Οι άνθρωποι έχουν ΑΥΔΗ > «αγγλικά» AUDIO - τα ζώα φωνή, οι θεοί ομφή! - του Γ. Λεκάκη

Οι άνθρωποι έχουν ΑΥΔΗ

> «αγγλικά» AUDIO

- τα ζώα φωνή, οι θεοί ομφή…

Τι σχέση έχουν ο Ησίοδος, η Γαύδος,

ο Φήμιος και ο Μέμνων;

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αρχαία ελληνική λέξις αὐδή (δωρ. αὐδά), σημαίνει ανθρωπινος ήχος, ανθρώπινη φωνή, λαλιά, ομιλία. Αναφέρεται από τον Όμηρο ακόμη.[1]

Επίσης, σημαίνει λόγος, φήμη[2], χρησμός (= φωνή θεού)[3], άσμα ή ύμνος (προς τιμήν τινος)[4], κ.ά.

«Του θείου είσαι λειτουργός. Σοι έδωκε τον κλήρον

του κάλλους και του έαρος. Μελίρρυτος αυδή»

Κ. Καβάφης Ο Ποιητής και η Μούσα»

Η αυδή ετυμολογείται από το αρχαιοελληνικό ρήμα αὐδάω[5].

Αυδή ελέγετο και ο ήχος «ὃν ἐξέπεμπε τὸ ἄγαλμα τοῦ Μέμνονος»! Διότι για τους Έλληνες και τα αγάλματα είχαν φωνή – αυδή, συμμετείχαν είχαν αλληλεπίδραση.[6]

Αυδή ήταν η ανθρώπινη εκπομπή ήχων / φθόγγων.

        - Των θεών ελέγετο ὀμφή (= η θεϊκή φωνή)[7].

        - Των ζώων ελέγετο φωνή[8]. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Μουσικής μύησις".

Από την ίδια ρίζα επίσης η αηδών(*) (στην εκτεταμένη μορφή αFηδ-), αυδάζομαι, αυδήεις (= αυτός που μιλά με ανθρώπινη φωνή), αυδώ, άναυδος (άφωνος, χωρίς φωνή), έναυδος, ἀναύδητος (= ανέκφραστος), αοιδός, αυδής (= ο έχων δυνατή φωνή, ο φωνακλάς), αλλά και ο Ησίοδος (Ησί-(Ϝ)οδος) και η Γαύδος (γαίας αυδή) > α(F)είδω, τα ύδη > υδέω, ύδω, ύδης, ὐδήεσσα (> ουδήεσσα)[**], Foδόv (γοδόν), Foδάν (γοδάν), αυγ- / αFεγ- (αύξω, aFέξω), κ.ά.

Από την αυδή τα σανσκριτικά (= σαν κρητικά) vad, va (= πνέω), ισπ. voz (= αυδή) > voice, ρίζα wed-, αρχ. ινδ. vadati (= μιλώ), λιθουανικά vadinu (= καλώ, ονομάζω) > udita και εν τέλει l'audio και aigu (γαλλ.), audio, áudio (πορτ.), κλπ.

Αυδή ελέγετο και ο οξύς ήχος ή η κλαγή της νευράς του τόξου, ο ήχος της σάλπιγγος[9], κλπ.

ΠΗΓΗ: LS, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛIΤΙΣΜΟΥ, 15.6.2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] «ἀντίθετον τῷ ὀμφή, μέλιτος γλυκείων ῥέεν αὐδὴ» (Ομ. Ἰλ. Α. 249).

Λέει ο ομηρικός υμνος «Εἰς Μούσας καὶ Ἀπόλλωνα»:

Μουσάων ἄρχωμαι Ἀπόλλωνός τε Διός τε·

ἐκ γὰρ Μουσάων καὶ ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος

ἄνδρες ἀοιδοὶ ἔασιν ἐπὶ χθονὶ καὶ κιθαρισταί,

ἐκ δὲ Διὸς βασιλῆες· ὁ δ’ ὄλβιος, ὅν τινα Μοῦσαι

φίλωνται· γλυκερή οἱ ἀπὸ στόματος ῥέει αὐδή.

Χαίρετε τέκνα Διὸς καὶ ἐμὴν τιμήσατ’ ἀοιδήν·

αὐτὰρ ἐγὼν ὑμέων τε καὶ ἄλλης μνήσομ’ ἀοιδῆς.

[2] φήμη > Φήμιος. «ἔργων ἀΐοντες αὐδὴν», «κάκιστ' αὐδώμενος» (= η χειρότερη φήμη) - Σοφ. Ο. Κ. 240, Εὐρ. Ἱκ. 600, Ἱππ. 567.

[3] Εὐρ. Ι. Τ. 976.3. Την συναντάμε και στους σιβυλλικούς χρησμούς:

«νερτερίοις ψυχὰς καὶ πνεῦμα καὶ αὐδήν» […] «οὐδέ σφιν δακρύων κόρος ἔσσεται οὐδὲ μὲν αὐδή».

[4] Πινδ. Ν.9.10.

[5] Αυδάω = βγάζω φωνή, μιλώ, φθέγγομαι, λέγω, εκφωνώ, διακηρύττω, απευθύνομαι, πλησιάζω, επικαλούμαι έναν θεό, παραγγέλλω, διατάσσω, απαγορεύω καλώ, ονομάζω,  εννοώ - αόρ. αʹ ηὔδησα, παρατ. ηὐδᾶτο.

[6] Ἐπιγραμμ. Ἑλλ. 990.7. Θυμηθείτε:

        - τον μύθο του Πυγμαλίωνος και της Γαλάτειας.

        - Το παραδοσιακό παιδικό παιγνίδι των Ελληνόπουλων «Τα αγαλματάκια».

        - Αλλά και τους λαϊκούς στίχους «με το άγαλμα στον δρόμο προχωρήσαμε» (Λευτ. Παπαδόπουλος), «μου γελούν τ’ αγάλματα» (Γ. Λεκάκης), κλπ.

[7] Εξαιρούνται η Καλυψώ και η Κίρκη («θεὸς αὐδήεσσα»[**] = θεά που χρησιμοποιεί την γλώσσα των θνητών).

[8] Ορισμένα μόνο ζώα είχαν αυδή: Το αηδόνι(*), ο τέττιγξ, το χελιδόνι, κλπ.

[9] Εὐρ. Ρῆσ. 989.

ανθρωποι ΑΥΔΗ αγγλικα AUDIO ζωα φωνη, θεοι ομφη Ησιοδος, Γαυδος, Φημιος Μεμνων αρχαια ελληνικη λεξις λεξη δωρικα αυδα ανθρωπινος ηχος, ανθρωπινη φωνη, λαλια, ομιλια ομηρος λογος, φημη χρησμος θεου ασμα υμνος θειο λειτουργος κληρος καλλος εαρ μελιρρυτος ανοιξη Καβαφης Ποιητης και η Μουσα ετυμολογια αρχαιοελληνικο ρημα αυδαω αγαλμα Μεμνονας αρχαιοι ελληνες αγαλματα συμμετοχη αλληλεπιδραση εκπομπη ηχων / φθογγος θεος θεικη ζωο ριζα αηδων αFηδων αυδαζομαι, αυδηεις αυδω, αναυδος αφωνος, εναυδος, αναυδητος ανεκφραστος, αοιδος, αυδης φωνακλας ΗσιϜοδος γαια αFειδω, υδη > υδεω, υδω, υδης, υδηεσσα ουδηεσσα Foδοv, Foδαν, αυξω, aFεξω σανσκριτικα κρητικα πνεω, ισπανικα ινδικα μιλω λιθουανικα καλω, ονομαζω γαλλικα πορτογαλικα οξυς ηχος κλαγη νευρα τοξο σαλπιγγα σαλπιγξ μελιτος γλυκειων ρεεν Ομηρου ιλιας ομηρικος υμνος Εις Μουσας και απολλωνα Μουσαων αρχωμαι Απολλωνας απολλων Διας ζευς Μουσα εκηβολος ανδρες αοιδοι χθονα χθων κιθαριστης κιθαρα βασιλιας ολβιος, φιλι γλυκερη στομα τεκνα Διος αοιδη αυταρ εργο αιοντες κακιστα αυδωμενος χειροτερη Σοφοκλης Ευριπιδης σιβυλλικος χρησμοι σιβυλλα σιβυλα νερτεριοις ψυχας και πνευμα ψυχη σφιν δακρυων δακρυ κορος Πινδαρος φθεγγομαι, λεγω, εκφωνω, διακηρυττω, απευθυνομαι, πλησιαζω, επικαλουμαι παραγγελλω, διατασσω, απαγορευω καλω, ονομαζω, εννοω αοριστος α ηυδησα, παρατατικος ηυδατο επιγραμμα μυθος Πυγμαλιωνας πυγμαλιων Γαλατεια παραδοσιακο παιδικο παιγνιδι παιχνιδι Ελληνοπουλο αγαλματακια λαικος στιχος δρομος Παπαδοπουλος γελιο αγαλματα Λεκακης θεα Καλυψω Κιρκη αυδηεσσα γλωσσα θνητος αηδονι, τεττιγξ, χελιδονι, τεττιγγας, χελιδων τζιτζικι γοδον, γοδαν γοδο γοδα

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ