει πια στον χάρτη της, παρά ως μικρό δείγμα στα 18 κτήρια που συγκροτούν το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, αποτυπώνεται στην εικαστική έκθεση «Βρυσάκι. Αναζητώντας τη χαμένη συνοικία», που εγκαινιάστηκε στο Λουτρό των Αέρηδων, από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, παρουσία της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
Η έκθεση, με έργα της εικαστικού Άρτεμης Χατζηγιαννάκη, σε επιμέλεια του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου, αναδεικνύει την ανθρωπογεωγραφία της παλαιάς χαμένης συνοικίας των Αθηνών, η οποία βρισκόταν στον χώρο που καταλαμβάνει σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Αγοράς. Ολόκληρη η συνοικία Βρυσάκι, απαλλοτριώθηκε και κατεδαφίσθηκε για να αποκαλυφθεί η Αρχαία Αγορά από τη ανασκαφή που διεξήγαγε η Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών. Αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου συνδιαλέγονται με τις υδατογραφίες της εικαστικού Άρτεμης Χατζηγιαννάκη, με σκοπό να ζωντανέψουν πτυχές από την καθημερινότητα στο Βρυσάκι και την ευρύτερη περιοχή του, στα όρια της οποίας βρίσκονται το Λουτρό των Αέρηδων και το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού.
Όπως είπε στον χαιρετισμό της η Λίνα Μενδώνη, «Αντλώντας το όνομα από κάποια βρύση ή από παραφθορά του ονόματος του Ευρυσάκη(*), γιου του Αίαντα, στον οποίο ήταν αφιερωμένο τοπικό αρχαίο ιερό, η περιοχή αποτελούσε ένα πραγματικό χωνευτήρι ανθρώπων, κοινωνικών τάξεων και δραστηριοτήτων, γεγονός που διαμόρφωσε τόσο το χαρακτήρα, όσο και την όψη της. Δίπλα στους μεσοαστούς, υπαλλήλους και επαγγελματίες, παλαιούς Αθηναίους, που, κυρίως, από το 1860 και μετά οικοδόμησαν εκεί τα σπίτια και τις επιχειρήσεις τους, εγκαταστάθηκαν, αργότερα, πρόσφυγες και κάθε λογής εκπρόσωποι της εργατικής τάξης και της φτωχολογιάς του Μεσοπολέμου, χτίζοντας πλάι στα νεοκλασικά και στα άλλα αστικά σπίτια πολυάριθμα χαμόσπιτα, τρώγλες και παράγκες. Μια γειτονιά-συνονθύλευμα χωρίς τάξη, που θεωρούνταν υποβαθμισμένη, αλλά ταυτόχρονα συνιστούσε ένα από τα πλέον ζωντανά και πολυσύχναστα κομμάτια της Αθήνας. Ολόκληρη σχεδόν η συνοικία εξαφανίστηκε και σβήστηκε οριστικά από το χάρτη της πόλης. Οι κάτοικοί της αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν, όταν η Πολιτεία αποφάσισε την απαλλοτρίωση της έκτασης, ώστε να πραγματοποιηθεί η μεγάλη ανασκαφή της Αρχαίας Αγοράς από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Την περίοδο 1931-1939, εκατοντάδες κτήρια, 348 αναφέρονται στο αρχείο της Αμερικανικής Σχολής, κατεδαφίστηκαν συστηματικά και περισσότεροι από 5.000 ένοικοι και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων εκτοπίστηκαν αφού αποζημιώθηκαν».
Η έκθεση συνοδεύεται από
εκδηλώσεις, ομιλίες, ξεναγήσεις, προβολές, με σκοπό να δώσουν τη δυνατότητα στο
κοινό μιας πολυεπίπεδης εμπειρίας. Η διάρκεια της έκθεσης είναι μέχρι τις 31
Δεκεμβρίου.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ (κρατήθηκε η ανορθογραφία του), ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.5.2023.
ΣΧΟΛΙΑ Γ. Λεκάκη:
(*) Ο Ευρυσάκης ήταν Σαλαμίνιος ήρως, υιός του Αίαντος, του Τελαμώνιου και της Τέκμησσας. Εγεννήθηκε στο στρατόπεδο των Ελλήνων, έξω από την Τροία. Ήταν μικρό παιδί, όταν αυτοκτόνησε ο πατέρας του. [Άλλωστε Ευρυσάκης = ευρύς + σάκος (ασπίδα), επειδή ο Αίας του παρέδωσε την ασπίδα του πριν αυτοκτονήσει!]. Τότε τον παρέλαβε ο αδελφός του Αίαντος, ο Τεύκρος, ο οποίος ανέλαβε και την υποχρέωση να τον οδηγήσει στην Σαλαμίνα στον παππού του, τον Τελαμώνα. Ο Ευρυσάκης επέστρεψε αλλά όχι με το ίδιο πλοίο με τον θείο του. Ο Τελαμών θύμωσε γι’ αυτό και όταν επέστρεψε ο Τεύκρος, (και) γι’ αυτόν τον λόγο τον έδιωξε.
Ο Τεύκρος με τον Ευρυσάκη, πήγαν στην Κύπρο και ίδρυσαν εκεί την ομώνυμη με το νησί τους πόλη (Σαλαμίνα). Μετά τον θάνατο του Τελαμώνα (εκθρονισμένος στην Αίγινα), ο Τεύκρος επέστρεψε στην Σαλαμίνα και ο Ευρυσάκης επήρε στην εξουσία του, όλην την Κύπρο! (Αργότερα ο Τεύκρος ξαναπήγε στην Κύπρο, αλλά εκδιώχθηκε από τον ανεψιό του). Αλλά Τεύκρος και Ευρυσάκης αποκατέστησαν στον θρόνο τον της Σαλαμίνος Τελαμώνα.
Ο Ευρυσάκης και ο υιός του, Φιλαίος[1],
αφού παρέδωσαν την Σαλαμίνα στους Αθηναίους και έλαβαν τον βαρύτιμο τίτλο του Αθηναίου πολίτη και
κατοίκησαν στην Αττική: Ο Φιλαίος στην Βραυρώνα κι ο Ευρυσάκης στον Δήμο
Μελίτης. Προς τιμήν του υπήρχε βωμός του εν Αθήναις και το Ευρυσάκειον ιερόν
στον Δήμο Μελίτης. Η οικογένεια του στρατηγού Αλκιβιάδη, από την μεριά του πατρός
του, καταγόταν από τον Ευρυσάκη.[2]
ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης «Λεξικόν Ελληνικής Μυθολογίας». Αρποκρ. Παυσ. 1/35.3. Πλούτ. Αλκ. 1.1, Σολ. 10.2. Πλάτ. Αλκ. α ' 121Α-Β. Σοφ.(*) Αίας 339-340, 545-582, 983-992. E. Patsi-Garin "Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας", εκδ. Χ. Πάτση, Αθήναι, 1969.
(*) Ο Σοφοκλής έγραψε και την (χαμένη)
τραγωδία του «Ευρυσάκης» - διεσώθησαν μόνον αποσπάσματα. Από αυτήν την τραγωδία
επήρε στοιχεία ο Λατίνος ποιητής Λούκιος Άκκιος.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook