Του Γιώργου Λεκάκη
Η τροποποίηση του καιρού,
κατά βούλησιν, κατά τις ανάγκες, ήταν πάντα ζητούμενο των λαών. Γι’ αυτό
επινοήθηκαν πολλές τελετουργίες σε όλον τον κόσμο.
Οι ιερείς του Κυνός, οι Κυνίδες[1], ιερείς
του Ομβρίου[2] / Βροχοποιού
Διός και Κυρίου της Υγρασίας, ήταν οι πρώτοι που έκαναν ετήσιες θυσίες, πριν
από την άνοδο του Σείριου, για να αποτρέψουν την καυτή ξηρασία[3]. Ήταν οι
πρώτοι ιερείς – βροχοποιοί. Αυτή η πρακτική καθιερώθηκε από τον ήρωα - ευεργέτη Αρισταίο –
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΑΡΙΣΤΑΙΟ, ΕΔΩ. Επίσης ο θεός Ποσειδών και οι υιοί του είναι
βροχοποιοί.[4]
Υπάρχουν αρχαιότατα έθιμα πρόκλησης βροχής. Κάποια επιβιώνουν έως και σήμερα, όπως λ.χ. στην Ελλάδα:
- η Περπερούνα / Perperuna της
Θράκης, που έγινε Paparuda / Παπαρούδα[5] στους
Δάκες[6]
- ο Καλογιάννης / Caloian,
- η επίσης θρακική τελετή Dodola[7], τελετουργία
βροχής,
κ.ά.
Μερικά από αυτά τα έθιμα
επέζησαν και εξακολουθούν μέχρι τον 20ό αιώνα… ενώ άλλα γίνονται μόνον πλέον ως
παλαιά λαογραφική ανάμνηση…
Η ρωμαϊκή θρησκεία – αντίγραφο της ελληνικής - είχε μια τελετή που ονομαζόταν aquaelicium (λατινικά: «καλώντας τα νερά»). Με αυτήν προσπαθούσαν να παράγουν την ποθητή[8] βροχή σε περιόδους ξηρασίας. Κατά την διάρκεια της τελετής, οι ποντίφικες έφεραν το lapis manalis («πέτρα που ρέει νερό»). Γίνονταν προσφορές στον Δία, από τον οποίο ζητούσαν βροχή και έχυναν τελετουργικά νερό, επάνω από την πέτρα. Υπήρχε και άλλο lapis manalis (η «πέτρα των χαινών»), στον ναό του Άρεως στο Clivo, κοντά στην Porta Capena, στην Γερουσία.[9]
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
Ελλ. ρ. βρέχω > βροχή,
βροχετός, βροχίς < όμβρος, υετός, ψακάς / ψεκάς > ψιχάλα.
- όμβρος = συνεχής, ασταμάτητη
βροχή, μαζί με θύελλα > λατ. imber, rain, Regen, κλπ.
- υετός = ραγδαία, αιφνίδια και
μικρής χρονικής διάρκειας πτώση βροχής, μπόρα.
- ψακάς / ψεκάς (η) = ψεκασμός, σταγόνα βροχής, ψιλή βροχή, ψιχάλα, ψιλόβροχο, σιγανοψιχάλισμα.
ΤΕΛΕΤΕΣ ΒΡΟΧΗΣ
Γεωγραφικά και γεωλογικά οι
τελετές αυτές εξασκούνται σε περιοχές ηφαιστείων!
Η βροχή αποτελούσε και αποτελεί
κεντρικό μέλημα των αφρικανικών κοινωνιών, που εξαρτώνται από αυτήν, για την
διατροφή τους και των ζώων τους, δηλ. για την επιβίωσή τους. Η δύναμη να βρέξει
συνήθως αποδίδεται από τους Αφρικανούς στους βασιλιάδες τους. Σε ορισμένες
αφρικανικές κοινωνίες, εάν οι βασιλείς αποτύχαιναν να προκαλέσουν την
αναμενόμενη βροχή διέτρεχαν τον κίνδυνο να κατηγορηθούν και να θανατωθούν από
τον λαό τους. Ένας διάσημος μονάρχης που προξενεί βροχή είναι η «βασίλισσα της
βροχής» του Balobedu της Νότιας Αφρικής.
Σε πολλές περιοχές, ένας
νεαρός ανεβαίνει στο πιο υψηλό σημείο, ή την κορυφή μιας καλύβας, και τοξεύει
προς τον Ουρανό, να τον τρυπήσει, να ρίξει βροχή. Έτσι τον απειλεί / προκαλεί
κιόλας – όπως πολλές φορές έκανε ο Ηρακλής στους άθλους του.
Σε αρκετές τοποθεσίες στην
Αφρική σώζονται βραχογραφίες που απεικονίζουν τελετές βροχής και χορούς, όπως στους
βράχους Konoa στην Τανζανία και Chungoni στο Μαλάουι.
Στο Αζερμπαϊτζάν στις αρχές
της ανοίξεως, γινόταν η ιεροτελεστία «Khydyr Ilyas», για πρόκληση βροχής.
Στην ανατολική Λευκορωσία, στο
χωριό Stary Dedin, έχει επιβιώσει ένα αρχαίο τελετουργικό βροχής. Κατά την
διάρκεια μιας έντονης ξηρασίας, οι γυναίκες «οργώνουν» τον… ποταμό Όστερ[10] με ένα
άροτρο, ενώ τραγουδούν τραγούδια, που, άδονταν και στην αρχαιότητα, για να
προκαλούν το πνεύμα της βροχής.
Στην Polissya[11], κατά
την διάρκεια ανομβρίας, οι κάτοικοι θρηνούν τον μυθικό πνιγμένο Μακάριο (> Μάκαρκα),
ανακατεύοντας το νερό στο πηγάδι με ξύλα και φωνάζουν: «Μακάρκο-γιο[12], βγες
από το νερό, χύσε δάκρυα στην αγία γη!».
Οι Τσετσένοι (προ ισλαμ)
είχαν μια πεποίθηση, ότι ένα «αξιόπιστο φάρμακο κατά της ξηρασίας είναι το
φίδι(*)»[13]. Για να
βρέξει, οι Τσετσένοι σκότωναν και κρέμαγαν φίδια. Στις λαϊκές τσετσενικές δοξασίες,
το κοράκι εθεωρείτο επίσης αγγελιαφόρος της κακοκαιρίας, επομένως, για να
προκληθεί βροχή, ήταν απαραίτητο να καταστραφεί ένα είδωλο κοράκου.
Στα βόρεια της περιοχής
Zhytomyr, στην Ουκρανία, έλεγαν πως η ξηρασία ήλθε από κάποια γυναίκα στο χωριό,
κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, η οποία σε αντίθεση με την αυστηρή
απαγόρευση, έψηνε ψωμί. Για να εξιλεωθεί αυτή η αμαρτία και να προκληθεί βροχή,
μαζεύονταν τρεις γυναίκες, έπαιρνε η κάθε μία δύο κουβάδες νερό, πήγαιναν στο
σπίτι (στον «ένοχο»), και έχυναν όλο το νερό στην μέση του σπιτιού, σε
εξωτερικές γωνιές του σπιτιού, και στην ίδια την γυναίκα (σε ορισμένα σημεία του
σώματός της). Στην ίδια περιοχή, οι άνθρωποι έριχναν επίσης νερό ο ένας στον
άλλον (μπουγελώματα), λέγοντας: «Όπως το νερό χύνεται επάνω σας, έτσι και η
βροχή να χύνεται στο έδαφος». Αυτό γινόταν δίπλα στο ποτάμι ή σε πηγάδι.
Μερικές φορές έριχναν νερό σε άτομα που, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες,
διέθεταν ιδιαίτερες μαγικές δυνάμεις:
- μια έγκυο γυναίκα (που
συμβολίζει την γη),
- έναν βοσκό (που θεωρείται ικανός
να επηρεάσει τα ουράνια «κοπάδια» των σύννεφων),
ή
- έναν ιερέα.
Ο μουλάς των Τατάρων Τάρα, κατά
την διάρκεια της ιεροτελεστίας της βροχής, έκοβε τον λαιμό ενός προβάτου και
προσευχόταν για βροχή (ομοιοπαθητικά, όπως τρέχει το αίμα από τον λαιμό του
σφαγίου), με αρκετούς από τους γηραιότερους και σεβαστότερους γέρους του
χωριού. Το πρόβειο κρέας το μαγείρευαν σε ένα καζάνι με νερό, στην φωτιά, και
το έτρωγαν μέχρι το τελευταίο κομμάτι. Δεν έπρεπε να μείνει κανένα κομμάτι. Μετά
το φαγητό, τα κόκκαλα του προβάτου θάβονταν σε «καθαρό μέρος». Στο τέλος της
τελετής όλοι οι κάτοικοι πήγαιναν στο ποτάμι και έριχναν νερό ο ένας στον άλλον
(μπουγελώματα - ομοιοπαθητική), δείχνοντας έτσι στα πνεύματα ότι χρειάζονταν
βροχή.
Και οι Βαλκάροι Καυκάσιοι είχαν τελετουργίες, προκλήσεως βροχής, που συνοδεύονταν από ιδιαίτερα τραγούδια και χορούς. Πριν από αυτές, οι Βαλκάροι έντυναν ένα ξύλινο κοντάρι (σαν φτυάρι) με γυναικεία ρούχα. Αυτό το ξόανο-ομοίωμα ονομαζόταν «Kurek biche» («Πριγκήπισσα του φτυαριού»). Στην συνέχεια, δύο έφηβοι έπαιρναν τον κοντό και ξεκινούσε η πομπή. Τους ακολουθούσαν και άλλοι έφηβοι. Σταματώντας στην αυλή κάθε σπιτιού, οι πανηγυριστές τραγουδούσαν ένα σχετικό τραγούδι.
ΧΟΡΟΣ της ΒΡΟΧΗΣ
Ο «χορός της βροχής» είναι
ένας τελετουργικός χορός, που εκτελείται μόνον όταν υπάρχει ανάγκη, με την
ελπίδα να προκληθεί βροχή, να εξασφαλιστεί η βροχή, και να εγγυηθεί η επόμενη
σοδειά.
Εκδόσεις / παραλλαγές του «Χορού
της Βροχής» υπάρχουν σε πολλούς πολιτισμούς. «Χορό της βροχής» βρίσκουμε και στην
αρχαία Αίγυπτο.
Αξιοσημείωτοι λαοί που είναι
γνωστό ότι χόρευαν χορούς βροχής είναι φυλές στην έρημο Σαχάρα, στην Αιθιοπία,
στην δε βόρεια Αφρική, οι Ομέκ Τάννου[14]. «Χορός
της βροχής» χορεύεται ακόμη στο Χαράρ[15] της
Ανατολικής Αιθιοπίας, με τους μάλιστα χορευτές να είναι ντυμένοι, όπως στην
θρακική περπερούνα!
Αυθεντικός «Χορός της
βροχής», κατεγράφη το 1920 στους Ινδιάνους Potawatomi, τους Ζούνι[16], τους
Οσάγκε[17] και
τους Κιουαπάου[18] (οι δυό
τελευταίες του Μιζούρι και του Αρκάνσας).
Η φυλή Τσέροκι[19], των
Αυτοχθόνων Αμερικανών στις Νοτιοανατολικές ΗΠΑ στα Νότια Απαλάχια, χόρευαν τον «χορό
της βροχής» τόσο για να προκαλέσουν βροχόπτωση, όσο και να καθάρουν / καθαρίσουν
τα κακά πνεύματα από την γη. Κατά τους θρύλους τους, η βροχή που προκαλείται
από τον «χορό της βροχής», χορευόμενο από την φυλή, περιέχει τα πνεύματα των
παλαιών αρχηγών της φυλής, οι οποίοι πέφτοντας καταπολεμούν τα κακά πνεύματα.[20]
Μεταξύ των Ινδιάνων αξιοσημείωτοι είναι οι Χόπι, που ο «Χορός της βροχής» τους συνίσταται στο να ζητούν βροχή από τους Θεούς, σε περίπτωση μεγάλης ξηρασίας. Οι σαμάνοι της φυλής συλλέγουν φίδια κροταλίες(*), τους οποίους αποθέτουν σε ένα δοχείο, και στην συνέχεια, αφού πουν συγκεκριμένα ειδικά ξόρκια, πραγματοποιούν μια πομπή, όπου μιμούνται τους κυματισμούς αυτών των ερπετών(*). Τέλος, παίρνουν και βάζουν τα φίδια στα δόντια τους. Αυτά δεν μπορούν να δαγκώσουν, ούτε ταράζονται και έτσι… «συμμετέχουν» στον χορό. Στο τέλος της τελετής ρίχνονται οι κροταλίες στον αέρα, και στην συνέχεια υποτίθεται ότι θα επιστρέψουν στα λαγούμια τους, μεταφέροντας στους θεούς ότι οι άνθρωποι χρειάζονται βροχή.
ΚΥΚΛΟΣ
Στην λαϊκή πίστη οι κύκλοι(**) βοηθούν
στην αλληλεπίδραση με τον Θεό.
Οι σαμάνοι των Γου[21] στην
αρχαία Κίνα έκαμαν τελετές θυσιών κατά τον χορό της βροχής» σε περιόδους
ξηρασίας. Ο Γου, στην αρχαιότητα, ήταν ο μεσάζων, με τα πνεύματα της φύσεως, τα
οποία, επίστευαν ότι ήλεγχαν τις βροχοπτώσεις και τις πλημμύρες. Οι σαμάνοι
έπρεπε να εκτελέσουν έναν εξαντλητικό χορό, μέσα σε ένα κυκλικό «δακτυλίδι
φωτιάς», μέχρι που, οι σταγόνες του ιδρώτα τους, που έπεφταν κάτω, να παράξουν
την επιθυμητή βροχή[22] (κάτι
σαν ομοιοπαθητική).
Πριν από τον Διαφωτισμό, οι άνθρωποι είχαν γενικώς την τάση να αποδίδουν μια μυστικιστική έννοια στα φυσικά φαινόμενα («μυστικισμός»). Ένα άλλο παράδειγμα αυτού είναι οι «άγιοι του καιρού» - ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης "Τάματα και αναθήματα".
ΔΙΑΒΑΣΤΕ για τους ΠΕΤΡΟΚΥΚΛΟΥΣ, ΕΔΩ.
ΞΟΡΚΙΑ ΒΡΟΧΗΣ
Τα ξόρκια της βροχής είναι μια θεματική ποικιλία παιδικών παιγνιδιών, λαϊκά τραγούδια αρχαιοτάτης προελεύσεως, από βάθη χρόνων, που απευθύνονται στην βροχή. Υπάρχει μεγάλος αριθμός διαφόρων επωδών για κλήσεις - τόσο για να προκληθεί / αυξηθεί η βροχή, όσο και για να σταματήσει. Παρόμοια ξόρκια βρίσκονται σε πολλούς πολιτισμούς, όπως και στην αρχαία Ελλάδα.[23]
ΒΡΟΧΟΠΟΙΟΙ
Βροχοποιοί θεοί εμφανίζονται
σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες των λαών του κόσμου:
Βροχοποιός ήταν ένας από τους
υιούς του σημαντικότερου θεού του πανθέου της μυθολογίας των Ασάντι της Γκάνας,
του παντογνώστη και πανίσχυρου, θεού-ουρανού Νυάμε[24] και της
συζυγου του, Ασάσε Γιάα[25] μητέρα-θεά
της γονιμότητος.
Στην μυθολογία των Lotuko[26] του
Σουδάν, βροχοποιός είναι ο Ibon. Η προσωποποίηση αυτού απονέμεται στον εκάστοτε
αρχηγό της κοινότητας Lotuko. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν η βροχή πέφτει από τον
ουρανό, είναι τα πνεύματα των νεκρών που παρακαλούν τον Ατζόκ / Ajok[27] για
λογαριασμό των ζωντανών να το πραγματοποιήσουν.[28]
Στους Μάγια ο θεός Chaac /
Chac / Chaahk είναι θεός της βροχής, της βροντής και του φωτός. Με τον κεραυνό-τσεκούρι
του, ως άλλος Δίας, κτυπά τα σύννεφα, προκαλώντας βροντή και βροχή.[29] Αντιστοίχως
οι Αζτέκοι έχουν τον θεό Tlaloc.
Βροχοποιούς βρίσκουμε από
πολύ ενωρίς στην Ιστορία:
Στην πολιορκία της Ιερουσαλήμ, λ.χ. οι οπαδοί του Υρκανού συνέλαβαν τον θαυματοποιό Ονία τον επικαλούμενο και Βροχοποιό[30], ο οποίος ήταν ένα σεβαστό πρόσωπο, που κάθε που επικρατούσε ξηρασία, με τις προσευχές του έφερνε βροχή. Του εζήτησαν να καταραστεί τον Αριστόβουλο. Αυτός αρνήθηκε. Και τον λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου![31] Κατ΄άλλην εκδοχή, ο Ονίας έπεσε σε λήθαργο και κοιμήθηκε για 70 χρόνια. Όταν επανεμφανίσθηκε, οι άνθρωποι δεν πίστεψαν ότι ήταν αυτός.[32] Τότε ο Ονίας προσευχήθηκε, και ο Θεός τον επήρε κοντά του. Ο τάφος του βρίσκεται σήμερα στην νυν έκταση του Ισραήλ. Όταν επικρατούσε ξηρασία, ο Ονίας, με το ραβδί του, έγραφε έναν κύκλο(**) στο έδαφος, ετοποθετείτο στο κέντρο του κύκλου[33], και ανακοίνωνε ότι θα έμενε εκεί, μέχρι να βρέξει! Και άρχιζε να προσεύχεται. Όταν άρχιζε να ψιχαλίζει προσευχόταν ακόμα περισσότερο, μέχρι που έβρεχε καταρρακτωδώς! Έτσι η βροχή επότιζε το έδαφος και τα χωράφια…
Οι άνθρωποι Γκαντααμπούρσι[34] ή Σαμαρούν[35] της
φυλής Ντιρ στην βόρεια Σομαλία, έχουν σουλτάνο που φέρει τον τίτλο Ughaz ή
Ugaas. Ο Ughaz Roble Α΄, που πέθανε το 1848[36], έκτοτε
έχει γίνει έθιμο για τους Σομαλούς, κάθε φορά που ανεβαίνει στην εξουσία ένας ουγκάς
και βρέχει, να ονομάζεται Ughaz Roble, δηλ. «βροχοποιός».
Το 1906 ο Χάτφιλντ
προσκλήθηκε στο Γιούκον, όπου συμφώνησε να δημιουργήσει βροχή για τα εξαρτώμενα
από το νερό χρυσωρυχεία Klondike. Το συμβόλαιο ήταν για 10.000 δολλ. Αλλά μετά
από ανεπιτυχείς προσπάθειες, ο Hatfield έφυγε, εισπράττοντας μόνο 1.100 δολλ. για
τα έξοδά του.
Πάντως, έγινε τόσο διάσημος,
που προσελήφθη από κυβερνητικούς αξιωματούχους, για να… παράγει βροχή, και
μερικές φορές για να γεμίσει φράγματα!
Το 1915 το δημοτικό συμβούλιο
του Σαν Ντιέγκο, τον επλησίασε για να δημιουργήσει βροχή και να γεμίσει την
δεξαμενή του φράγματος Morena. Ο Χάτφιλντ προσφέρθηκε να παράγει βροχή δωρεάν,
στην συνέχεια να χρεώσει 393,7 δολλ. ανά εκατοστό για μεταξύ 1,02 - 1,27 μ. και
πάλι δωρεάν πάνω από 1,27 μ. Το συμβούλιο ψήφισε 4:1 για 10.000 δολλ., ποσόν το
οποίο θα καταβάλλετο εάν γεμίσει η δεξαμενή. Ο Χάτφιλντ, με τον αδερφό του, έκτισαν
τον πύργο δίπλα στην λίμνη Μορένα και ήταν έτοιμος ενωρίς την Πρωτοχρονιά. Στις
5.1.1916 άρχισε η έντονη βροχόπτωση, που σταδιακά δυνάμωνε μέρα με την ημέρα.
Οι ξηρές κοίτες των ποταμών γέμισαν μέχρι πλημμύρας. Η επιδείνωση των πλημμυρών
κατέστρεψε γέφυρες, τραίνα, έκοψε καλώδια τηλεφώνου, πλημμύρισε σπίτια και
αγροκτήματα. Δύο φράγματα (το φράγμα Sweetwater και ένα στην λίμνη Lower Otay),
υπερχείλισαν! Η βροχή σταμάτησε στις 20 Ιανουαρίου, αλλά επανήλθε δύο ημέρες
αργότερα. Στις 27 Ιανουαρίου έσπασε το φράγμα του Κάτω Οτάι, αυξάνοντας την
καταστροφή. Προκάλεσε πάνω από 20 θανάτους ανθρώπους! Η διάσημη φήμη του βροχοποιού
μετετράπη σε καταστροφή… Ο Χάτφιλντ στον Τύπο (4.2.1916) είπε ότι η ζημιά δεν
ήταν δικό του λάθος, διότι η πόλη έπρεπε να είχε λάβει τις κατάλληλες
προφυλάξεις. Το δημοτικό συμβούλιο αρνήθηκε να πληρώσει τα χρήματα, εκτός εάν ο
Χάτφιλντ δεχόταν την ευθύνη για τις ζημιές. Υπήρχαν ήδη αξιώσεις ύψους 3.500.000
δολλαρίων. Αλλά δεν υπήρχε γραπτό συμβόλαιο. Ο Χάτφιλντ μήνυσε το συμβούλιο. Η δίκη
συνεχίσθηκε μέχρι το 1938, όταν δύο δικαστήρια αποφάσισαν ότι «η βροχή ήταν
πράξη του Θεού», απόφαση η οποία τον απάλλασσε από κάθε αδίκημα, αλλά σήμαινε
επίσης ότι ο Χάτφιλντ δεν θα ελάμβανε την αμοιβή του…
Η φήμη του Χάτφιλντ ολοένα και
μεγάλωνε… Το 1929 προσπάθησε να σταματήσει μια δασική πυρκαγιά στην Ονδούρα. Η Bear Valley Mutual Water Company του ζήτησε να γεμίσει
την λίμνη Big Bear…
Ο Χάτφιλντ σημείωσε
τουλάχιστον 500 επιτυχίες. Σχολιαστές και μετεωρολόγοι λένε επισήμως ότι, οι
επιτυχίες του Χάτφιλντ οφείλονταν κυρίως στην μετεωρολογική του ικανότητα και
την αίσθηση του χρόνου, επιλέγοντας περιόδους όπου υπήρχε μεγάλη πιθανότητα
βροχής, ούτως ή άλλως…
Στο τέλος επέστρέψε στην
δουλειά του: Πωλητής ραπτομηχανών. Η δε γυναίκα του τον χώρισε…
Ο Τσαρλς Χάτφιλντ πέθανε στις
12.1.1958. Πήρε την «χημική του φόρμουλα πρόκλησης βροχής» μαζί του στον τάφο
του, στο νεκροταφείο Forest Lawn Memorial Park στο Glendale της Καλιφόρνια.
Η ιστορία του Χάτφιλντ
ενέπνευσε την ταινία του 1956 «The Rainmaker»[37],
βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο. Το Χόλλυγουντ τον εκάλεσε στην πρεμιέρα.
Το έργο έγινε επίσης η βάση ενός μιούζικαλ του Broadway, «110 in the Shade».
Τέλος, ένας άλλος βροχοποιός επιστρατεύθηκε το 1959 να… «αναστήσει» την λίμνη Malibu στα βουνά Santa Monica, κοντά στους λόφους Άγουρα / Agoura, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ… Οι βροχές έπεσαν τελικά το 1961 και ξαναγέμισαν την λίμνη…
ΔΕΙΤΕ-ΔΙΑΒΑΣΤΕ:
- «Ο βροχοποιός» του Έρμ. Έσσε
(μτφρ. Γ. Κώνστας, εκδ. Νεφέλη, 1984 και «Ο βροχοποιός. Ο εξομολογητής. Ινδική
βιογραφία» (μτφρ. Φ. Κονδύλης, εκδ. Καστανιώτης, 1986.
- The Rainmaker, νουβέλα
του John Grisham.
- The Rainmaker, χαμένη
αμερικανική βουβή ταινία, 1926.
- The Rainmaker του N. Richard Nash / Νας, και στο ελληνικό θέατρο σε σκηνοθεσία Μιχ. Κακογιάννη, 1956.
- The Rainmaker, ταινία, του John Frankenheimer, 1982.
- The Rainmaker, ταινία, του Φράνσις Φορντ Κόπολα[38], 1997.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Το λεξικό των παραδόσεων των λαών του κόσμου» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.5.2018.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- «Rain's Dance Group».
- Arax M. «The Dreamt Land», 2019.
- Jefferson Parker T. «Storm Runners», 2007.
- Puchner W. «Zur Typologie des balkanischen Regenmädchens» στο Schweizerisches Archiv für Volkskunde / Archives
suisses des traditions populaires, vol. 78, H. 3–4, 1982, DOI
10.5169/seals-117419.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Kean.
[2] ὀμβρέω (= βρέχω), ὄμβριος (= βρόχινος), ὀμβροφόρος: «ἣν
πέμπει ὁ Ζεύς, ὅτ’ ἐπιβρίσῃ Διὸς» (Όμ. Ἰλ. Ε. 91), «χειμάρρους... ὀπαζόμενος Διὸς
ὄμβρῳ» (Λ. 493), «ὀρθωθεῖσα ναύταις ἐν πολυφθόρῳ Σαλαμὶς Διὸς ὄμβρῳ ἀναρίθμων ἀνδρῶν
χαλαζάεντι φόνῳ (ὄμβρον μὲν τὸν πόλεμον εἴρηκεν» (Σ.) (I. 5.49), «ἐν Διὸς
πολυφθόρῳ ὄμβρῳ, ἐπὶ μάχης» (Πινδ. Ι. 5 (4). 61), κλπ. Ναός του Ομβρίου Διός υπήρχε
στον Υμηττό – ΔΕΙΤΕ βίντεο του Γ. Λεκάκη, ΕΔΩ. Και ο Θρόνος του Ομβρίου Διός, στον Αγχεσμό του Δήμου Αθμόνου - νυν... Τουρκοβούνια, λόφος Φιλοθέης εν Αθήναις!!! [Κάποια στιγμή θα πρέπει να εξεταστούν οι θέσεις των δύο αυτών τοποσήμων]. όμβρος > σχετ. αφρός.
[3] Ο Αριστοτέλης είναι ο πρώτος αναφέρει την παροιμιώδη
ζέστη των Ημερών του Κυνός.
[4] Βλ. Graves
R. «Greek
Myths», 41, 1–5.
[5] Το έθιμο γίνεται και στην Ρουμανία (αρχαία Δακία
Θράκης). Ως θεά Perperuna ντύνεται ένα κοριτσάκι, που στολισμένο με πράσινα
κλαδιά κάμει πομπή και καταβρέχεται. Οι άνθρωποι κτυπούν τα χέρια τους
(ηχοποίηση της αστραπής - πρόκληση) στον ρυθμό των αυτοσχέδιων τυμπάνων και
απαγγέλλουν ένα ξόρκι.
[6] Βλ. M. Dragnea «The Thraco-Dacian Origin of the Paparuda
/ Dodola Rain-Making Ritual», στο Brukenthalia,
Romanian Cultural History Review Supplement of Brukenthal. Acta Musei, αρ.
4, 2014.
[7] Στα Σκόπια διατηρείται, μέχρι σήμερα, η ιεροτελεστία
Dodola. Οι κάτοικοι τραγουδούν τραγούδια, που ξεκινούν με μια προσευχή για
βροχή και μετά περιγράφουν την πτώση της.
[8] Όμβρος > ὁμείρομαι / ὀμείρω, ἱμείρομαι / ἱμείρω,
ποθώ, επιθυμώ κάτι > Ίμερος, κλπ.
[9] Βλ. Sextus Pompeius Festus «De verborum significatione».
[10] Astsyor: Ποταμός στην περιοχή Σμολένσκ της Ρωσίας,
στα σύνορα με την περιοχή Μογκίλεφ της Λευκορωσίας.
[11] Σήμερα στην έκταση Λευκορωσίας - Πολωνίας - Ρωσίας –
Ουκρανίας.
[12] «Μακάριε γιε».
[13] Άλλα ζώα σχετιζόμενα με την πρόκληση βροχής είναι το
άλογο και μάλιστα το γδάρισμό του.
[14] Omek Tannou.
[15] Harar.
[16] Κατά την διάρκεια της τελετής φορούν φτερά και τυρκουάζ
πέτρες, που συμβολίζουν τον αέρα και την βροχή, αντίστοιχα. Βλ. J. M. Butree, σύζυγος του Ernest Thompson
Seton, στο βιβλίο της «The Rhythm of the Redman: in Song, Dance and
Decoration», εκδ. A. S. Barnes, ΝΥ, 1930.
[17] Osage.
[18] Quapaw.
[19] Cherokee.
[20] Σημειώστε πως συγκεκριμένες θρησκευτικές τελετές,
μεταξύ των οποίων ο «Χορός του Ηλίου» και ο «Χορός των Φαντασμάτων» (αλλά και
κατά τόπους και ο «Χορός της Βροχής»), απαγορεύθηκαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Οι Γουιντιγκόκαν / Windigokan, γνωστοί από τους λευκούς με το παρατσούκλι «Οι
καθυστερημένοι άνθρωποι» (!!!) έγιναν γνωστοί, λέγοντας στους ομοσπονδιακούς
κυβερνητικούς αντιπρόσωπους ότι ο χορός που χόρευαν, δεν ήταν ο «Χορός του
Ηλίου», αλλά «ο Χορός της Βροχής» και επομένως δεν ενεργούσαν παράνομα,
γλυτώνοντας έτσι την ποινική δίωξη ή την ομοσπονδιακή παρέμβαση!.. Κάθε άλλο παρά «καθυστερημένοι» ήταν…
[21] Wu.
[22] Schafer Ed. H.
«Ritual Exposure in Ancient China», Harvard Journal of Asiatic Studies,
14:130-184, 1951.
[23] Βλ. «Rain Rain Go Away», στο Road Folksong Index, αρ. 19096. Το αρχείο αγγλικών επικλήσεων για βροχή χρονολογείται
τουλάχιστον από τον 17ο αιώνα. Ο James Howell στην συλλογή παροιμιών του έγραψε: Raine raine goe to Spain: faire weather come
againe». Και ο John Aubrey, 1687: «Rain raine goe away, come again a
Saturday».
[24] Nyame, ή Νυανκοπόν / Nyankopon.
[25] Asase Yaa (< Γαία;).
[26] Οι Otuho / Lotuko / Lotuka, είναι μια φυλή του Νείλου
στο νυν Νότιο Σουδάν. Μιλούν την γλώσσα Otuho.
[27] Adyok / Naijok, η υπέρτατη θεότητα των Λοτούκο, που
δημιούργησε τους ανθρώπους ως καθρέφτη του εαυτού του («καθ’ εικόνα και καθ’
ομοίωσιν»)…
[28] Βλ. Lynch P. A. «African Mythology A to Z».
[29] Βλ. τέσσερις σωζόμενους κώδικες των Μάγια, στον
Κώδικα της Δρέσδης.
[30] Χόνι ο Κυκλοποιός, Χόνι Χαμέαγκελ / Ḥoni, Khoni, Choni HaMe'agel.
[31] Βλ. Φλ. Ιώσηπος «Ιστορία του Ιουδαϊκού πολέμου προς
Ρωμαίους», Βιβλίο Α.VΙ.2. Και Σάντερς Ε. Π. «Το ιστορικό πρόσωπο του Ιησού - τα
θαύματα. Θαύματα και μαγεία στον αρχαίο κόσμο». Και Ταλμούδ Βαβυλωνίας και
Ιερουσαλήμ και Mishnah Ta'anit 3:8 και 23a.
[32] Ιστορία που προέρχεται από την ιστορία του Έλληνα
Επιμενίδη.
[33] Εξ ου και Κυκλοποιός / Circle-drawer. Στο όρος
Γεριζίμ / Gerizim ευρέθησαν αρχαίοι κύλινδροι, για την συμπίεση σοβά και λάσπης
σε στέγες, της (κακώς λεγομένης) ελληνιστικής περιόδου.
[34] Gadabuursi.
[35] Samaroon.
[36] θάφτηκε στην Dhehror / Dhexroor, κοντά στο Awbare.
[37] «The Rainmaker» ταινία με τους Μπαρτ Λάνκαστερ / Burt Lancaster
και Katharine Hepburn.
[38] Francis Ford Coppola.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook