Ενδιαφέρον του Οικ. Πατριάρχη ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε´ για την ΙΜ Ζωοδόχου Πηγής Σάμου, η οποία έχει 4 κίονες από την αρχαία Μίλητο, που μεταφέρθηκαν «με θαυματουργικό τρόπο» στο νησί! - του Γ. Λεκάκη

Ενδιαφέρον του Οικ. Πατριάρχη

ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε´

για την ΙΜ Ζωοδόχου Πηγής Σάμου,

η οποία έχει 4 κίονες

από την αρχαία Μίλητο,

που μεταφέρθηκαν

«με θαυματουργικό τρόπο»

στο νησί!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε´(*) (1746 – 1821), με πατριαρχική επιστολή με την υπογραφή του («†ὁ Κω(ν)σταν(τινου)π(ό)λ(εω)ς καί ἐν χ(ριστ)ῷ εὐχέτης»), δείχνει ενδιαφέρον για υποθέσεις της μονής Ζωοδόχου Πηγής Σάμου(**).

Η επιστολή φέρει ημερομηνία Κωνσταντινούπολις, 13 Μαΐου 1819.

Ήταν δυο σελίδες, 364 x 242 χλστ.

ΠΗΓΗ: Βέργος, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.5.2021.

(**) Στην ανατολικότερη πλευρά της ακριτικής Σάμου και σε υψόμετρο 400 μ. επί του όρους Ραμπαηδόνι, μέσα σε πευκόφυτη και υποβλητική τοποθεσία, κείται η ιστορική Ι.Μ. Ζωοδόχου Πηγής, της επικαλουμένης και «Αηλιώτισσας» λόγω της γειτνίασής της με το παρακείμενο ξωκκλήσι του Προφήτη Ηλία.

Η θέα που δύναται να αντικρύσει ο προσκυνητής είναι εκπληκτική, καθώς εκτός από το ακρωτήριο Πράσσο και το σύμπλεγμα των μικρών νησίδων, μπορεί να ατενίσει με νοσταλγία τη Μυκάλη, την Έφεσο και τα παράλια της Μικράς Ασίας.

Η μονή ιδρύθηκε το 1756 από τον ιερομόναχο Δωρόθεο, ο οποίος αιτήθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο Σάμου Καλλίνικο την παραχώρηση του μικρού ξωκκλησίου της Ζωοδόχου Πηγής για να ασκητέψει.

Ο Δωρόθεος προσείλκυσε μικρή συνοδεία μοναχών, κι έτσι το Μάιο του 1786 ολοκλήρωσε το περικαλλές καθολικό της μονής στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδούς σύνθετου τετρακίονου τρίκογχου αθωνικού ναού, με ευρύχωρο τρουλλαίο νάρθηκα.

Σύμφωνα με την παράδοση, οι τέσσερις κίονες για την ανέγερση του ναού μεταφέρθηκαν από τον αρχαιολογικό χώρο της μικρασιατικής Μιλήτου και κατόπιν θερμής προσευχής των μοναχών υπερνικήθηκαν με θαυματουργικό τρόπο οι δυσκολίες για τη μεταφορά τους από την παραλία στον χώρο της μονής. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Μουσικής Μύησις".

Από τις τοιχογραφίες του καθολικού διασώζονται ελάχιστες όπως του Χριστού και της Παναγίας στο Νάρθηκα και το Ιερό Βήμα.

Το ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο τέμπλο δεσπόζει στο εσωτερικό του καθολικού, είναι έργο του Γεωργίου Τάντολο και χρονολογείται από το 1788.

Ιδιαίτερης τέχνης είναι ο ξυλόγλυπτος αρχιερατικός θρόνος, ο οποίος στις δυο πλευρές του φέρει ζωγραφισμένες παραστάσεις με τον όσιο Ζωσιμά να κοινωνεί την οσία Μαρία την Αιγυπτία καθώς και με τον εξομολογούμενο ενώπιον του πνευματικού του, από το στόμα του οποίου να βγαίνουν οι αμαρτίες με τη μορφή φιδιών.

Μοναδικής καλλιτεχνικής αξίας είναι και η θύρα που οδηγεί από το νάρθηκα στο καθολικό κατασκευασμένη από 365 μικρά ξύλινα τεμάχια που το καθένα τους συμβολίζει την κάθε ημέρα του χρόνου.

Σημαντική θεωρείται επίσης η αρκετά επιμελημένη μαρμάρινη επίστρωση των δαπέδων του καθολικού.

Το υπόλοιπο κτηριακό συγκρότημα της μονής είναι του συνηθισμένου μοναστηριακού τετράπλευρου τύπου, με διώροφες πτέρυγες πρόσφατα ανακαινισμένες και συντηρημένες, καθώς και ορισμένες τοξοστοιχίες κυρίως στο αρχονταρίκι και το παλαιό ηγουμενείο.

Στην μονή βρίσκονται ενδιαφέροντα λιθανάγλυφα λαϊκής εκκλησιαστικής λιθοτεχνίας, σκαλισμένα από τον Μιχαήλ Μαρμαρά.

Το περιθύρωμα της εξωτερικής δυτικής πύλης που είναι και η κύρια είσοδος της μονής περιλαμβάνει ψευδοκίονες, φυτικές και ζωικές παραστάσεις και μεγάλη κτητορική πλάκα αναφερόμενη στους αυτάδελφους μοναχούς Ιγνάτιο και Θεοδόσιο.

ΚΕΙΜΗΛΙΑ

Στο μοναστήρι φυλάσσονται πολλά λείψανα αγίων σε πέντε λειψανοθήκες. Ακόμη υπάρχουν διάφορα παλαιά ιερατικά σκεύη, ιερατικές πόρπες, αρχιερατικές ράβδοι και ο μανδύας του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄(*), τον οποίο έφερε στο νησί ο τότε διάκονος και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Σάμου Αρίσταρχος, αδελφός της μονής.

Ο μανδύας αυτός πρόσφατα μεταφέρθηκε και εκτίθεται πλέον στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως.

Η μονή διαθέτει αξιόλογη βιβλιοθήκη παλαίτυπων βιβλίων, ορισμένα εκ των οποίων χειρόγραφα, σημαντικά σταχωμένα και επάργυρα Ευαγγέλια του 1777, του 1801, του 1820 και του 1840, πατριαρχικά σιγίλλια, τα οποία μας πληροφορούν για τη σπουδαιότητά της, την περιουσιακή της κατάσταση, καθώς και την ανέγερση διαφόρων ναών στη νήσο κατά τις αρχές του 19ου αιώνα, πολλοί από τους οποίους υπήρξαν εξαρτήματα της μονής.

Στην κυριότητα της μονής ανήκουν περί τα 16 παρεκκλήσια, εξωκκλήσια και μετόχια, κυρίως στην ανατολική πλευρά του νησιού καθώς και στην Μικρά Ασία μέχρι το 1922.

Μεταξύ αυτών ήταν και ο μεγαλόπρεπος Ιερός Ναός του Αγίου Σπυρίδωνος στο Βαθύ της Σάμου, ο οποίος παραχωρήθηκε το 1864 για να γίνει ενορία, ενώ μετόχι της μονής είναι και το μονίδριο της Αγίας Βαρβάρας Βλαμαρής, το οποίο ανακαινίσθηκε από τον πολιό ιερομόναχο π. Θεόφιλο Χαρίτσο, προηγούμενο της Μονής του Βροντά, και έχει καταστεί ένα φιλόξενο και περιποιημένο ασκητικό κάθισμα.

ΣΗΜΕΡΑ

Από την ηγουμενία της μονής πέρασαν σημαντικές προσωπικότητες του μοναχικού βίου με τελευταίο τον Χαρίτωνα Μακρή, η προτομή του οποίου κοσμεί τον περίβολο της μονής, και ο οποίος υπήρξε ο τελευταίος ίσως εκπρόσωπος της ησυχαστικής παράδοσης του σαμιακού μοναχισμού. Αδελφοί της μονής υπήρξαν και οι Αρχιεπίσκοποι Σάμου Αρίσταρχος Βαρβατές, Γαβριήλ Β΄ ο Κατσαρός και Θεοδόσιος ο οποίος διετέλεσε και ηγούμενός της.

Μετά την κοίμηση του Χαρίτωνος στη μονή παρέμεινε ο ιερομόναχος Μόδεστος ο οποίος συνέβαλε στην συντήρησή της, κυρίως της δυτικής πτέρυγας η οποία ολοκληρώθηκε φροντίδα του μητροπολίτου Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών Ευσεβίου, ο οποίος μερίμνησε για τη μετατροπή της μονής σε γυναικεία και φρόντισε για την εγκατάσταση το 2001 ολιγομελούς Αδελφότητας προερχόμενης από την ΙΜ Αγίων Κυρήκου και Ιουλίτης Σιδηροκάστρου.

Ο π. Μόδεστος μετακόμισε στην γειτονική ιστορική μονή της Αγίας Ζώνης, ενώ η παρουσία αυτής της γυναικείας Αδελφότητας έδωσε νέα πνοή στο μοναστήρι, στο οποίο συνεχίσθηκαν οι εργασίες συντήρησης με πιο εντατικούς ρυθμούς.

Έχει ως οικονομικό πόρο την Αγιογραφία.

Πολλά είναι τα θαύματα που λέγεται ότι έχουν συντελεσθεί με την χάρι της Παναγίας στο μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής, με παλαιότερο τη διάσωση εμπορικού πλοίου από θαλασσοταραχή στο δίαυλο της Σάμου, για την οποία ο πλοίαρχος αφιέρωσε ασημένια κανδήλα, και το πιο πρόσφατο την ίαση από μηνιγγίτιδα ενός παιδιού την ημέρα της πανηγύρεως του 2007, η οποία εορτάζεται την Παρασκευή της Δικαινησίμου.

ΠΗΓΗ: Ρομφαία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Βαρβούνης Μ. Γ. «Οι Μονές της Σάμου».

        - Ιωάννης, μητροπολίτης Σιδηροκάστρου «Η Εκκλησία της Σάμου».

        - Λεκάκης Γ. "Τάματα και αναθήματα". "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". "Η άγνωστη Μικρά Ασία".

        - «Μοναστήρια της Σάμου», έκδοση Ι. Μ. Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών.

Οικουμενικος Πατριαρχης ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε ΙΜ Ζωοδοχου Πηγης Σαμου, αρχαιοι κιονες αρχαια Μιλητος, μεταφορα θαυμα νησι ιερα μονη Κωνσταντινουπολεως Κωνσταντινουπολης 1746 – 1821 πατριαρχικη επιστολη υπογραφη Κωνσταντινουπολις χριστος ευχέτης Ζωοδοχος Σαμος Κωνσταντινουπολη 1819 ορος Ραμπαηδονι, πευκο Αηλιωτισσα ξωκκλησι Προφητη Ηλια εξωκκλησι Προφητης Ηλιας ακρωτηριο Πρασσο πρασο συμπλεγμα μικρονησι νησιδα Μυκαλη, Εφεσος παραλια Μικρα Ασια 18ος 19ος 1756 ιερομοναχος Δωροθεος, αιτηση Αρχιεπισκοπος Καλλινικος παραχωρηση ασκητης μοναχος Μαιος 1786 καθολικο εγγεγραμμενος σταυροειδης συνθετος τετρακιονος τρικογχος αθωνικος ναος τρουλλαιος ναρθηκας παραδοση, κιονας ανεγερση αρχαιολογικος χωρος μικρασιατικη προσευχη μοναχοι τοιχογραφια Παναγια Ναρθηξ Ιερο Βημα ξυλογλυπτο επιχρυσωμενο τεμπλο εργο Ταντολο 1788 ξυλογλυπτος αρχιερατικος θρονος, ζωγραφικη παρασταση οσιος Ζωσιμας κοινωνια οσια Μαρια Αιγυπτια εξομολογηση πνευματικος στομα αμαρτια φιδι καλλιτεχνια θυρα 365 ξυλινο ημερα χρονος μαρμαρινη επιστρωση δαπεδο μοναστηριακο τετραπλευρο τοξοστοιχια αρχονταρικι ηγουμενειο λιθαναγλυφο λαικη εκκλησιαστικη λιθοτεχνια σκαλισμα Μαρμαρας περιθυρωμα πυλη ψευδοκιονας, φυτικη ζωικη κτητορικη πλακα αυταδελφος Ιγνατιος Θεοδοσιος ΚΕΙΜΗΛΙΟ λειψανα αγιος λειψανοθηκη ιερατικο σκευος ιερατικη πορπη αρχιερατικη ραβδος μανδυας διακονος Αρισταρχος, Εκκλησιαστικο Μουσειο Μητροπολη βιβλιοθηκη παλαιτυπο βιβλιο χειρογραφο σταχωμενο επαργυρο Ευαγγελιο 1777, 1801, 1820 1840, πατριαρχικο σιγιλλιο περιουσια εξαρτημα παρεκκλησι 1922 Αγιου Σπυριδωνος Βαθυ 1864 ενορια, μετοχι μονυδριο Αγιας Βαρβαρας Βλαμαρης, πολιος Χαριτσος, προηγουμενος Βροντα ασκητικο καθισμα Σπυριδωνας μονιδριο Αγια Βαρβαρα Βλαμαρη, Βροντας ασκηταριο ηγουμενια μοναχικος βιος Μακρης ησυχαστικη σαμιακος μοναχισμος αδελφοι Βαρβατες, Γαβριηλ Β ο Κατσαρος ηγουμενος Μοδεστος Μητροπολιτη Σαμου, Ικαριας και Κορσεων Ευσεβιος γυναικεια 2001 αδελφοτητα Αγιων Κυρηκου και Ιουλιτης Σιδηροκαστρου Αγιοι Κυρηκος και Ιουλιτη Σιδηροκαστρο σερρων Αγιας Ζωνης, ζωνη Αγιογραφια θαυματα διασωση εμπορικο πλοιο θαλασσοταραχη διαυλος πλοιαρχος αφιερωμα ασημενια κανδηλα, ιαση μηνιγγιτιδα παιδι πανηγυρι 2007, εορτη Παρασκευη της Δικαινησιμου Εκκλησια Μονες Μοναστηρια αη λιας

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ