Του Γιώργου Λεκάκη
Ο αρχαιολογικός χώρος
Saimaluu-Tash[1] στον 41ο
παράλληλο[2] στην νυν
έκταση του Κιργιστάν συγκεντρώνει την μεγαλύτερη συλλογή βραχογραφιών / πετρογραφιών στον
κόσμο, και σίγουρα στην Κεντρική Ασία!
Βρίσκεται κοντά στο πέρασμα Κούγκαρτ, βορειοανατολικά των κορυφογραμμών Φεργάνα, μια οροσειρά
του Τιαν Σαν(*), στην περιοχή Καζαρμάν[3], σε ένα
φαράγγι, σε υψόμετρο 3.000 – 3.500 μ. περίπου 80 χλμ. βορειοανατολικά της
πρωτεύουσας Jalalabad.
Ο αριθμός των σχεδίων που
είναι χαραγμένα, στις πέτρες από βασάλτη, του Saimaluu-Tash υπολογίζεται σε
90.000!!!
Τα αρχαιότερα από αυτά χρονολογούνται
στην Νεολιθική εποχή[4], 3η
– 2η χιλιετία π.Χ. (και είναι περίπου 10.000 σχέδια), τα άλλα στην
Εποχή του Χαλκού - γύρω στο 1000 π.Χ. και
τα νεώτερα, είναι έργα τέχνης του Μεσαίωνα (8ου αιώνα μ.Χ.)!
Στις περισσότερες
περιπτώσεις, πρόκειται για:
- αναπαραστάσεις ζώων (ελέφαντες,
λιοντάρια, λεοπαρδάλεις του χιονιού, λύκοι, αγριοκάτσικα[5], ερπετά,
γιακ, πτηνά, κ.ά. άγρια ζώα),
- σκηνές κυνηγιού (κυνηγούν με
τόξα, βέλη και δόρατα ιδιαίτερα μεγαλοκέρατα ελάφια)
- σκηνές μετανάστευσης (που μαρτυρούν
εξημέρωση ζώων),
- εικόνες του ήλιου,
- κυματιστά σχέδια, που
αντιπροσωπεύουν την ροή των ποταμών,
- ερωτικές σκηνές,
- γεωμετρικά σύμβολα / γεωμετρικό
ύφος (χρησιμοποιούν ορθογώνια ή τρίγωνα),
- σκηνές καλλιέργειας της γης
(άροση),
και
- σκηνές τελετουργικών / θρησκευτικών
χορών, με ιερείς με ηλιοκεφαλές(*) [«άνθρωπος-ήλιος»(*)], κλπ.
Οι «ηλιοκέφαλοι» - όπως τους ονόμασαν οι μελετητές των βραχογραφιών αυτών - είναι μια
σειρά από μορφές «που δεν μπορούν να εξηγηθούν».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ για τους ΤΑΥΣΧΗΜΟΚΕΦΑΛΟΥΣ / ΣΦΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥΣ, ΕΔΩ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ για τους ΜΑΚΡΟΚΕΦΑΛΟΥΣ, ΕΔΩ.
Αυτές οι ασπρόμαυρες
βραχογραφίες θεωρούνται ιερές εκθέσεις προσφορών / αναθήματα - ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης "Τάματα και αναθήματα" - από τους αρχαίους
κατοίκους της κάτω κοιλάδος, που έφταναν εδώ, σε μια μικρή λίμνη στο κεντρικό
τμήμα της περιοχής, τόπο τον οποίο επίστευαν ως τόπο δύναμης, που έχει
θεραπευτικές ιδιότητες… Άρα ήταν ένα ιερό κορυφής, όπως τα μινωικά της Κρήτης…
Ίσως οι καλλιτέχνες τα
ζωγράφισαν για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους στα πνεύματα του βουνού, μετά
από μια σωτηρία, ή καλή σοδειά ή ένα επιτυχημένο κυνηγετικό ταξείδι…
Υπάρχουν σημάδια εγκατάστασης
από τον 8ο αι. π.Χ. έως τον 1ο αιώνα μ.Χ., κατά την
προ-κιργιζική περίοδο Saka-Usun(*). Οι σαμάνοι μοναχοί των Σάκα χρησιμοποιούσαν
αυτήν την τοποθεσία κατά την διάρκεια τελετουργιών θυσίας στον θεό Ήλιο(*). Η
εγκατάσταση τους επεκτάθηκε ως τον κόλπο (που εδώ λέγεται... cholpon) Ata. Ο οικισμός ήταν ιερός για
τα βουνά Tandır και τους ανθρώπους του Fore Fergana. Ακόμη και σήμερα θεωρείται
ιερός για τους σύγχρονους Κιργιζίους για τις πνευματικές και θεραπευτικές του
ιδιότητες. Οι Κιργίζιοι έχουν πνευματικούς δεσμούς με τον τόπο αυτόν.
Το Saimaluu-Tash έχει μια
αναμφισβήτητη παγκόσμια επιστημονική σημασία και παραμένει ελάχιστα
εξερευνημένη.
Ποιοι δημιούργησαν αυτήν την
τέχνη και άφησαν αυτά τα γραπτά μνημεία; Επισήμως: «προέρχονται από τους
πληθυσμούς Tian-Shan(*) και Pre-Ferghana της 3ης χιλιετίας π.Χ. Μέχρι
τον Μεσαίωνα και ακόμη και σήμερα είναι ιερός τόπος. Είναι λοιπόν μια πλούσια
πηγή γνώσης για την καθημερινή ζωή, την νοοτροπία, την ιστορία και τον
πολιτισμό των αρχαίων φυλών των κυνηγών, των βοσκών και των πρώτων αγροτών στην
Κεντρική Ασία, για την ανάπτυξη του πνευματικού τους πολιτισμού, τις
θρησκευτικές πεποιθήσεις και την λατρεία των βουνών, της φύσης, των τοτέμ. Και σπάνιες
ηλιακές-κοσμικές εικόνες».
Οι βραχογραφίες ανακαλύφθηκαν
το 1902 από τον στρατιωτικό τοπογράφο N. G. Khludov. Η πρώτη τους μελέτη έγινε το
1903 από μέλη των Εραστών της Αρχαιολογίας της Τασκένδης. Μελετήθηκε από τους
I. G. Poslavsky, B. M. Zima, G. A. Pomaskina κ.ά. επιστήμονες. Λεπτομερής
περιγραφή των βραχογραφημάτων δόθηκε από τον A. N. Bernshtam , ο οποίος
δημοσίευσε τα αποτελέσματα στο περιοδικό «Σοβιετική Εθνογραφία». Από το 1991, τα
μελετά μια αποστολή του Ινστιτούτου Ιστορίας της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών
της Δημοκρατίας της Κιργιζίας, με επί κεφαλής τον K. I. Tashbayeva.
Είναι χαρακτηρισμένο εθνικό
πάρκο (έκτασης 32.000 εκταρίων), από το 2001.
Λόγω υψομέτρου είναι επισκέψιμες
μόνο τον Ιούλιο/Αύγουστο και μετά από μεγάλη πεζοπορία ή ιππική πορεία (1-7
ημερών)…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος
περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.8.2015.
- Saimaly-Tash Petroglyphs και Tentativliste
Kirgisistans. UNESCO World Heritage Centre.
- «Saimaluu-Tash Petroglyphs»,
- «Saimaluu-Tash Petroglyphs» στο Travel Guide to
Kyrgyzstan.
[1] Στα κιργιζικά Saimaluu-Tash / Saymalitas σημαίνει «κεντημένες πέτρες» με «γραμμές περιέλιξης»! Υπάρχουν κι άλλες τέτοιες περιοχες, όπως η Süröt-Tash ή Tamgałuu-Tash, που σημαίνουν «πέτρα με σχέδια» ή «πέτρα με σημάδια».
[2] 41° 10′ 50″ N, 73° 48′ 50″ E.
[3] το διοικητικό κέντρο του Toguz-Toro Raion.
[4] Τα νεολιθικά πετρογλυφικά εκτίθενται στο Κρατικό Ιστορικό Μουσείο της Κιργιζίας.
[5] το μακρόκερο αγριοκάτσικο είναι πιο συνηθισμένο.
(*) Shan, San (σαμάν;), sun < αρχ δωρ. ελλ. Ζαν = Ήλιος > Ζευς, ζέω, κλπ.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook